tatlidede
tatlidede

10 KOAH’ lıdan 9’u Hasta Olduğunu Bilmiyor!

Dünyada ve ülkemizde önemli bir sağlık sorunu olan KOAH, hastalığın az tanınmasından ve gerekli koruyucu önlemlerin alınmamasından dolayı artmaya devam ediyor. Ülkemizde 3 milyona yakın KOAH’lı hasta bulunuyor. KOAH, çok önemli bir halk sağlığı sorunu olmasına karşılık, yeterince tanı konulamayan genellikle geç dönemde tanınabilen bir hastalıktır. Ülkemizde Adana’da 2003 yılında yapılan sonucuna göre, Türkiye’de her 10 KOAH’lıdan ancak 1’i KOAH’lı olduğunu bilmektedir.
10 KOAH’ lıdan 9’u Hasta Olduğunu  Bilmiyor!

KOAH yani Kronik Obstrüktif Akciğer Hastalığı yaygın olarak görülen ama henüz toplum tarafından çok iyi bilinmeyen bir hastalıktır. Hava yollarını daraltan ve nefes darlığına yol açan KOAH, iltihabi ve kronik bir hastalık olması nedeniyle geçici bir hastalık değildir, kişinin hayatı boyunca devam etmektedir.

KOAH NEDİR?

KOAH, kronik obstrüktif (tıkayıcı) akciğer hastalığı”nın baş harflerinden oluşmaktadır. Kronik bronşit ve amfizem hastalığını tanımlamakta kullanılmaktadır.

Kronik bronşit, en az iki yıl üst üste görülen ve bu iki yılın en az üç ayında öksürük ve balgamla seyreden ilerleyici bir rahatsızlıktır.

Amfizem ise, kana oksijen taşınmasını sağlayan hava keseciklerinin esnekliğini kaybetmesine neden olan bir hastalıktır. Bunun sonucunda akciğerde elastikiyet kaybı ve nefes darlığı görülmektedir.

KOAH yalnızca akciğerleri değil tüm vücut sistemini olumsuz etkileyen önemli bir hastalıktır. Diyabet,kemik erimesi, kalp damar tıkanıklıkları, kaslarda enfeksiyon dışı iltihaplar gibi sorunlar KOAH ile birlikte görülebilmektedir. KOAH akciğer yaşlanmasını hızlandıran önemli bir hastalıktır.

 KOAH RİSK FAKTÖRLERİ NELERDİR? 

KOAH'ın bazı nedenleri ve risk faktörleri şunlardır:

 Sigara içmek :Sigara içmek KOAH’ın en önemli risk faktörüdür. Zira sigara içenlerin yaklaşık yüzde 20 ila 25'inde KOAH gelişebilir. Daha önceden sigara içip bırakanlar da risk altındadır. Bu kişiler nefes darlığı semptomlarının farkında olmalıdır.

KOAH gelişimi için tüm dünyada en yaygın görülen risk faktörü sigara dumanıdır. Farklı tip tütün kullanımı (nargile, puro, pipo vb.) ve çevresel tütün dumanı da akciğerlerin gaz yükünü arttırarak KOAH gelişmesine katkıda bulunmaktadır.

Tozlara ve kimyasallara mesleki maruziyet: İşyerinde kimyasal dumanlara, buharlara ve tozlara uzun süre maruz kalmak ciğerlerinizi tahriş edebilir ve alevlendirebilir.

Genler: Yaygın olmayan genetik bozukluk alfa-1-antitripsin eksikliği, bazı KOAH vakalarının nedenidir. Diğer genetik faktörler muhtemelen bazı sigara içenleri hastalığa daha duyarlı hale getirir.

KOAH’IN BELİRTİLERİ NELERDİR?

KOAH’ın başlıca belirtileri öksürük, balgam ve özellikle hareket etme sonucu oluşan nefes darlığıdır. Öksürük ve balgam çıkarma önceleri sadece sabah görülür. Balgam çok az miktarda çıkar. Hastalar genellikle şikayetleri önemsemezler ve bu durumu sigara içmenin doğal bir sonucu olarak kabul edebilmektedirler. Şiddetli olmayan öksürük ile birlikte az miktarda balgam çıkarmak KOAH’ın erken habercisi olabilir. Gençlerde, akciğer kapasitesinin yeterli olması nedeniyle günlük yaşamları bu belirtiler yüzünden olumsuz etkilenmemektedir. Oysa ki bu şikayetlerin iki sene üst üste en az 3 ay süreyle yaşanması, mutlaka doktora başvurmayı gerektirir. Eğer sigara içmeye devam edilirse ve hastalık ilerlerse öksürük şiddetlenir ve balgam miktarı gittikçe artar. Hastalar günün her saatinde balgam çıkarmaya başlar. Bazen boğulacak kadar şiddetle öksürükler oluşabilir.

