Keşanlı Ali Destanı - Haldun Taner Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Keşanlı Ali Destanı kimin eseri? Keşanlı Ali Destanı kitabının yazarı kimdir? Keşanlı Ali Destanı konusu ve anafikri nedir? Keşanlı Ali Destanı kitabı ne anlatıyor? Keşanlı Ali Destanı kitabının yazarı Haldun Taner kimdir? İşte Keşanlı Ali Destanı kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi...

Kitap Künyesi

Yazar: Haldun Taner

Yayın Evi: Yapı Kredi Yayınları

İSBN: 9789750831522

Sayfa Sayısı: 160

Keşanlı Ali Destanı Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

Keşanlı Ali Destanı dilden dile çevrilerek dünyanın pek çok ülkesinde sahnelenmiş; oyuncusu ve seyircisiyle bütünleşmiş; dahası, Türk tiyatrosuna yıllarca öncülük etmiş bir başyapıt.

Haldun Taner'in "gecekondu ortamında bir kahramanlık mitosunun parodisi" dediği, modern epik tiyatronun en güzel örneklerinden biri sayılan oyunda, geleneksel gösteri sanatlarımızın birçok özelliği çağdaş bir yorumla sunuluyor. Yaratılan tipler öylesine gerçek, öylesine canlı ki, hemen her toplumun sosyal ve ekonomik açıdan benzerlik gösteren kesimlerinde karşımıza çıkıveriyorlar. Bu nedenle, Sineklidağ efsaneleri Keşanlı Ali ve Zilha ister İstanbul'da, ister Berlin'de, ister Londra, Beyrut ve Budapeşte'de, isterse Hamburg'da, nerede olursa olsun hep aynı ilgi ve sevgiyle karşılandı.

"Bizim geleneklerimizden, bizim insanımız ve konularımızdan yola çıkıp, bütün bunları, öz Türkçemiz ve bize özgü bir görüş biçimi ile çağdaş dünyanın verileriyle aktarmak"tan söz ediyordu 'tiyatro düşünürü' Haldun Taner... Keşanlı Ali Destanı'nda büyük usta işte bu sözünü yerine getiriyor.

Keşanlı Ali Destanı Alıntıları - Sözleri

• "Talihmiş. Talihim bir çıksa karşıma, iki elimle yakaladığım gibi yerden yere çalarım..."
• Ha denmez, efendim denir.
• Boş ver el âlemin sözüne.
• Ali : Biliyor musun kız sen yanımda olunca yakama gül takılmış gibi oluyorum
• "Ya ya işte böyle efendim Darwin bir şey demiş ya hani İnsanın ceddi maymundur diye Palavra İnsan kedi sulbündendir İnsanın ceddi kedi Neden mi dersiniz Dört ayak üstü düştüğünden belli."
• "İnsanlar ölür, destanlar kalır."
• ''Doğru söyleyen yeminsiz konuşur."
• "İnsanın eski huyu Kendine hep bir put yapar Oldum bittim böyle bu Kendi yapar kendi tapar."
• "Hayatta ya sünepe olup okkanın altına gideceksin ya da üste çıkıp ezeceksin. İkisinin ortası yok."
• Saygısıza haddini bildirmek, yetime kaf­tan giydirmek kadar sevapmış.
• "Biliyor musun kız, sen yanımda olunca yakama gül takınmış gibi oluyorum."
• Sineklidağ burası, Şehre tepeden bakar, Ama şehir ırakta, Masallardaki kadar.
• sen yanımda olunca yakama gül takınmış gibi oluyorum.
• Hayatta ya sünepe olup okkanın altına gideceksin ya da üste çıkıp ezeceksin. İkisinin ortası yok.
• "Demem şu ki, bu dünyada namuslu insaniyetli oldun mu alaya alınıyorsun. Zorba katil oldun mu saygı itibar görüyorsun."

