tatlidede
tatlidede

Nûbihara Biçûkan - Ehmedê Xanî Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Nûbihara Biçûkan kimin eseri? Nûbihara Biçûkan kitabının yazarı kimdir? Nûbihara Biçûkan konusu ve anafikri nedir? Nûbihara Biçûkan kitabı ne anlatıyor? Nûbihara Biçûkan PDF indirme linki var mı? Nûbihara Biçûkan kitabının yazarı Ehmedê Xanî kimdir? İşte Nûbihara Biçûkan kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi...
  • 30.06.2022 21:00
Nûbihara Biçûkan - Ehmedê Xanî Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Kitap Künyesi

Yazar: Ehmedê Xanî

Çevirmen: Kadri Yıldırım

Yayın Evi: Avesta Yayınları

İSBN: 2880000117094

Sayfa Sayısı: 384

Nûbihara Biçûkan Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

İsminin birinci kısmının “Nûbehar” (İlkbaharı) mı yoksa “Nûbar” (İlk Ürün) mı olduğu konusunda farklı görüşler olan, ayrıca “Nûbihar”, “Nûbuhar” ve “Nobar” şeklinde de yazılıp telaffuz edilen bu eser 1683 yılında manzum olarak hazırlanmıştır. Bir giriş ve “kıta” adı verilen 13 bölümden oluşup, farklı nüshalara göre yaklaşık 220 beyit içermektedir. Giriş, birinci bölüm ve son bölüm “mesnevî”nin kafiye sistemi (aa-bb-cc-…) ile hazırlanırken; aradaki on bir bölümde “gazel”in kafiye sistemi (aa-ba-ca-…) uygulanmıştır. Xanî arûzun vezin sistemi olarak toplam 19 bahir türünden başta recez olmak üzere klasik Kürt şiirine uygun olan yedi tanesini (recez-hezec-remel-mudari’-besît-serî’-muteqarib) kullanmıştır. Giriş ve birinci bölümün beyitleri tamamen Kürtçe olup, karşılıklı kelimelerin sıralandığı asıl sözlük kısmı ikinci bölüm ile başlamaktadır. Sözlük bölümlerindeki kelime ve ifadeler Arapça-Kürtçe olarak sıralandıkları gibi Kürtçe-Arapça olarak da sıralanmıştır. Bu bakımdan eser Arapça-Kürtçe olduğu kadar Kürtçe-Arapça bir sözlük de sayılır. Karşılıklı kelime ve ifadeleri birbirine bağlamada kullanılan anlatım dili ise tamamen Kürtçedir. Böylece karşılıklı kelimelerin dışında önemli oranda Kürtçe kelime ve ekler ortaya çıkmıştır. Xanî’nin kendi ifadesiyle “ji bo biçûkê Kurmancan” (Kürt çocukları için) hazırladığı bu eseri önemli kılan faktörlerden bazıları şunlardır:

- Genel anlamda Kürt dilinde yazılmış ilk sözlüktür. Böylece Kürt sözlükçülüğü didaktik amaçlı manzum bir eserle başlamıştır.

- Bu sözlük Xanî döneminden başlamak üzere Kürt medreselerinde ders kitabı olarak okunup ezberlenmiş, böylece şairimizin en büyük ideali ve amacı olan “anadilde eğitim” onun bu eseri sayesinde kısmen de olsa gerçekleşmiştir.

- Beyitlerde karşılıklı olarak yer alan Arapça-Kürtçe veya Kürtçe-Arapça kelimeler rasgele değil, belirli konularda yoğunlaşmak üzere seçilmişlerdir. Xanî bu seçim ve yoğunlaşma çerçevesinde konuları işlemede “yakından uzağa”, “kolaydan zora”, “bilinenden bilinmeyene” ve “tümdengelim” yöntem ve tekniklerini başarılı bir şekilde uygulayıp pedagojik bir perspektif sergilemiştir.

