Mardin'in 'Onur'u törenle Kutlandı

Tarihi kent Mardin’in düşman işgali girişiminin direnilerek engellenmesinin 103'üncü yıl dönümü törenle kutlandı.

Mardin’in milli mücadele döneminde önce İngilizlerin, daha sonra Fransız komutan Norman önderliğindeki silahlı güçler tarafından işgal girişimi direnerek engellemesinin günü olarak her yıl kutlanan “Onur Günü” resmi törenle kutlandı.

Hükümet Konağı önünde düzenlenen törende, Vali ve Büyükşehir Belediye Başkan Vekili Mahmut Demirtaş, Büyükşehir Belediyesi çelengini Atatürk Anıtı'na sundu.

Saygı duruşu ve İstiklal Marşı'nın okunmasıyla devam törende Artuklu 21 Kasım Ortaokulu'nda öğretmen Aynur Orbay tarafından günün anlam ve önemini belirten konuşmasını yaptı.

Orbay törende yaptığı konuşmada, asırlardır farklı medeniyet ve kültürlere ev sahipliği yapan Mardin'in tarihin her döneminde insanlığın odağındaki bir merkez olduğunu söyledi.

Geçmişten bu yana hoşgörü şehri olarak anılan Mardin’in tarih boyunca birçok devlet tarafından işgal edilmek istediğini belirten Orbay, şunları dile getirdi:

“Milli Mücadele döneminde önce İngilizler ayrılıkçı bir harekat başlatmak istemiş sonrasında 21 Kasım 1919'da Fransız Komutan Norman önderliğinde silahlı güçler tarafından şehrimize karşı işgal girişiminde bulunulmuştur. Halkımızın feraset ve cesareti, Fransızlara karşı büyük bir direnişe dönüşmüş ve bu kutlu direniş karşısında düşman askerleri şehri terk etmek zorunda kalmıştır. Ne mutlu bize ki milli mücadele döneminde şehrimize yönelik her türlü tehdit ve işgal hayalleri, çok kısa bir sürede son bulmuş; şehirdeki kuşatma kan dökülmeden bertaraf edilmiştir. Mardin halkı, o zor günlerde vatan sevgisinden aldığı güçle ülkemizin birlik ve bütünlüğüne sahip çıkmış ve şehrimizi düşmanlardan korumayı başarmıştır.”

Törene, Artuklu Belediye Başkanı Mehmet Tatlıdede, MAÜ Rektörü İbrahim Özcoşar, 70. Mekanize Piyade Tugay Komutanı Tuğgeneral Hikmet Yokarıbaş, İl Jandarma Komutanı Tuğgeneral İdris Tataroğlu, İl Emniyet Müdürü Mahmut Karabulut, askeri ve mülki erkan, sivil toplum kuruluşları, AK Parti, CHP, İyi Parti MHP'nin il başkanları, gaziler, öğrenciler ve vatandaşlar katıldı.

Mardin, soba borusu ile düşmandan kurtuldu

Bir şehir soba borusuyla kurtarılabilir mi? Sorunun cevabı evet. Birinci Dünya Savaşı boyunca 'kan dökülmeden düşmandan kurtulan ilk kent' unvanını alan Mardin, hiç fethedilmemiş binlerce yıllık tarihî Kartal Kalesi'nin etrafında dizilen soba boruları sayesinde kan akmadan Fransız işgaline maruz kalmamış.

Her Anadolu şehrinin mutlaka bir kurtuluş hikâyesi ve kahramanlık destanı vardır. Kahramanmaraş'ta Gaziantep'te ve Şanlıurfa'da yaşayan halk, düşmana karşı kahramanca mücadele ederek Antep'e 'gazi', Maraş'a 'kahraman', Urfa'ya ise 'şanlı' unvanını kazandırmıştır. Mardin ise düşman kuvvetlerine karşı soba borusuyla stratejik bir oyun oynamış ve şehri işgalden kurtamıştır. Nasıl mı?

Atatürk'ün oluşturduğu Kuvva-i Milliye Harekâtı Mardin, kurtuluşunu politik zekâsıyla kan dökmeden ve acı günler yaşamadan elde etmiştir. Dünya tarihine damgasını vuran Kartal Kalesi'ni önce İngilizler sonra da Fransızlar zapt etmek istemiştir. İngiltere yönetimindeki Irak Valisi Nüel, halkın ileri gelenlerinden şehri istemiş, ancak halkın bu duruma karşı durması sebebiyle şehri terk etmiştir. Ardından 21 Kasım 1919'da yurdun dört bir yanını kuşatan düşman kuvvetlerinden bir tanesi olan Fransızlar, İngiltere'nin işgal edemediği Mardin'i almak için harekete geçer. Güneyde Suriye'yi işgal eden Fransız ordusu Mardin'i de işgal etmek için Nusaybin Sınır Kapısı'ndan harekete geçerek Mardin Ovası'na kadar gelir. Fransızların ordu komutanı General Normon, Mardin'i işgal etmek için hazırlık yapar. Ancak işgalden önce Mardin'deki ileri gelenlere elçi göndererek, şehri kansız olarak teslim etmelerini ister.

