Mardin’in Gezilecek Yerleri Tarihi Yerleri

Yaz mevsimi geliyor. Yaz demek, tatil demek ve tatil de gezmek... Tabi bu imkan herkesin eline geçmez, benim elime geçmediği gibi (gülücük işareti). Gevezelik bir yana, bu yazımızda size Mardin'i tanıtmaya çalışacağız. Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri neresidir? Mardin kalesi nerededir? Mardin kalesinin özellikleri nedir? Mardin’de kaç tane medrese var? Mardin’deki tarihi mekanlar nerelerdir?

14.05.2021 22:11

Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri neresidir? Mardin kalesinin özellikleri nedir? Mardin’de kaç tane medrese var? Mardin’deki tarihi mekanlar nerelerdir? Okuyucular son zamanlarda bu soruları merak etmektedir. Bizde sizin için Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri neresidir araştırdık. Güzel bir rehber hazırladık. Hadi hep beraber okuyalım.

1. Mardin Kalesi

Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri olarak ilk sırada karşımıza Mardin kalesi gelmektedir. Mardin şehrinin tam olarak tepesinde hakim bir yere kurulu olan kale aynı zamanda Kartal Yuvası olarak da anılmaktadır. Kalenin Pers, Roma, Sümer, Babil, Asur, Mitani, Emevi, Abbasi, Selçuklu, Artuklu, Karakoyunlu, Akkoyunlu, Safevi ve Osmanlı dönemlerinde etkin bir şekilde kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde zaman zaman restorasyon için kapalı da olsa eminiz ki uzaktan bile hayran kalacaksınız.

2. Mardin Ulu Cami

Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri listemizin ikinci sırasında şehrin göbeğinde yer alan ve kapısındaki kitabede 1190 tarihinde inşa edildiği belirtilen Mardin’in en eski camisi olan Ulu Cami bulunmaktadır. Caminin ilk yapımında çifte minareli inşa edildiği bilinmektedir. Bazı söylentilere göre minarenin şimşek çakması sonucu tahrip olduğu, kimilerine göre ise depremde yıkıldığı var sayılmaktadır.

Minarenin 8 kapısı vardır. 7 kapısının cennet kapısı şeklinde ifade edilirken son diğer kapının ise Mardin kapısı olduğu söylenir. Daha fazla insanın birinci safta namaz kılmasını sağlamak amacıyla caminin eni boyundan bir hayli uzundur.

3. Kasımiye Medresesi

Kasımiye Medresesi, Artukoğlu döneminde yapılmaya başlanmış olup; Akkoyunlu hükümdarı Sultan Kasım tarafından tamamlanmıştır. Bu yönüyle medrese 700 yıllık bir geçmişe sahiptir. Tek bir avlu etrafında yapılmış olan Kasımiye Medresesi Mardin tarihi mekanları turistik yerleri yazımızda üçüncü sırayı almaktadır. Medrese 2 katlı olup özel taş işleme bulunmaktadır. Avlunun içerisinde tarihi çeşme yer alır.

Kasımiye Medresesini girişinde Cihangirbey Zaviyesi bulunur. Medrese şehrin güneybatı istikametinde iskandır.

Kasım Paşanın bu medresede katledildiği ve kız kardeşinin ise abisinin gömleğini alır duvarlara sürterek ağıtlar yaktığı, günümüzde medresenin duvarlarının yıkandığında kan izlerinin hala çıktığı şeklinde rivayetler bulunur.

4. Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri: Zinciriye Medresesi

Zinciriye (İsa Bey) Medresesi – Mardin Sultan İsa Medresesi Mardin’de hüküm süren son Artuklu Sultanı Melik Necmettin İsa bin Muzaffer Davud bin El Melik Salih tarafından 1385 yılında yaptırılmıştır. İlk defa Mardin’de görülen Timur ve ordusu ile savaşmış olan Melik Necmeddin İsa bir süre bu medresede hapsedilmiştir.

5. Hatuniye Medresesi

Kitâbesinde adı Hatuniye olarak geçmekle birlikte halk arasında kurucusuna nisbetle Sitti Radviyye (Radaviyye) adıyla da bilinen yapı Mardin’in Gül mahallesindedir. Tarihi boyunca fazla müdahale görmüş ve orijinal durumundan çok şey kaybetmiştir; bir kısmı bugün cami olarak kullanılmaktadır.

Mardin Artuklu Hükümdarı II. Kutbüddin İlgazi’nin saltanatı sırasında (1176-1184) annesi Sitti Raziyye tarafından yaptırılmış ve vakfiyesi 602 (1206) yılında kıble cephesine kazdırılmıştır. Kutbüddin İlgazi’nin de bu medreseye gömülü olduğu kaynaklarda belirtilmektedir. Nitekim mihraplı ana eyvanın doğusunda tromplu kubbe ile örtülü ve mihraplı türbe mekânında iki sanduka bulunmaktadır. Türbedeki taş işçiliği ana eyvandaki gibi dikkat çekicidir.