Nûbihara Biçûkan Alıntıları - Sözleri

  • Umîda me ji tifalan Ku me 'emelbetalan Di weqtê dewr û dersan Bikin în'am û îhsan Bi dua vibîr bînin Fatihan ji me re bixwînin.
  • "Mu'ellim bila dil wekî ber bitin Divêtin ku şagird-i dilber bitin."
  • Di fesla nûbiharê da digel dîlber biçin geştê Ji ew xweştir umur nabit li min ew hal qewî xweş tê
  • Heta tu ders û dewran nekî tekrar û mesrûf Di dunyaê tu nabî ne meşhûr û ne me'rûf
  • Ger dê te meqsûdek hebî daîm divê lê bî'bi lez Xasma te me'bûdek hebî daîm di emrê wî bibez
  • Xwedê Ellah e, qasid Resûl e, ey xwedêzan! Xalîfe çar in, her çar îmamin ey Misilman!
  • Ger te divêtin ku beraber nebitin kes bi te ra 'Îlim bixwûn hem 'emeli tu bike sin'et ji xwe ra Eğer istemiyorsan seninle boy ölçüşecek kimseyi Hem ilim oku hem meslek edin onunla amel etmeyi
  • Ey ku te kibrê daîm kirye ji bo xwe merkeb Ewwel tü bê bike yê, paşê bigêre merkeb ----------------------------------------------- Kibir dayanağın olsa sende yoktur bir cevher Sırtındaki kitaplar sana kazandırmaz değer!
  • Di weqtê dewr û dersan Bikin în'am û îhsan Okuyup ders aldıkları zaman Bize de etsinler iyilik ve ihsan

Nûbihara Biçûkan İncelemesi - Şahsi Yorumlar

Nûbehara Biçûkan qediya. Keda mamoste Qedrî Yıldırım li ser pirtûkê gelek e. Xwedê rehma xwe lê bike. Ciyê wî bihuşt be. Ji bo zimanê Kurdî gelek xebitî. Taybetmendiya Nûbehara Biçûkan ew e ku, li gor agahiyan,  yekemîn ferhanga Kurdî ye. Nûbehara Biçûkan di navbera salên 1682-1683an de hatiye nivîsandin. Xanî Nûbihara Biçûkan ji bo zarokên Kurmanca dinivîse. "Ne ji bo sahibrewacan Belkî ji bo biçûkên Kurmancan" Xanî bi vê berhema xwe du tiştan armanc dike. 1) ji bo ku xwendekarên Kurd Erebî bi awayekî hêsanî hîn bibin bi terza menzum/helbestkî  bikaraniye. 2) Ji bo ku zimanê Kurdî di medreseyan de wek zimanê zanistî were bikaranîn, Nûbehara Biçûkan nivîsîye. Xanî Nûbihara Biçûkan bi terza menzum/ helbestkî Nûbihara Biçûkan nivîsîye. Lewra jiber kirina peyvan bi terzekî helbestkî hêsantir e. Wek Mewlîda Bateyî. Mewlîd jî bi şêweya helbestkî hatiye nivîsandin hem ahengekî wê heye mirov aciz nabe hem jî jiber kirina wê hêsan e. Nubihara Biçûkan bi salan e di medreseyên Kurdistanê de  wekî pirtûkên dersê tê bikaranîn. Zimanê Nûbihara Biçûkan giran e. Her kesek nikare bixwîne. Min jî tiştek jê fêm ne kir. Ehlê medresê zêdetir jê sud digrin. Armanca wendina min jî ew bû ku Xanî ji me re nivîsandiye divê teqez em jî bixwinin. Ji ber vê min xwend. Nûbihara Biçûkan piranî bi Erebî-Kurdî di nav beytan de derbas dibe. Li hin ciyan jî Kurdî-Erebî hatiye nivîsandin.  Peyva Erebî û li hemberê wê wateya wê ya Kurdî hatiye nivîsandin. Mînak: "Ekhel murovê çavbikil, eşhel murovê çavbelek Eşqer murovê çavhişîn, rengê genimgûn esmer e" Xanî di despêka ferhengê heya dawiya ferhengê de li serê her bendê şîretan xwendekaran dike. Jixwe Nûbihara Biçûkan jî pirtûkekî dîdaktîk e. Mebesta Xanî jî ew e ku zarokan re qîmeta xwendinê û ilmê û hurmet kirina mamosteyan bi de hîn kirin, dûrketina ji derew û quretiyê hwd. Armanca Xanî hate cih. Bi salan e di medreseyan de Nûbehara Biçûkan wek pirtûkekî zanistî tê xwendin. (Ferîdun Buendîa)