Keşanlı Ali Destanı İncelemesi - Şahsi Yorumlar

Keşanlı Ali Destanı, Haldun Taner'in, ilk epik tiyatro olarak kabul edilen eseri... Gecekondu mahallesinde yaşayan insanların kendilerini kurtaracak bir kahraman aramaları neticesinde doğan ve efsaneleşen biri Keşanlı Ali... Cinayetten hapis yatan, hapishanede yaptıklarından sonra daha da efsaneleşen bir karakter... İşin iç yüzü farklı olsa da... . Kitaptaki karakterler gecekondu ve sosyetik hayatın sakinleri... Haraç vermekten usanmış durumda olan yoksul halk, evlerinin de yıkılmak üzere olması sebebiyle bir kurtarıcı arıyışı içindeler... Keşanlı da aftan yararlanıp 4 yıl sonra Sineklidağ'a geri dönünce, aranan kan bulunmuş olarak herkesin gözdesi haline geliyor... Sevdiği kadın Zilha hariç... Sonra başlıyor macera... Olaylar olaylar, alavereler dalavereler ... Sosyete kısmında da Yeşilçam'a konu olmuş sahneler mevcut... . Haldun Taner toplumsal sorunları mizahi bir dille anlatmış bu tiyatro metninde... Halk bir kahraman yaratıyor, ona bel bağlıyor ve sonra geliyor vaatler... İş icraata gelince de eski çözümlerin rengi hafifçe ton değiştiriyor sadece... Ardından da "olacak artık o kadar!" deniliyor... İlk maaşa talip olarak verilen destekler de var tabii... . Geçmişten çek istediğin zamana koy bu metni... Sırıtır mı dersiniz?... (Emet Denizci)

Yıllar önce oyununu izlemiştim ve çok beğenmiştim. Baktım Haldun Taner'i hiç okumuşluğum yok hem de uzun süredir oyun okumuyorum, Keşanlı Ali bunun için müthiş bir seçenek diyip başladım. Keyifle okudum, çok eğlendim. (Zuhal)

"Demokrasi seçim bitene kadardı.": Merhaba.. Haldun Taner Keşanlı Ali Destanı kitabında kahraman olmak zorunda bırakılan Keşanlı Ali karakteri üzerinden bir halkın nasıl kahraman ortaya çıkardığını – çıkarmak zorunda kaldığını, belli bir topluluğun lideri olan kişiye tanrısal özellikler atfederken (ya da o kişi o özelliklerin kendisinde bulunduğunu söylerken, ima ederken), aslında bunun öyle olmadığını görememelerini anlatıyor ve kitabın sonunda da aydın kesiminde mi aslında bu oyuna kandığı sorusunu ortaya atıyor. Kitapta kurgu şöyle oluşuyor ve ilerliyor. Sineklidağ'da Keşanlı Ali, Çamur İhsan'ı bıçaklaması ile hapse girmiş ve hapisten çıkıyor. Kendisi hakkında anlatılan hikayeler var, şerbetli olması, kurşun işlememesi gibi. Çamur İhsan Keşanlı Ali'nin sevdiği olan Zilha'nın dayısıdır ve bu yüzden Zilha artık Ali'ye yanaşmamaktadır. Ayrıca Ali hapisten çıkar çıkmaz muhtar adayı olacaktır. Ve olaylar bundan sonra gelişecektir... (Bu kısımlar kitabın başlangıç kısmıdır, spoiler içermiyor.) İstanbul'daki bir gecekondu mahallesinde yaşanan bu olaylar bize büyükşehirlerin bilinmeyen öyküsünü de anlatıyor... Severek okuduğum bir kitap oldu. Herkese keyifli okumalar... (Bay C)

Kitabın Yazarı Haldun Taner Kimdir?

Haldun Taner (d. 16 Mart 1915, İstanbul - ö. 7 Mayıs 1986 İstanbul), öykü, tiyatro ve kabare yazarı, öğretim üyesi ve gazeteci.

Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının önde gelen yazarlarından birisidir. Türkiye'de epik tiyatro türü ve kabare tiyatrosunun öncüsüdür.

1915 yılında İstanbul’da dünyaya geldi. Babası Ahmet Selahaddin, Son Osmanlı Meclis-i Mebusanı üyesi ve mütareke yıllarında yazıları, dersleri ve nutuklarıyla ülkenin bağımsızlığını savunmuş bir aydındır. Beş yaşında iken babasını kaybetti. Annesiyle birlikte büyükbabasının konağında yaşadı[1].

Vatana hizmeti geçenlerin ve şehit olanların çocuklarına tanınan haktan yararlanarak parasız yatılı olarak girdiği[1] Galatasaray Sultanisi'ndeki orta öğrenimini 1935 yılında tamamladı. Mezuniyetinden sonra devlet tarafından Heidelberg Üniversitesi'nde öğrenim görmek üzere Almanya’ya gönderildi. Siyasal Bilgiler alanındaki öğrenimini geçirdiği ağır tüberküloz nedeniyle 1938’de yarıda bıraktı ve yurda döndü. 1938-1942 yılları arasında Erenköy Sanatoryumunda tedavi gördü.

Yüksek öğrenimini 1950’de İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Türk Filolojisi Bölümü’nde tamamladı. 1950-54 yıllarında üniversitenin sanat tarihi kürsüsünde asistanlık yaptı.

