Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir? Ne anlama geliyor? Önemi nedir?
TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un "Cumhurbaşkanı isterse Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni feshedebilir" açıklamasının ardından 103 emekli amiral konuya ilişkin bir bildiri yayınladı.
TBMM Başkanı Mustafa Şentop'un "Cumhurbaşkanı isterse Montrö Boğazlar Sözleşmesi'ni de feshedebilir" açıklamasının ardından 103 emekli amiral konuya ilişkin bir bildiri yayınladı.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi ile İlgili Tartışmalara Tepki
Ankara'yı karıştıran bildiride Montrö'nün Türkiye'nin haklarını en iyi şekilde koruyan anlaşma olduğunun altı çizildi. Bildiride Montrö'nün sadece Türk Boğazlarından geçişi düzenleyen bir sözleşme değil Türkiye'ye İstanbul, Çanakkale, Marmara Denizi ve Boğazlardaki tam egemenlik haklarını geri kazandıran, Lozan Barış Antlaşmasını tamamlayan büyük bir diplomasi zaferi olduğu ifade edildi.
Montrö Boğazlar Sözleşmesi nedir?
Çanakkale ve İstanbul Boğazları ile ilgili düzenleme ilk olarak Lozan'da görüşülmüş, antlaşmanın 23. maddesine göre, Boğazlarda barış ve savaş dönemlerinde, denizden ve havadan serbestçe geçiş esası kabul olunmuştu.
Bu maddeye ek olarak imzalanan protokole göre. Boğazlardan geçişi denetlemek üzere, bir Tük üyenin başkanlığında, Fransa, İngiltere, İtalya, Japonya, Bulgaristan, Yunanistan, Romanya, Rusya ve Sırbistan devletleri üyelerinden oluşan uluslararası bir komisyon kurulacaktı.
ABD de eğer isterse bu komisyonda üye bulundurabilecekti. Gerek lstanbul gerekse Çanakkale Boğazının iki yakasında belirli bir bölge askerlikten arındınlacaktı. Türkiye, İstanbul'un korunması amacıyla bu bölgede "12.000" kişilik bir kuvvet bulundurabilecekti.
Boğazlar için konulmuş olan bu hükümler, Türk delegelerinin zorunluk karşısında kabul ettikleri maddelerdi. Aslında bunlar Türkiye'nin egemenlik hakkını gölgeleyecek nitelikteydiler. Fakat Türkiye Cumhuriyeti, Boğazların tam ve biricik egemen gücü olmak için Lozan'dan sonra 20 Temmuz 1936'da imzalanan Montreux Sözleşmesi ile, Boğazlar'daki komisyon ve kontrol sistemine son vererek İstanbul ve Çanakkale Boğazlarının belirli koşullar içinde uluslararası geçişe serbest olmakla beraber dilediği şekilde tahkim etmek hakkını kazanmıştır.