Hemd û sena û şukran-î ji bo wî Xaliqê Rehman-î: "Sernameê name namê Ellah Bê namê wî natemam e Wellah " (Kitabın en başında Allah'ın adı anılır Wallahi O'nun adı olmazsa eksik kalır) Ehmedê Xanî'nin Kürtçenin Kurmancî lehçesi ile yazdığı kitap Xanî’nin kendi ifadesiyle “ji bo biçûkê Kurmancan” (Kürt çocukları için) hazırladığı ilk Kürtçe- Arapça sözlük olma özelliği ile büyük bir önem arz etmektedir. Yıllarca medreselerde okunmuş ve halen çoğu medresede okunmaktadır. Manzum bir tarzda yazılmış, ezberlenmesi çok kolaydır. Öyle ki çoğu medrese öğrencisi ezbere bilir. Rahmetli Kadri hocamızın da yaptığı analiz ve şerhler kitaba ayrı bir zenginlik katmış. Okuyunca ne kadar hoş ve akıcı olduğunu capcanlı bir dilin zenginliğini sizde fark edeceksiniz. Öğütlerle dolu beyitleri ezberleyebilir, çocuklara ezberletebilirsiniz. (Adnan)

Nûbihara Biçûkan PDF indirme linki var mı?

Ehmedê Xanî - Nûbihara Biçûkan kitabı için internette en çok yapılan aramalardan birisi de Nûbihara Biçûkan PDF linkidir. İnternette ücretli olarak satılan çoğu kitabın PDFleri bulunmaktadır. Ancak bu PDF'leri yasal olmayan yollarla indirmek ve kullanmak hem yasalara hem de ahlaka aykırıdır. Yayın evlerinin sitesinden PDF satılıyorsa indirebilirsiniz.

Kitabın Yazarı Ehmedê Xanî Kimdir?

Yaşadığı yörede zaman zaman şeyh olarak kabul edilmiş, halk arasında Hani Baba adıyla da anılmıştır. Ayrıca, molla(Molla Ahmed) olarak da tanınmaktadır. Hânî Aşiretinden olmasından ve Han köyünde doğması ötürü Ahmed Hânî (Ahmed-i Hânî) olarak tanınmaktadır. Doğu Bayazıt medreselerinde müderrislik ve İshak Paşa Sarayında kâtiplik yapmıştır. Dört dil (Arapça, Farsça, Kürtçe ve Türkçe) bilen Hani, eserlerini, dönemin tercih edilen edebiyat dili olan Farsça yerine Kürtçe yazmıştır.

En bilinen eseri, 17. yüzyılda Kürtçe'nin Kurmanci lehçesiyle yazdığı "Mem û Zîn"dir. Xanî, Mem û Zîn adlı eserinde, Emir Zeynettin'in güzellikleriyle dillere destan olan Zin ve Sti adlı iki kız kardeşinin Mem ve Tajdin ismindeki iki gençle olan aşklarını şiir şeklinde anlatır. Eser, aynı adla sinemaya da uyarlanmıştır.

Türbesi Ağrı Doğubeyazıt'tadır.

Ehmedê Xanî Kitapları - Eserleri

  • Mem û Zîn
  • Dîwan
  • Nûbihara Biçûkan
  • Eqîdeya îmanê
  • Ereb Şemo Dımdım
  • Nûbar
  • Mem u Zin Şerhi
  • Nûbara Biçukan & Akîde-i İman
  • Reyahin-i Aşk
  • Hemû Berhem