6. Deyrülzeferan Manastırı

Deyrulzafaran Manastırı, Mardin’in 4 kilometre doğusunda, Mardin Ovasına hakim bir noktadadır. Üç kattan oluşan Manastır 5’inci yüzyıldan başlayarak farklı zamanlarda yapılan eklentilerle bugünkü haline 18’inci yüzyılda kavuşmuştur. Manastır, MÖ Güneş Tapınağı, daha sonra da Romalılar tarafından kale olarak kullanılan bir kompleks üzerine inşa edildiği düşünülmektedir.

Romalılar bölgeden çekilince Aziz Şleymun bazı azizlerin kemiklerini buraya getirterek kaleyi manastıra çevirmiştir. Bu nedenle Manastır, önceleri Mor Şleymun Manastırı olarak bilinirken Mardin ve Kefertüth Metropoliti Aziz Hananyo’nun 793 yılından başlayarak büyük bir tadilat yapmasından sonra Manastır onun adıyla, Mor Hananyo Manastırı olarak bilindi. 15. yüzyıldan sonra da Manastır’ın etrafında yetişen zafaran (safran) bitkisinden dolayı Manastır, Deyrulzafaran (Safran Manastırı) adı ile anılmaya başlanmıştır.

Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri listesinde 8. sırada bulunan Deyrulzafaran Manastırı ve Matbaa Kubbeleri, kemerli sütunları, ahşap el işlemeleri, iç ve dış mekanlardaki taş nakışları ile insanın ilgisini çeken Deyrulzafaran Manastırı, uzun tarihi boyunca Süryani Kilisesi’nin dini eğitim merkezlerinden biriydi. Bölgeye ilk matbaayı getiren kişi de yine bu Manastır’da patriklik yapan ve 1895’te vefat eden 4. Petrus’tur. 1874 yılında İngiltere’ye yaptığı bir ziyaret sırasında satın aldığı matbaayı 1876 yılında manastıra getirtti.

Matbaada 1969 yılına kadar başta Süryanice olmak üzere Arapça, Osmanlıca ve Türkçe kitaplar ile 1953’e kadar Öz Hikmet adında aylık bir dergi basılıyordu. Matbaadan geriye kalan parçaların bir kısmı manastırda diğer bir kısmı da Mardin’deki Kırklar Kilisesi’nde sergilenmektedir. Manastır bugün de Süryani Kilisesi’nin önemli dini merkezlerinden biridir. Mardin Metropoliti’nin ikametgahı olan Deyrulzafaran Manastırı, dünyanın dört bir yanına dağılmış Süryaniler tarafından dua ve bereket almak için ziyaret edilir. Yine binlerce yerli ve yabancı turist, kısa veya uzun bir yol kat ederek manastırı ziyaret etmektedirler.

7. Dara Antik Kenti

Antik adı Anastasiopolis olan kentin İlk kuruluşunun tarihi net bilgiler içermemektedir. Antik Dara, yüzyıllar boyunca Mezopotamya’nın en önemli ticaret merkezlerinden biri olarak kayıtlarda yer alırken, kentin Pers İmparatoru Darjus ile Büyük İskender’in savaşına tanıklık ettiğini arkeolojik kalıntılar ve arşivlerde geçmekte.

Persler, 363 yılında Nusaybin’i alınca Doğu’nun Efesi olarak bilinen Dara Antik kenti Roma İmparatorluğu’nun sınırı haline gelmiş. Şehir 5. yüzyılda İmparator Anastasius tarafından ileri sınır kapısı olarak tahkim edilmiş; 100 yıl sonra da Perslerin eline geçmiş. Kent, 7. yüzyılın sonlarına doğru Emeviler, daha sonra Abbasiler, 15. yüzyılda da Osmanlıların hakimiyetine girmiştir.

8. Şeyh Aban-melik Mansur Medresesi

Mardin’in tarihi medreselerinden bir olan Şeyh Aban Melik Mansur Medresesi Mardin kalesinin sağında Gül mahallesinde iskan edilmiştir.

9. Mor Loozor Manastırı

Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri içinde yer alan Batıda Mardin, kuzeyde Hasankeyf, doğuda Cizre ve güneyde Nusaybin’in sınırları içinde kalan ve Süryanice’de “Tanrının Hizmetkarlarının Dağı” anlamına gelen Turabdin Bölgesi Süryani tarihi ve kültürü için çok önemli bir merkez konumundadır.