Edebiyat yaşamına gençlik yıllarında yazdığı skeçlerle başladı. "Töhmet" adlı ilk öyküsü Yedigün dergisinde "Haldun Yağcıoğlu" takma ismiyle 1946'da yayınlandı. New York Herald Tribune Gazetesi'nin 1953'te İstanbul'da düzenlediği öykü yarışmasında "Şişhaneye Yağmur Yağıyordu" öyküsüyle birinci oldu. 1956'da Varlık Dergisi’nin araştırmasında yılın en beğenilen öykücüsü seçildi.

Asistanlığı sırasında yazdığı “Günün Adamı” oyunu, İstanbul Şehir Tiyatrosu’nda sahnelenmeden yasaklandı[2]. Asistanlığı bırakıp Viyana’ya tiyatro bilimi eğitimi için gitti. 1955-1957’de Max Reinhardt Tiyatro Akademisi’nde öğrenim gördü. Viyana’daki bazı tiyatrolarda reji asistanı olarak çalıştı. 1957'de tekrar Türkiye’ye döndü. İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsü'nde edebiyat ve sanat tarihi, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi ile İstanbul Üniversitesi Edebiyat Fakültesi'nde tiyatro tarihi okuttu Bir yandan da Tercüman Gazetesi’nde (1952-1960) köşe yazıları yazmayı ve oyun yazarlığını sürdürdü.

1950’ler de oyun yazmaya başlayan ve tiyatrodaki ilk eserlerinde dramatik türün başarılı örneklerini veren Haldun Taner, ardından epik tiyatro denemelerine girişmişti. Türk Tiyatrosu’nda ki ilk epik tiyatro örneği olan "Keşanlı Ali Destanı" adlı oyunu ile dünya çapında tanındı. Bu oyun yurt dışında Almanya, İngiltere, Çekoslovakya, eski Yugoslavya'nın çeşitli kentlerinde oynandı. Atıf Yılmaz tarafından sinemaya aktarıldı (1964). Daha sonraki dönemlerde konularını güncel olaylardan alan siyasal-sosyal taşlamaların ağır bastığı oyunlar yazdı. Epik tiyatro ve kabarenin alanında verdiği yapıtlar çağdaş Türk tiyatrosunun klasikleri oldu. Eşsiz bir arı Türkçe kullanan Haldun Taner, Cumhuriyet dönemi Türk edebiyatının ve tiyatrosunun önde gelen yazarları arasına girdi.

Devekuşu Kabare'yi (1967), Bizim Tiyatro'yu, Tef Kabare Tiyatrosu'nu kurdu. Küçük Dergi'yi çıkardı. Fıkra yazarlığını 1973’ten itibaren Milliyet’te sürdürdü. Öyküleri ve yazıları Yedigün, Ülkü, Yücel, Varlık, Küçük Dergi, Yeni İnsan dergilerinde de yayınlandı.

Filme de alınan "Kaçak" (1955) ile "Dağlar Delisi Ferhat" (Lütfi Akad ve Orhan Kemal'le birlikte, 1957) adlı senaryoları sırasıyla Türk Film Dostları Derneği'nin senaryo ödülünü ve Basın-Yayın Senaryo Armağanı'nı kazandı. “Sancho'nun Sabah Yürüyüşü” (1969) ile Bordighera Uluslararası Mizah Festivali Öykü Ödülü'nü, tiyatro dalında da “Sersem Kocanın Kurnaz Karısı” (1971) oyunuyla 1972 Türk Dil Kurumu Tiyatro Ödülü'nü kazandı. Sedat Simavi Vakfı 1983 Edebiyat Ödülü'nü Pertev Naili Boratav'la paylaştı.

Milliyet Gazetesinde "Deve Kuşuna Mektuplar" başlığı altında haftalık köşe yazıları yazan Taner, güncel olayları değerlendirdiği bu yazılarda yaşadığı dönemin bir çeşit edebi belgeselini sundu.

Yazarlığının yanı sıra İstanbul Üniversitesi Gazetecilik Enstitüsünde ve Edebiyat Fakültesinde, Ankara Üniversitesi Dil ve Tarih-Coğrafya Fakültesi'nde edebiyat, sanat tarihi ve tiyatro dersleri veren Haldun Taner, Milliyet Gazetesi yazarlığı yaparken 7 Mayıs 1986’da İstanbul’da hayatını yitirdi.