Nefes darlığı; hastalığın erken döneminde koşma, hızlı yürüme veya merdiven çıkma gibi eforlarda ortaya çıkarken, ileri seviyede ise dinlenirken bile oluşabilir. Genellikle öksürük, balgam ve nefes darlığı şikayetleri 50 yaşına doğru ciddi şekilde artış gösterir. Bütün bu şikayetler kış aylarında özellikle hava kirliliğinin yoğun olduğu dönemlerde ve gribal enfeksiyonlar sonrasında artmaktadır.

KOAH’ın belirti ve semptomları özetle şunlardır:
•    Özellikle fiziksel aktiviteler sırasında nefes darlığı
•    Hırıltı
•    Göğüste sıkışma
•    Berrak, beyaz, sarı veya yeşilimsi balgam üretebilen kronik bir öksürük
•    Solunum yolu enfeksiyonlarında sıklaşma
•    İlerleyen aşamalarda kilo kayıpları
•    Ayak bileklerinde, ayaklarda ve bacaklarda şişme
•    Hızlı nefes alma
•    Cildin mavimsi renk değişikliği
•    Yardımcı solunum kaslarının kullanımı
•    Ayak bileklerinde, ayaklarda veya bacaklarda şişme
•    Aşırı şişirilmiş akciğerler
•    Uzun süreli ekshalasyonlar (soluk verme)
•    Yüksek juguler venöz nabız 

KOAH NASIL TEŞHİS EDİLİR?

KOAH hastalığında erken tanı ve müdahale, hastalığın ilerleyişini durdurabilir ya da yavaşlatabilir. Tanıda öncelikle hastanın şikayetleri değerlendirilmekte ve solunum fonksiyon testleri ile akciğer grafisi gibi tetkiklerden yararlanılmaktadır. Solunum kapasitesi, hastanın yaşı, cinsiyeti ve kilosuna göre olması gereken fonksiyon hedef alınıp ölçülmektedir.   Solunum testi ile hem KOAH teşhisi konur hem de hastalığın şiddeti belirlenir. Kan oksijen seviyesi ölçümü, bazı kan ve egzersiz testleri diğer yardımcı tetkiklerdir.

KOAH’IN TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

KOAH hastalığının temel tedavisi; sigaranın bırakılması, tozlu ve dumanlı ortamlarda bulunmamak ve düzenli ilaç tedavisidir. Sigara bırakıldığı zaman hava yollarında ve akciğerdeki hava keseciklerindeki bozulmaların şiddeti de yavaşlamaktadır. KOAH’ta ana tedavi var olan veya daralmış olan hava yollarını açan ilaçlardır. Ayrıca balgam sökücü bir takım ilaçlar, enfeksiyon oluşursa antibiyotikler tedavi kapsamında verilmektedir. İlaçlar düzenli kullanılmazsa hastalık ilerler, sürekli nükseder ve hastane yatışları artarak birçok yan etkiler gelişebilir.

KOAH Tedavi Edilmezse Ne Olur?

KOAH, aşağıdakiler dahil birçok komplikasyona neden olabilir:

  • Solunum yolu enfeksiyonları: KOAH'lı kişilerin soğuk algınlığı, gripve zatürreye yakalanma olasılığı daha yüksektir. Herhangi bir solunum yolu enfeksiyonu nefes almayı çok daha zorlaştırabilir ve akciğer dokusuna daha fazla zarar verebilir.
  • Kalp sorunları: Tam olarak anlaşılmayan nedenlerle KOAH, kalp krizi de dahil olmak üzere kalp hastalığı riskinizi artırabilir.
  • Akciğer kanseri: KOAH'lı kişilerde akciğer kanserigelişme riski daha yüksektir.
  • Akciğer arterlerinde yüksek tansiyon: KOAH, akciğerlerinize kan getiren arterlerde yüksek tansiyonaneden olabilir (pulmoner hipertansiyon).
  • Depresyon: Nefes almada zorluk, keyif aldığınız aktiviteleri yapmaktan sizi alıkoyabilir. Ve ciddi hastalıklarla uğraşmak depresyon gelişimine katkıda bulunabilir.

KOAH’TAN KORUNMA YÖNTEMLERİ NELERDİR?

  • Sigara mutlaka bırakılmalı, sigara içilen ortamlardan uzak durulmalı
  • Düzenli egzersiz ve yürüyüş yapılmalı
  • Soğuk ve hava kirliliğinin fazla olduğu saatlerde dışarıya çıkmamalı
  • Stresten uzak durulmalı
  • Sağlıklı beslenme programları uygulanmalı

 KOAH HAKKINDA SIK SORULAN SORULAR NELERDİR.

KOAH başlangıcı nasıl anlaşılır?

