Denizleri saran Müsilaj nedir ve nasıl oluşur?

Son günlerde Marmara Denizi'ni "Deniz Salyası" olarak bilinen "Müsilaj" sardı. Peki Müsilaj nedir ve nasıl oluşur?

(Deniz Salyası) MÜSİLAJ NEDİR?

Bitkiler ve mikroorganizmalar tarafından üretilen kalın, yapışkan maddeye müsilaj denir. Biyolojik ve kimyasal birçok koşulun bir araya gelmesiyle oluşur. Bitkilerdeki müsilaj, su ve gıdanın depolanmasında, tohum çimlenmesinde ve zar kalınlaşmasında rol oynar. Kaktüsler (sukulentler) ve keten tohumları, özellikle zengin müsilaj kaynaklarıdır.

MÜSİLAJ OLUŞUM NEDENLERİ NELERDİR?

Marmara Denizi’nde son aylarda sık görülmeye başlanan müsilaj, İstanbul’da Kartal ve Pendik Sahili’ni de kaplamıştır. Müsilaj, Marmara’da ilk kez 2007-2008 yıllarında görülmüştür. Ancak o dönem şimdikinden çok daha yoğundur. Marmara Denizi’nde son aylarda sık görülmeye başlanan müsilaj, İstanbul’da Kartal ve Pendik Sahili’ni de kaplamıştır. Müsilaj, Marmara’da ilk kez 2007-2008 yıllarında görülmüştür. Ancak o dönem şimdikinden çok daha yoğundur. Çanakkale, Balıkesir, Büyükada ve Kocaeli Sahilleri’nde de görülen deniz salyaları, denizde renk değişimine ve yoğun kokuya neden olmuştur.

 

Müsilaj oluşumunda 3 temel faktör vardır. 

• 1. Deniz sıcaklıklarının ortalama sıcaklıkların üzerinde olması.
• 2. Denizdeki kirlilik oranının artması.
• 3. Denizin durağan olması.

Bu üçünün olması durumunda bazı plankton türleri daha hızlı çoğalmaya başlıyorlar.

 

Niçin çoğalıyorlar?

Marmara Denizi çevresinde yaklaşık olarak 25 milyon insan yaşamaktadır. Bu endüstri ve nüfusun atıklarının tamamı doğrudan veya dolaylı olarak Marmara Denizi’ne bırakılmaktadır ve bu atıklar yüksek oranda azot ve fosfor içeriyor. Bundan dolayı denizin besin elementleri ve besin tuzlarının miktarı artıyor.

Azotu ve fosforu tüketmek için çoğalıyorlar. Bunların çoğalması sonucunda ortaya salgılar salınmaya başlıyor. Bu salgılar bakteriler için çok uygun bir ortam oluştururlar. Bu nedenle bir kümelenme gerçekleşiyor ve müsilaj dediğimiz olay ortaya çıkıyor. Sümüksü kaygan bir yapı olan müsilaj, deniz salyası olarak da bilinir. Yüzeyden başlayarak 30 metre derinlere kadar devam ediyor. Denizin derinlerinde yüzeyden daha fazla bulunuyorlar. Bir kısmı parçalanarak yüzeye çıkarlar, bir kısmı da dibe çökerler.

 

MÜSİLAJ ETKİLERİ NELERDİR?

• 1. Deniz Yaşamı
• 2.Balıkçılık
• 3.Turizm

Müsilaj, denizin derinlerinde yüzeyden daha fazla bulunmaktadır. Bir kısmı parçalanarak yüzeye çıkarken bir kısmı da dibe çökmektedir. Parçalanma sırasında sudaki oksijeni kullandığı için çözünmüş oksijen miktarında azalmaya, diğer canlıların alanlarını örterek ekolojik tahribatlara sebep olmaktadır. Dibe çökenler ise dipteki yaşamı tehdit etmektedir. (Vatozlar, kalkan balığı, pisi balığı gibi.)

Öte yandan müsilajın oluşmasında etkili olan bazı türler, toksin içermektedir. Bunlar da solungaçla nefes alan bazı canlılar için risk oluşturmaktadır. Ancak bu tip canlılar genellikle bu tehlikeyi sezdikleri zaman bu bölgeden kaçmaktadırlar. Bu da canlılarda ve biyoçeşitlilikte azalmaya neden olmaktadır.

Bugünlerde Marmara kıyılarında yumurtlayan gümüş balıkları kümelenmiş olan müsilaj tabakaları nedeniyle oksijensiz kalmışlardır ve yoğun miktarda ölümlerine rastlanmıştır.

Bugünlerde Marmara kıyılarında yumurtlayan gümüş balıkları kümelenmiş olan müsilaj tabakaları nedeniyle oksijensiz kalmışlardır ve yoğun miktarda ölümlerine rastlanmıştır.

Bandırma sahilinde yaklaşık 5 kilometrelik bir mesafede binlerce balık ölüsüne rastlanmıştır. Bu balık türleri arasında en fazla olanları vatozlar ve pisi balıklarıdır.

 

MÜSİLAJDAN NASIL KURTULURUZ?

Küresel iklim değişimi Dünya’da sıcaklıkları arttırdı. Buna bağlı olarak Marmara Denizi’nde de sıcaklıklar arttı. Denizi soğutamayacağımıza göre elimizde bir tane parametre kalıyor. Denizin yükünü azaltmamız gerekiyor. Mümkünse hiçbir atığı arıtmadan denize bırakmamalıyız.

Atıksu arıtma tesisi olmayan bölgelerde evsel atıklar sıvılaştırılıp doğrudan ya da derinden denize deşarj edilmektedir. Marmara Denizi çevresinde de çoğu yer bundan muzdarip.

 

MARMARA DENİZİ’NDE MÜSİLAJIN ETKİLERİ NE ZAMAN SONA ERECEK?

Müsilajın sona erebilmesi için öncelikle hava koşullarının normal düzeye gelmesi gerekmektedir. Meteorolojik olaylar genellikle anlık olaylardır. Bu tip yapıların artması ya da oluşması ise uzun ve sürekli olaylar sonucunda gerçekleşir. Örneğin biyoçeşitliliğin azalması gibi olayların düzelmesi için çok uzun bir zaman gereklidir.

2007-2008 müsilajın çok yoğun olduğu dönemlerde müsilaj etkileri 2 yıl kadar bir sürede sona ermiştir.

Çevre mühendisi Senanur Çevre