Anadolu'da Sünnet ve Kirvelik Gelenekleri

Anadolu halkının çok önemli geleneklerinden biride kirveliktir. Kirvelik dini vazifeler gereği erkek çocuklara yapılan sünnetin gerçekleşmesinde önemli bir yeri vardır.  

Kirvelik: Yerleşik ve kurumlaşmış bu özelliğiyle, çocuğun sünneti ile birlikte ve hatta kirveliğin kurulmasıyla da daha önceden doğarak pekiştirilmiş yakın dostluklar, ilişkiler bütününü oluşturur.

Yörede erkek çocuğu sünnette tutan kirve, çocuğun manevi babası sayılır. Bu kişiye kirve, kivre gibi isimler verilir. Kirveliklerin kurulmasında, seçim ve teklifin geleneksel bir yeri vardır. Kirve, çocuğun babasının sevdiği bir dostu, arkadaşı olabilir. Bu teklif geleneğe göre reddedilmez. Kirvelik "Peygamber Dostluğudur" derler. Onun için kirve olmaya karar verenler, kendilerini artık birbirileriyle akraba sayarlar. Çocuklar ise birbirleriyle kardeş sayılır. Bazı yöreler de ise çocuk, kirvenin kızıyla evlenemez. Bu âdetin temelinde çocuğun kanının kirvenin kucağına düşmesi yatar.

Anadolu’da feodalitenin baskın olduğu  bazı bölgelerinde kirvelik iki aile veya iki aşiret arasındaki gerginliklere, çatışmalara son vermek içinde oluşturulan bir gelenektir.  Özünde iki aile arasındaki bir sevgiden yakınlaşmadan oluşan bir sosyal olguysa da, geçmişte farklı köylerde, aşiretlerde oluşturan kirvelikle köyleri, aşiretleri, etnik yapıları yöresel olarak bir birine kirvelik bağı ile bağladıkları, dostluklar oluşturulduğu görülmektedir. Kirvelikler babadan oğula geçtiği gibi, yeni kirveliklerde oluşturmak mümkündür. Geleneksel olarak yeni kirvelikler oluşturmak için yapılan teklifler geri çevrilmez, kabul edilir. Kirvelik, sünnet düğününün gerçekleşmesi ile birlikte kirvelik müessesi kurulmuş olur.

Özünde kirve,  çocuğun manevi babası sayılır. Kirve olan kişiler birbirlerinin çocuklarının manevi babası sayıldıkları için, kirve çocuklarıda manevi kardeş sayılırlar. Manevi kardeş olan kirve çocuklarıda birbirleri ile evlenemezler.

 Sünnet, bebeklik dönemi ile ergenlik döneminin başlangıcına kadar herhangi bir yaşta gerçekleşir. Anadolu da, sünnet düğünlerinde kirvelere ayrı bir önem verilir. Kirvenin düğüne davet edilmesi, karşılanması, misafir edilmesine çok büyük önem verilir.  Kirve düğüne gelirken çocuğa değerli hediyeler takar, düğünde çocuğun kıyafetleri kirve tarafından karşılanır. Düğünden sonra çocuğun babası kirveye çeşitli değerli hediyeler taktim ederek uygun bir mesafeye kadar yolculuğuna refakat  edilir.

Sünnet: Bebeklik çağı ile 11-12 yaşlarına kadar olan dönemde gerçekleştirilir. Düğüne davet ya okuyucu vasıtasıyla, ya da davetiye gönderilerek yapılır. Sünnet düğünleri çalgılı veya çalgısız yapılır. Mevlüd okutulur. Düğüne davet edilenlere yemek verilmesi âdeti yaygındır.


Sünnet olacak çocuğun giysisi kirve tarafından alınır. Kirve çocuğa altın, saat vb. gibi armağanlar getirir. Çocuğun babası tarafından kirveye halı, elbise vb. gibi armağan verilir. Çocuk otomobille ya da atla gezdirilir. Sünneti, sünnetçi veya sağlık memuru yapar. Son yıllarda doktora yaptırılan sünnetlerde artış görülmektedir. Çocuk sünnet edilirken acıyı fazla duymasın diye ağzına lokum verilir. Bazen de çocuk, eline aldığı bir çiğ yumurtayı şaka olsun diye sünnetçinin kafasına atar. Sünnetten sonra çocuğu ziyarete gelirler, çeşitli armağanlar verirler.

Sünnetle birlikte iki kirve ailesi arasındaki dostluk ilişkileri daha da pekiştirilmiş olur. Artık sünnet olan çocuk, geleneğe göre erkekliğe ilk adımı atmış sayılır.