Adı, İstanbul Şehir Tiyatroları’nın Kadıköy’deki sahnesine verilmiştir. Bilgi Yayınevi, bütün eserlerini dizi halinde basmıştır. Milliyet gazetesi Haldun Taner anısına 1987’den beri her yıl Haldun Taner Öykü ödüllerini düzenlemektedir.

Haldun Taner Kitapları - Eserleri

• Keşanlı Ali Destanı
• Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu
• On İkiye Bir Var
• Gözlerimi Kaparım Vazifemi Yaparım
• Ayışığında Çalışkur
• Yalıda Sabah

• Küçük Harfli Mutluluklar
• Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
• Ayışığında Şamata
• Fazilet Eczanesi
• Vatan Kurtaran Şaban
• Sancho'nun Sabah Yürüyüşü
• Onikiye Bir Var - Sancho'nun Sabah Yürüyüşü - Gülerek Ölmek

• Yaşasın Demokrasi
• Çok Güzelsin Gitme Dur
• Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil
• Eşeğin Gölgesi
• Tuş
• Günün Adamı - Dışardakiler
• Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu - Ayışığında "Çalışkur"

• Kızıl Saçlı Amazon - Tuş
• Ve Değirmen Dönerdi Lütfen Dokunmayın
• Hak Dostum Diye Başlayalım Söze
• Konçinalar 50 Yaşında
• Çocuklar İçin Mitoloji
• Önce İnsan
• Koyma Akıl Oyma Akıl

• Berlin Mektupları
• Huzur Çıkmazı
• Yaz Boz Tahtası
• Düşsem Yollara Yollara
• Kızıl Saçlı Amazon - Yaşasın Demokrasi - Tuş
• Bütün Hikayeleri 3
• Yaz Boz Tahtası

• Keşanlı Ali Destanı - Sersem Kocanın Kurnaz Karısı
• Devekuşu'na Mektuplar
• Hikayeler - Yaşasın Demokrasi - Tuş - Şişhane'ye Yağmur Yağıyordu
• Hikayeler 2
• Günün Adamı

Haldun Taner Alıntıları - Sözleri

• Sanatçı milleti, yazar milleti, bu onur unutkanlıklarına ve yutturmacılarına karşı insanlığın en büyük panzehiridir. Geçmişte ya da bugün, yapılan, yapılagelmekte olan kaypaklıkları hatırlatarak, yansıtarak, vurgulayarak toplumsal işlevini yerine getirir. Sanatçılar toplumun acımasız, ödün vermeyen belleği olmalıdırlar. (Yaz Boz Tahtası)
• Eşeğin gölgesi diyorsun ya. Aslında eşek nedir o da bir zan, bir tasavvur, bir gölge değil mi? Esasen şu dünyadaki bütün varlıklar birer gölge değil mi? Bütün eserler de birer yankı değil mi? (Eşeğin Gölgesi)
• BALTACI — Öyle bir dünyada yaşıyoruz ki, birine bir iyilik etsen, aceb bunda ne fayda me'mul eyledi ki diye teemmül eder. Bunu da şimdi herkes tıynetince tefsir edecek, kimi gaflet delalet diyecek, belki satıldı, rüşvet aldı diyenler çıkacak. Belki senin burada sabaha kadar kalışına başka niyetler yoranlar bile bulunacak. Aldırma Katerina. İcabı insaniyet elbette ki yaptığı her filin alkışını beklemek değildir. Sen demedin mi önce, asıl insanlık ne kaleler alıp bayrak donatmak, ne de aman isteyen düşmana bir tekme daha atmaktır. Asıl mertlik en olmayacak şartlar içinde bile, hiç anlaşılmayacağını, yanlış anlaşılacağını bile bile insanlık icabını yapmak, sonra da bunun encamına katlanmaktır. (Ve Değirmen Dönerdi Lütfen Dokunmayın)
• Hayat pahalılaştı mı dostluklar ucuzlar. (Koyma Akıl Oyma Akıl)
• Ha denmez, efendim denir. (Keşanlı Ali Destanı)
• Türkiye, batının endüstri uygarlığına benzemeyen acayip bir ülkedir. Türkiye'de ekmeğini kazanmak, başındaki sekiz nüfusu insan altı bir seviyede de olsa besleyebilmek için, gece gündüz, yaz kış demeden, çalışan bir yoksul kitle vardır. Bunların çoğu fiziksel bitkinlik ve maddi olanaksızlık bakımından hafta sonu tatilinden yararlanacak durumda zaten değildir. Sömürü düzeninin kolpları ile büyük firmalar kurmuş , büyük vurgunlar vurmuş açıkgözler ise, filmlerde gördüğümüze benzeyen -kendi deyimleri ile- «Week-End» leri, kararnamenin lütfu olmadan da, haftanın her istedikleri günü istedikleri uzunlukta zaten alabilen mutlu bir azınlıktır. (Hak Dostum Diye Başlayalım Söze)

