Mardin'de El Sanatları: Telkari ve Testicilik

Gümüşçülük (Telkâri)

Gümüş, çok eski zamanlardan beri bilinmekle beraber yine de altın ve bakırdan sonra işlenmeye başlanmıştır. Mardin’de gümüş dendiği zaman akla ilk gelen teknik telkâridir. Telkâri sanatına aynı zamanda “vav işi” de denilmektedir. Vav işi şeklinde tanımlanmasının nedeni telkâride kullanılan dolgulardan, vav biçimindeki dolgunun Arap alfabesindeki vav harfine benzemesidir. Telkâri, tel haline getirilmiş gümüşü veya altını tahta üzerinde açılmış oyuklara gömerek yapılan bir süsleme sanatıdır. Tel haline getirilen altın ve gümüş, kanaviçe zarafetinde ilmek ilmek işlenerek süs ve ziynet eşyalarına dönüştürülür. Bu ince el sanatı Mardin ve Midyat’a özgüdür.

Telkâri tekniğinin yaygın olarak kullanıldığı Mardin’de, motifler çeşitlilik göstermektedir. Bitki motiflerinden papatya, gül ve yaprak motifleri kullanılır. Hayvan motiflerinden ise güvercin, kelebek ve Şahmeran motifleri uygulanmaktadır. Geometrik motiflerde daire, üçgen, kare, baklava dilimi ve yıldız formları yer almaktadır. Genel olarak, motif içleri vav, mekik (yörede kahke denilmekte), damla ve daire (yörede tekerlek denilmekte) şeklinde adlandırılır.

Testicilik-Çömlekçilik

Testicilik ve çömlekçilik (bardak, çömlek, küp, saksı vb. ürünler) Artuklu ve Midyat ilçelerinde çok eski yıllardan beri devam eden el sanatlarıdır. Yörenin kırmızı toprağının çömlek yapımına elverişli olması, söz konusu zanaatların bu ilçelerde gelişme göstermesinin en önemli nedenidir.