Nusaybin Ekonomik Yapısı

Ekonomik Yapı :

Çağ-Çağ deresinin geçtiği Çağ-Çağ Vadisi (Bunıstra Vadisi) ile Akarsu, Pınarbaşı ve ilçe merkezinde sebze ve meyve bahçeleri bulunmakta bu bahçelerle iç içe önemli miktarda kavak ağacı yetiştirilmektedir. Dağlık bölgelerde bağcılık yapılmaktadır. İlçe topraklarında ilçenin simgesi haline gelmiş pamuk başta olmak üzere Buğday, arpa, mercimek, mısır, susam ve sebze yetiştirilmektedir. Son yıllarda zeytincilik de önemli, bir gelişme göstermiştir. Yöre eskiden orman bakımından oldukça zengindi. 1900 yıllarına kadar ilçenin kuzey tarafı, ova ile birleştiği noktaya kadar, asırlık meşe ağaçlan ile kaplıydı. Bu tarihlerden sonra Almanlar, Haydarpaşa-Bağdat Demiryolu'nun yapıldığı yıllarda lokomotifleri işletmek için bu ormanlar keserek ciddi bir doğa katliamı yapmışlardır. Kesilen ağaçları taşıması için Durakbaşı'ndan Yandere köyüne geçici bir demiryolu hattı döşemişlerdir. Halen ilçenin kuzey tarafı balık alanları dışında, tamamen meşeliklerle kaplıdır. Mevcut ormanlar enerji ormanlardır, son yıllarda yapılan tarla açılımları ve tahripler sonucu eski ihtişamlarını kaybetmişlerdir. Bozuk baltalık durumundaki meşe ormanlarında sakızağacı, dişbudak, söğüt ve çınarlara da rastlanmaktadır. Yöredeki ağaç çeşitleri kavak, çam, meşe ve çeşitli meyve ağaçlandır. Ayrıca ve sadece Nusaybin'de yetişen Tüysüz şeftali (Teraki) meyvesi vardır. Kabuklu ceviz büyüklüğünde, tüysüz ve sert olan bu meyvenin farklı ve güzel bir tadı vardır. Türkiye'nin sadece güneydoğusunda yetişen Domalan (Duvberan) adlı mantar da mantarlar arasında lezzet bakımından dünyada bir numaradır. Bu mantarlar ile ilkel koşullarla köylerde sabun yapımında kullanılan, Yaban fıstığı (Bıtım) halk arasında (Şinok) olarak adlandırılan ilçeye özgü ve incelemeye değer farklılıklardır. Öte yandan ilçemizde bolca yetişen "Gebre Otu" (şahfel) otu ( Halk arasında "kapari" adıyla anılmaktadır), oldukça büyük, beyaz çiçekli, dikenli ve genellikle yere yatık özellikleriyle dikkat çeken; çiçek tomurcuklan ilaç ve kozmetik sanayinde kullanılabilen bir bitkidir. Çağ-çağ deresini (Bunıstra Çayı) oluşturan iki koldan biri olan karasu, Tehtakereş dağlarının eteklerinde Tavuklu (Hırbeşimrik),Ömerli (Mahserte) ve (Mutluca) Görik köylerinin etrafındaki küçük dereciklerin birleşmesiyle meydana gelmektedir. Bu kol Güneydoğuya doğru akarak Sakecli, Kayalıpınar (Mikri) ve Havadin köylerinin batısından geçer ve Zeveran sırtlan mevkiinde Beyazsu ile birleşir. Beyazsu kolu ise Tefi sırtlarından Batuş ve Sankaya (Haldah) köylerinin kuzeyindeki küçük dereciklerinin birleşmesiyle meydana gelir. Güneydoğuya doğru akarken pınarlar ile beslenir ve güneybatıya yönelerek Karasu ile birleşir. Karasu ve Beyazsu birleştikten sonra Çağ-Çağ adı altında güneye doğru dar bir vadi içinde akarak, Gürün köyü civarında 1968 yılında faaliyete geçen Çağ-Çağ Hidroelektrik Santralinde enerji oluşturduktan sonra, sağ ve sol ana kanallarla Nusaybin ovasının 6900 hektarlık alanının sulamasını sağlar. Çağ-Çağ güneye doğru akışına devam ederek Nusaybin Ovasını kat ettikten sonra Nusaybin topraklarım terk ederek Suriye topraklarına geçer. Suriye topraklarında sağ ve solunda ufak kollar alarak güneyde Hassek mevkiinde Ceylanpınar ilçesi civarında başlayan Habur kolu ile birleşir ve Habur adı ile Deyrizor kasabasının güneyinde Fırat Nehri'ne katılır. Çağ-Çağ deresinin kat ettiği dar vadi yöre halkının rağbet ettiği bir mesire alanı durumundadır. Bunun yanı sıra 130 dekarlık regülatör ajanı da mevcuttur. Söz konusu piknik sahası Nusaybin halkının sıcak geçen yaz günü-birlik dinlendikleri alanlardan biridir. Yörenin en güzel, en çekici yeri olan Baraj ve Subaşı, yazları yalnız Nusaybin'den değil çevre il ve ilçelerden de ziyaretçi akınına uğramaktadır. Nusaybin'in can damarım oluşturan çağ-çağ suyu, sulama ve içme amaçlı kullanımının yanı sıra, eneği üretiminde de devreye girmektedir. 1968'de işletmeye açılan Nusaybin Çağçağ Hidroelektrik Santrali'nin ortalama yıllık elektrik üretim ilk yıllarda 42 GWh iken, daha sonraları suyun durumuna göre azalma göstermiş ve 1999 yılı üretimi 40 GWh'ye düşmüştür. Santral ilk inşa edildiği yıllarda nüfusa bağlı olarak Nusaybin ve çevresine yeterli gelirken, şu anda artan nüfus ve enerji ihtiyacını karşılayamamakta; sadece Nusaybin'in çok az bir kısmının enerji ihtiyacını giderebilmektedir. Nusaybin'in şehir merkezi ile bağlı bulunan tüm köylerin 1999 enerji tüketimi 135.472.622 kw olup bunun 31.406.622 kw'lık tüketimi Nusaybin Çağ-Çağ Hidroelektrik Santralinden, 104.066.000 kw'lık tüketimi de Mardin Trafo merkezinden karşılanmaktadır. Çağ-Çağ'm ana kollarından Beyazsu kaynak suyu ise, artık Nusaybinlilerin musluklarında: 256 bin kişinin ihtiyacını karşılayacak şekilde tasarlanan, tamamlanmış olup Beyazsu Kaynağından getirilen temiz içme suyu 17 Şubat 2001 tarihinden itibaren kente verilmeye başlanmıştır.