Ehmedê Xanî Alıntıları - Sözleri

  • Bana ne olduğunu sorsana Zin! Yüreğimi nerede kaybettim ki bu kadar acımasız davrandım? (Mem û Zîn)
  • Acizlere rahmetin seza kıl Hani'yi özünle aşina kıl Şermende bu Nazmi rû-siyahı Mahşerde sen ol anın penahı Gaflet hılalinden eyle bidar Afv eyle ki ismin oldı Gaffar (Reyahin-i Aşk)
  • "Bilgisiz, cahil ve tembel bir insan Geçerlidir taklit ile edeceği iman." (Mem û Zîn)
  • Ger te divêtin ku beraber nebitin kes bi te ra 'Îlim bixwûn hem 'emeli tu bike sin'et ji xwe ra Eğer istemiyorsan seninle boy ölçüşecek kimseyi Hem ilim oku hem meslek edin onunla amel etmeyi (Nûbihara Biçûkan)
  • Ji bal xwu Buraqek ji bo ra şand Lê zînek muresse' rûnîhand Buraqê digel Refrefê dest bi dest Bi emrê Xwudê ew birin pêşî dest Di heft asîman ewî îwerand Biqasê dû qewsan vi bal xwu gihand Hilanî Xwudê perde rakir nîqab Cemala Xwudê dît ewî bê hîcab Du caran bi çehvan cemala wî dît Li derrê melayên dibêjin nedît (Eqîdeya îmanê)
  • … Ya Reb di ve ‘esre biparez qizilbaş Tuxyan û xurûce nekin ew bene welatan (Allahım! Sen koru da bu asırda Kızılbaş{Safevi D.} Gelip zulüm ve baskı uygulamasınlar bizim ülkemizde) (Dîwan)
  • Derd u gam-ı dil Memin bela-keş Zînin dahı sinesi pür-ateş (Reyahin-i Aşk)
  • Xwudê yîk e bê hevrê û bê heval Ne me'zûlî ye ne mirin ne zewal Ne esl û ne fesl û ne da û ne bab Heyîn wî, heyîna wî nabit hîsab (Eqîdeya îmanê)
  • Sensin sevgilinin yüzündeki nur, Zavallı aşığın gönlündeki ateş yine sen. (Mem u Zin Şerhi)
  • Heta tu dewr û dersan nekî tekrar û mesrûf Di dûnyayê tu nabî ne meşhûr û ne me'ruf (Nûbar)
  • Xwedê Ellah e, qasid Resûl e, ey xwedêzan! Xalîfe çar in, her çar îmamin ey Misilman! (Nûbihara Biçûkan)
  • Ama aşık ile heves sahibi arasında fark var. Heves sahipleri çıkarcıdır, aşıklar ise fedakar. (Mem u Zin Şerhi)
  • Sonunda vefa göstermeyeceksen eğer, Başlangıçta göze alma o cefalı işi. (Mem û Zîn)
  • Mem aşık idi o Zîn-i mâhe Düşmüş idi gönli âh ü vâhê (Reyahin-i Aşk)
  • Hûn pêwist ê bizanibin, wekî eskerê siwarî di şeran de çawa ciyê xwe digire.Siwarê hespê pêwist e rind bizanibe çawa hespê di wê wexta çetîn de bide xebatê .Wekî kî wê yekê nizanibe , siwarbûna wî bê feyde ye , bê kêr e û wê zû bê kuştinê! (Ereb Şemo Dımdım)
  • Evîn agir e şîret jî wek ba Gazin derdixin razên pişt perda (Mem û Zîn)
  • Boraqê di gel Refrefê dest bi dest Bi emrê xwudê ew birin pêşî dest Di heft asîmanan xwudê ew gerand Bi qasê du qewsan bi bal xwu gehand (Eqîdeya îmanê)
  • Kimse yoktur ki güzelliğe talip olmasın, Kimse yoktur ki kavuşmayı arzu etmesin. (Mem u Zin Şerhi)
  • Ger te divêtin ku beraber nebitin kes bi te ra Ilmê bixwûn hem 'emel-i tu bike sin'et ji xwe ra (Nûbar)
  • Umîda me ji tifalan Ku me 'emelbetalan Di weqtê dewr û dersan Bikin în'am û îhsan Bi dua vibîr bînin Fatihan ji me re bixwînin. (Nûbihara Biçûkan)

Yorum Yaz