Şiddetli olmayan öksürük ile birlikte az miktarda balgam çıkarmak KOAH’ın erken habercisi olabilir. KOAH tanısında gecikilmesinin en önemli sebebi, sigara içenlerin öksürüğü ve balgamı normal kabul etmeleridir. Oysaki normal öksürük ya da normal balgam yoktur. KOAH’lı kişiler, öksürük ve balgam yakınmaları iyice artana kadar doktora gitmemektedir. Kişi sigara kullanıyorsa öksürük ve balgam şikayeti varsa mutlaka bir göğüs hastalıkları uzmanına başvurmalıdır.

  • KOAH ölümcül bir hastalık mıdır?

Can kaybına yol açan hastalıklar arasında dünyada 4. Türkiye’de ise 3. sırada yer almaktadır. KOAH,  tedavi edilmediği takdirde hayat kalitesini düşürür, işgücü kaybına neden olur ve kişiyi zamanla kendi bakımını bile gerçekleştiremeyecek hale getirebilmektedir.

  • KOAH hastası iyileşir mi?

KOAH önlenebilir ve tedavi edilebilir bir hastalıktır. Erken tanı ve teşhis tedavi edilebilmesi için çok değerlidir. KOAH’ın erken evrelerde teşhis edilmesi, sigaranın bırakılması ve ilaçların düzenli kullanılması hastalığın ilerlemesini engelleyebilmektedir. KOAH hangi seviyede olursa olsun, hasta sigarayı bıraktığında hastalığın seyri olumlu etkilenmektedir.

Hastanın sigarayı bırakmasından sonraki an az iki ay içinde solunum fonksiyonlarında % 10’luk bir iyileşme görülür. KOAH hastalarının akciğerlerinde ortaya çıkan geri dönüşümsüz form değişikliğinin ise herhangi bir seçenekle tedavisi yoktur. Hastaların akciğerlerinin eski haline dönmesi beklenmemektedir.

  • KOAH akciğer fonksiyonunu nasıl etkiler?

Amfizemi olan kişilerde alveoller ve bronşlar hasar görür. Zayıflamış ve yırtılmış hava keseleri oksijeni havadan kana verimli bir şekilde taşıyamaz. Hastalık ilerledikçe ve daha fazla hava kesesine zarar verdikçe KOAH’lı kişi dinlenirken dahi nefes darlığı şikayeti yaşıyabilir.Bronşit, bronşların iltihabı anlamına gelir. Akciğerler normalde sağlıklı kalmak için az miktarda sıvı üretir, ancak kronik bronşit aşırı sıvı üretimine neden olur. Bu durum balgam üretiminin artmasına yol açar.

  • KOAH’lı kişilerin yaşam kalitesi nasıl artabilir?

KOAH hastalığının yol açabildiği semptomlarınızı hafifletmek , yaşam kalitesini artırmak için aşağıdaki önerilere dikkat edilmelidir:

  • Sigara kullanımı kesinlikle bırakılmalıdır
  • Toz ve hava kirliliğinden mümkün olduğunca kaçınılmalıdır
  • Doktorların yazdığı ilaçlar belirtildiği şekilde kullanılmalıdır
  • Düzenli şekilde doktor kontrolüne gidilmelidir
  • Nefes egzersizleri yapılmalıdır
  • Haftada birkaç kez yürüyüş yapılmalı, hafif egzersizler yapılmalıdır
  • Sağlıklı dengeli bir beslenme programına uyulmalıdır
  • Kontrollü öksürmeye, bol su içmeye ve ciğerlerin temizlenmesine yardımcı olması için nemlendirici kullanımına dikkat edilmelidir
  • İhtiyaç duyulması halinde psikolojik destek alınmalıdır.

Sigara alışkanlığı KOAH'a neden olur mu?

Sigara içmek KOAH’ın en önemli risk faktörüdür. Nitekim sigara içenlerin yaklaşık yüzde 20 ila 25'inde KOAH gelişebilir. KOAH, yalnızca sigaranın değil, aynı zamanda iç ve dış hava kirleticilerinin de rol oynadığı bir hastalıktır. Özellikle iç ortam kirleticileri, kırsal alanda insan sağlığını tehdit etmektedir. Biomas adı verilen organik yakıtlar; kömür, tezek, odun dumanına maruz kalan ve evlerinde tandır ya da şömine gibi ısınma araçları bulunan kişiler, KOAH tehdidi altındadır. KOAH oluşumunda, sigara kullanımının yanı sıra KOAH’a neden olabilecek çevresel faktörler ve zararlı etkenler ve genetik yatkınlığın da önemi vardır. KOAH hangi seviyede yakalanmış olursa olsun, hasta sigarayı bıraktığında hastalığın seyri olumlu etkilenmektedir. Hasta yalnızca sigarayı bıraktığında, tüm ilaçlarını kullandığı dönemdekinden çok daha yüksek performansta solunum kapasitesine sahip olmaktadır. Hastanın sigarayı bırakmasından sonraki an az iki ay içinde solunum fonksiyonlarında % 10’luk bir iyileşme görülü

 

Yorum Yaz