İşgal, mitingle protesto edilmiş

Ancak Mardin ahalisi Suriye itilafnamesini haber alır almaz bunu protesto eder. 30 Ekim 1919 tarihinde 25 bin kişinin katıldığı bir miting düzenleyen Mardin halkı, Güney Cephesi'ndeki durumu, dolayısıyla işgali protesto etmiş ve Heyet-i Merkeziye namına Hüseyin imzası ile şu protestoyu yayımlar: "Haksız ve adaletsiz bir sulh kararının medeniyet âlemine refah ve saadet getireceği yerde, kanlı bir istikbal doğuracağı herkesçe bilinmektedir."

Bu hislerle hareket ederek, Fransızlar tarafından şehrin işgal edileceğini duyan Mardinliler milis kuvvetlerini oluşturarak Erzurum Kongresi'ne iki temsilci gönderdiler. Şehrin işgal edileceğini haber alan şehrin ileri gelenleri de düşmandan korunmak için dahice bir plan hazırlar. Düşmanı korkutmak için bir gecede şehirde ne kadar soba borusu varsa toplayıp kalenin etrafında dizerek soba borularının üstünü çadırlarla kaplarlar. Uzaktan bakan birisi kalenin etrafının top namlularıyla çepeçevre kaplandığını zannetmesi işten bile değildir.

Sabah şehri işgal etmek için harekete geçen Fransız ordusu ve General Normon, kalenin etrafında gördüğü soba borularını top namluları zannedince ordusuna emir vererek işgali durdurur. Mardin'e elçi göndererek Mardin'i teslim etmeleri halinde Avrupa'nın en büyük şehirleri arasına gireceklerini, işsizliği ortadan kaldıracaklarını ve yönetimi yerli halktan oluşturacaklarını anlatmak zorunda kalırlar. Ancak şehrin ileri gelenleri bu teklifi reddederek Fransızların derhal Mardin'i terk etmelerini, aksi takdirde Fransız ordusunu yok edeceklerini iletir. Ve elçilerin ellerinde bulunan Fransız bayrağını yırtıp yere atarlar. Durumu elçilerden öğrenen General Normon, hiç tereddüt etmeden ordusuna talimat vererek geri çekilme emrini verir. Birinci Dünya Savaşı boyunca 'kan dökülmeden düşmandan kurtulan ilk kent' unvanını alan Mardin hiç fethedilmemiş binlerce yıllık tarihî Kartal Kalesi'nin etrafında dizilen soba boruları ve Mardin'in dahice planı sayesinde kan akıtılmadan şehri Fransız işgalinden kurtarmayı başarmıştır.

fAYSAL Ölçenoğlu, babasından öğrendiği bu ilginç kurtuluş hikayesini anlatırken hâlâ hem heyecanlanıyor hem de gülümsüyor. Mardin'in düşmandan kurtuluşunun tam bir dâhî zekânın ürünü olduğunu belirten Ölçenoğlu, "Babamın anlattığına göre Fransızlar Suriye'yi işgal ettikten sonra Mardin'i de işgal etmek için Nusaybin üzerinden Mardin Ovası'na gelir. O tarihte Mardin'in erkekleri Çanakkale, Erzurum ve Sarıkamış cephelerinde bir yandan müttefik ordusuna karşı bir yandan da Doğu'da Ermenilere karşı cephede savaşıyorlardı. Mardin'de ise kadınlar, çocuklar ve şehrin yaşlıları kalmıştı. Fransızların şehri işgal edeceğini haber alan şehrin ileri gelenleri hemen bir araya gelerek düşmana karşı nasıl mücadele vereceklerini tartışarak, hazırlamış oldukları planı uygulamaya karar verirler. Şehirde kimin evinde odun sobası borusu varsa hepsinin toplanıp kaleye çıkarılması konusunda Mardin halkı uyarıldı. Mardin halkı da o gece evlerindeki bütün soba borularını toplayıp kaleye çıkardılar. Boruların üzerini çadırla kapatıp soba borularını havaya dikerek top namlusu süsü verdiler. Boruları top namlusu zanneden Normon hemen ordusunu toplayıp Urfa'yı işgal etmek için hareket etti. " şeklinde konuşuyor.