İçerisinde yüzlerce manastır, kilise ve kayalara oyulmuş inziva odaları inşa edilen Turabdin Bölgesi sınırları içinde kalan, Midyat’a bağlı Habsus (Mercimekli) Köyü de Süryani tarihi açısından önemli bir yerdir. Habsus Köy; Roma kaya mezarları yer altı kaya yerleşimleri, şemsilerin tapınak temellerinin üstüne inşa edilen dini yapıları ile bilinen eski bir yerleşim alanıdır.

Köyde bulunan Mor Loozor Manastırı, Turabdin Bölgesinde hiçbir manastırda görülmeyen Doğu Hristiyanlığı tarihinde “çileci sütuncular” diye tabir edilen Stylites’lere ait inziva kulesine sahip bir yapıdır. Kare şeklinde dört basamaklı bir kaidenin üstüne kesme taştan yapılan, 7 metre yüksekliğinde ve 2.40 metre çapındaki bu kule, Habsuslu Mor Şemun D’Zeyte tarafından 731 yılında inşa edilen Mor Loozor Manastırı’nın avlusunda, münzevilik yaşamını benimseyen rahipler için inşa edilmiştir.

Kulenin giriş kapısı üzerinde bulunan kitabede “Bu sütun bin yüz üç yunan yılında inşa edildi, yazan Markuno” İbaresi bulunmaktadır. Bu durumda kulenin MS 792 yılında yapıldığı anlaşılmaktadır. Turabdin Bölgesi’nde ayakta kalmış bu tek inziva kulesi farklı yerlerden gelen birçok rahibin barınak yeri olmuştur

2012 yılında uzun yıllar kullanılmayan ve terk edilen Manastırın kilise, hücre ve avlusunda Müze Müdürlüğümüzce yapının restorasyonuna yönelik kazı ve temizlik çalışmaları yapılmıştır. Yapılan çalışmalar sonucu, Mor Loozor Manastırı’nın iç kısımları ile avlusunda yer alan moloz dolgular temizlenmiş, giriş holünün tahrip olan tavanı güçlendirilerek oluşan tehlike giderilmiş, yaklaşık üç metre yüksekliğindeki avlu duvarlarının zamanla yakılan kısımları onarılmış, manastırın içinde ve avlunun batı kısmında bulunan odanın içinde bir sarnıç tespit edilmiştir. Kayalık zemin üzerine oturtularak inşa edilen manastırda, kayalık zeminden istifade edilerek sarnıçlara bağlanan su yolları yapılmıştır

10. Mardin’in gezilecek yerleri tarihi yerleri: Mor Gabriel Manastırı

Mor Gabriel Manastırı (Deyrulumur Manastırı) Midyat ilçesinin 23 kilometre güneydoğusunda bulunmaktadır. Manastır, Süryani Kadim Cemaati’nin ünlü ve büyük yapıtlarından biridir. Meşe ağaçları ile kaplı yüksekçe bir tepede yapılmıştır. Manastırın temelleri Mor Şmuel ile Mor Şemun tarafından 397 yılında atılmış ve yapı kısa sürede tamamlanmıştır. Değişik tarihlerde içine ve dışına ekler yapılmıştır.

615 ve 1049’da Metropolitlik Merkezi olan manastırda, Kral Arcadius (395-408) zamanında Mor Şemun tarafından barınma ve dua yerleri yapılmıştır. Kral Theodosius (408-450) çağında lahitlerin konacağı abide evi, Meryem Ana Kilisesi, Resuller Kilisesi, Kırkşehit Kilisesi, Mor Şmuel Mabedi, kral kızı Theodora’nın Mor Şmuel tarafından iyileştirilmesi nedeniyle Theodora Kubbesi, Mor Şlemun Mabedi yapılmıştır.

Mor Gabriel Manastırı, Yunanistan Athos Dağı’nda kurulu herhangi bir manastırdan en az 400 yıl daha eskidir. Filistindeki Mor Saba Manastırı’ndan yaklaşık 80 yıl, Mısır Sinai bölgesindeki Mort Katherina Manastırı’ndan da bir buçuk asır öncedir. Manastır, tarihsel süreçte dönem dönem farklı isimlerle anılmıştır.

İlk dönemlerinde, kurucuların isimlerine izafeten Mor Şmuel ve Mor Şemun Manastırı olarak tanınmıştır. “Rahiplerin Meskeni” anlamına gelen ve Süryanice’de “Dayro d’Umro” isminden türetilen Deyr-el Umur ve bu ifadenin Türkçe uyarlamasıyla “Deyrulumur” ismiyle de bilinmektedir. Aynı zamanda Kartmin bugünkü Yayvantepe Köyü’ne yakınlığı nedeniyle “Kartmin Manastırı” ismiyle de karşımıza çıkmaktadır. Bugün de kullanılan “Mor Gabriel Manastırı” adlandırması, Turabdin Metropoliti Mor Gabriel’in (634-668) adından gelmektedir.