• "İş yapan eller kirli olmaz evladım. En temiz eller onlardır." (Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil)
• Gerçek kim, biz kim? Ben gerçeği neye benzetirim bilir misin? Güneşe... İkisi de bakanın gözünü yaşartır da onun için... (Huzur Çıkmazı)
• İnsan değil miyiz, kudretliyi çekemez, düşmüş olanı bize benzediği için severiz. (Konçinalar 50 Yaşında)
• Hâsılı ne söyledikse kâr etmedi. Şuna inandım ki, dünyanın en güç işi, laf anlamayana laf anlatmaya çalışmakmış. (Şişhane’ye Yağmur Yağıyordu - Ayışığında "Çalışkur")
• "Peki" dedim, "ya Andon?" Arsız arsız güldü: "Andon'un yüzüğünü dün sabah yolladım" dedi. "Onu zaten sevmezdim. Sadece acırdım." "Asıl şimdi acınacak halde. Kendine bir fenalık yapabilir." "Ne yapalım bey'im" dedi. "L'amour est plus fort que la mort*." —Haspanın Fransızcası da vardır.— *: Aşk, ölümden daha güçlüdür. (Yaşasın Demokrasi)
• Hayatınız hakkında büyük bir karar almak, geri dönülmeyecek önemli bir adım atmak üzere misiniz? Yolculuğa çıkınız. (Düşsem Yollara Yollara)
• kadın kısmı teselli etmesini daha iyi bilirdi. (Tuş)

• Kimi emir olmuş sarayda Kimi şeyh geçinir tekkede Kiminin eli işde gözü oynaşta (Eşeğin Gölgesi)
• Kahramanları hep o üst tabaka insanlardı. Ve de aylaktılar. Bir ödevin peşinde koşmayan, dünyada bir işi üstlenmemiş olan insanlardı. Almanların “Musse” dediği başıboşluk, kopukluk, aylaklık elbet bazı düşünce ve duyguları enine boyuna geliştirmeye elverişli bir zaman lüksüdür. Ama bunu bulmak kaç fâniye nasip olur! (Ölürse Ten Ölür Canlar Ölesi Değil)
• Pek muhterem Kadı Efendi Hazretleri, karşınızdaki adam bir gölge karaborsacısıdır. Bir muhtekirdir. Muhakemeniz kendisine bu görüşünde hak verecek olursa yarın bir gölge stokçusu bile olabilir. Bedavaya ucuza kapattığı gölgeleri talep yükselince dışarıya sürebilir. (Eşeğin Gölgesi)
• Seyirci ne kadar ağlarsa filmcinin yüzü o kadar güler. (Ayışığında Çalışkur)
• ... Evet böyle yazmışım. Çünkü her yaşadığımız dakika önce yaşadıklarımızın birikimini, sonra yaşayacaklarımızında tohumlarını içerir. Her geçen dakika biriciktir. Geri gelmez. İyi ve yoğun yaşanan bir dakikada sonsuzluktan bir renk vardır. Yaşamı, kuru taşlar serpili çamurlu bir yol olarak görenler, ancak taştan taşa sıçrayabilmek kaygısı ile, seke seke, yarım ve ham bir hayat yaşarlar. İnsanların çoğunluğu, anları, haftaları, ayları, yılları bir yerlere varmak için köprü olarak kullanıyor. Oysa her an başlı başına bir amaçtır. (Yaz Boz Tahtası)
• Bizde ne asil sınıfı, ne de burjuvazi vardır. Tarihimiz hep halktan yetişmiş vezirler, sadrazamlar, kumandanlar, ulema ve şuara ile doludur. (Alçak sesle) Hatta padişahlarımızın asaleti bile çok su götürür. Ana tarafından köklerini kazısan ya Kafkasyalı bir esircinin ya da Makedonyalı bir at hırsızının kızı çıkar. (Sersem Kocanın Kurnaz Karısı)
• "Çiçek kokulu bir rüzgâr alay eder gibi kravatımı uçuruyor. Benim nasibim böyle zaten... Ben ne vakit bir şeye el atsam, ne zaman hoşuma giden bir şarkı dinlemeye kalksam, çat... Hemen düğmeyi kapayan bir el çıkmıştır muhakkak." (Kızıl Saçlı Amazon - Yaşasın Demokrasi - Tuş)