Golan Tepeleri nerde, kimler tarafından yönetiliyor?

Suriye'nin güneybatısında görece küçük bir alan olan kayalık Golan Tepeleri, uluslararası politikada yüzölçümünü çok aşan bir öneme sahip.

İsrail ve Lübnan merkezli Hizbullah, Dürzi kasabası Mecdel Şems'e düzenlenen roket saldırısında futbol oynayan 12 çocuk hayatını kaybetmesi ve 30 kişi de yaralanmasıyla gerildi. Bu en sonki gerginliğin merkezinde Suriye’nin güneybatısındaki kayalık bir plato olan Golan Tepeleri var.

Golan Tepeleri nedir?

Golan Tepeleri, güneybatı Suriye'de, Şam'ın yaklaşık 60 km güneyinde bulunan kayalık bir platodur. Güneyde Yarmouk nehri ve batıda Celile Denizi ile çevrilidir. Engebeli bazalt kayanın üzerine yayılıdır. Tepelik arazi bereketlidir ve volkanik toprakta üzüm bağlarının yanı sıra elma ve vişne bahçeleri yetişir. Bölgede, Lübnan'dan akan ve Golan'dan geçen Hasbani Nehri de dahil olmak üzere Ürdün Nehri'ni besleyen hayati su kaynakları bulunmaktadır.

Kime ait ve  Kimin kontrolünde?

Birleşmiş Milletler bölgeyi Suriye’nin bir parçası olarak tanımlar. Ancak  1967’deki savaş sırasında, İsrail Golan Tepelerini işgal etti.  Şu anda bölgenin batı kısmının 1.200 km2'sini  kontrol ediyor. İsrail burayı işgal ettikten hemen sonra İsrail yerleşimleri büyümeye başladı. Şuanda bölgede 25 bin Yahudi İsrailli’nin yaşadığı 30’dan fazla İsrail yerleşimleri mevcut. BM tarafından izlenen tampon bölge, İsrail işgali altındaki toprakları, Suriye'nin kontrolündeki kalan kısımdan ayırıyor.

Dürziler Kimlerdir?

İsrail'in Golan'ı ele geçirmesi, orada yaşayan çok sayıda Suriyelinin göç etmesine yol açmış olsa da, orada halen yaklaşık 20 bin Dürzi toplumu yaşıyor. Dürziler, Suriye, Lübnan, İsrail ve Ürdün'de yaşayan Arap ve Arapça konuşan bir etnik-dini topluluktur.

İsrail’in cumartesi gerçekleştirdiği saldırıdan sonra ölenlerin İsrailli olduklarını anında duyurdu. Ancak saldırıya uğrayan Dürzi insanların çoğu İsrailli değil Suriye uyrukluydu. İsrail güçleri işgal altındaki bölgede Dürzilerle de çatıştı. Haziran 2023'ün sonlarında Dürzi protestocuları Golan'da rüzgar türbinlerinin inşasına karşı gösteri yaptıklarında İsrail'in göz yaşartıcı gazı, sünger uçlu mermiler ve tazyikli suyla karşılaştılar.

Suriye, Golan Tepelerini geri almaya çalıştı mı?

Evet, ama başarısız oldu. 1973 Arap-İsrail  savaşında, Suriye Golan Tepelerini geri almaya çalıştı ama başarısız oldu. 1974 yılında İsrail ile Suriye arasında ateşkes imzalanmasının ardından BM devreye girerek bölgeye barış gücü konuşlandırdı.

İsrail 1981 yılında Golan Tepelerini ilhak ettiğini resmen ilan etti.