ÇOCUKLARDA KIŞ HASTALIKLARINA DİKKAT

Kış aylarında havaların soğumasıyla beraber çocuklar daha sık hastalanır. Okullarda, kreşlerde, alışveriş merkezlerinde yayılan virüs ve bakteriler çocukların hastalanmasında önemli bir rolü oynar. En sık karşılaşılan sağlık sorunu ise üst solunum yolu enfeksiyonlarıdır.

Kış ve sonbahar dönemi hastalıklarının bulaş yolları; hasta çocuğun öksürme ve hapşırmasıyla direkt temas veya çocuğun salgılarına temas etmiş eşyalar yoluyla olmaktadır. Bu yüzden hasta çocukların bir iki gün evde dinlendirilmeleri, okula gitmemeleri, başka çocuklara bulaşmanın önlenmesi açısından önemlidir. 

Grip (influenza)

Grip çocuklarda en sık görülen kış hastalığı. Damlacık yoluyla ya havanın solunması ya da eşyaların ortak kullanılması sonucu bulaşıyor. Çoğunlukla ateşli hafif bir üst solunum yolu enfeksiyonu şeklinde görülürken, bazen yaşamı tehdit eden bir hastalığa dönüşebiliyor. Yüksek ve inatçı ateş, burun akıntısı, boğaz ağrısı, kas ve eklemlerde ağrı, karın ağrısı, titreme, gözlerde kızarıklık, öksürük bulantı, kusma bazen ishal en sık görülen belirtilerini oluşturuyor. Bakteriyel enfeksiyon söz konusu değilse tedavide antibiyotiklerin kullanılmıyor. Çocuğun şikayetlerine göre semptomatik ateş düşürücü, bol sıvı ve gerekirse öksürük şurupları ile antiviral ilaçlar verilebiliyor.

Soğuk algınlığı (nezle)

Çocuklar bir kış boyunca 7-8 kez soğuk algınlığı geçirebiliyorlar. 100'den fazla virüsün yol açtığı bu hastalık büyük çocuklarda bulaştıktan 3-4 gün sonra boğaz ağrısı, burun akıntısı, burun tıkanıklığı, hafif ateş, baş ağrısı ve yorgunluk gibi bulgularla seyrederken, bebeklerde ise ateş, beslenme güçlüğü, iştahsızlık, huzursuzluk ve nefes almada güçlük gibi daha ağır belirtilerle ortaya çıkıyor. Genelde 1 haftada düzelse de, öksürük bazen 2 haftaya uzayabiliyor. Rutin tedavisinde antibiyotiklerin yeri olmuyor, çocuğun istirahat etmesi, bol sıvı alması, ortam ısısının iyi ayarlanması ve sağlıklı beslenmesi yeterli geliyor.

Akut bronşiyolit

En sık 2 yaş altı ve özellikle ilk 1 yaş altındaki bebekleri etkileyen viral bir enfeksiyon. Üst solunum yolu bulguları sonrasında gelişen hışıltı ve solunum sıkıntısı olarak tanımlanıyor. 1 yaş altında olan, kalabalık ortamlarda yaşayan, sigara içilen ortamlara maruz kalan çocuklarda daha sık görülüyor. İlk başlarda burun akıntısı ve hafif ateşle seyrederken, hastalık ilerledikçe akciğerlere inerek solunum sıkıntısı, hızlı nefes alma, göğüste çekilmeler ve hışıltılı solunum gelişebiliyor. Bu belirtilerde mutlaka hekime başvurmak gerekiyor, çünkü tedavi edilmezse ciddi solunum sıkıntısı, solunum durması (apne), sıvı kayıpları (dehidratasyon) ve kalp yetmezliği gibi ciddi problemler gelişebiliyor.

Pnömoni (zatürre)

Akciğerlerde bakteri ve virüslerin yol açtığı bir enfeksiyon. Yüksek ateş, öksürük, iştahsızlık, halsizlik, sık ve zor nefes alma, bazen de göğüs ile karın ağrısı belirtileri veriyor. Erken tanı ve tedaviyle tamamen iyileştirilebilen pnömoni tedavide geç kalındığında ise dünyada ve ülkemizde, özellikle 1-4 yaş arası çocuklarda yüksek oranda can kaybına neden oluyor. Bu nedenle üst solunum yolu enfeksiyonlarında 3 günden sonra devam eden ateş, solunum sıkıntısı, hırıltılı solunum, taşipne (hızlı nefes alma) göğüs, sırt veya karın ağrısı, genel durumda bozulma ile beslenme güçlüğü sorunlarında mutlaka hekime başvurmak gerektiği uyarısında bulunuyor.

Otit (Orta kulak iltihabı)

Özelikle grip, soğuk algınlığı ve farenjit gibi üst solunum yolu enfeksiyonları sonrasında bakteriler ile virüsler; boğaz ve kulak arasında uzanan östaki kanalı aracılığıyla orta kulağa geçerek enfeksiyona neden olabiliyorlar. Hastalık kulak ağrısı, bazen ateş ve işitme azlığı gibi bulgularla görülüyor. Kulak iltihabı çoğunlukla geceleri şiddetleniyor, çünkü yatmak kulaktaki basıncın değişimine neden oluyor. İhtiyaç halinde antibiyotik tedavisi uygulanabiliyor.

Akut Farenjit-Tonsilit

Farenjit geçiren çocukta öksürük, burun akıntısı, ateş, iştahsızlık ve halsizlik görülmekte  boyundaki lenf bezleri şişer, bademcikler irileşir ve üzerinde beyaz-sarı iltihap odakları belirir. Zamanında ve doğru tedavi edilmezse bademciğe bağlı orta kulak iltihabına, streptekoklara (bulaşıcı ve daha çok bademcikte bulunan mikrop türü) bağlı bir enfeksiyon ise kalp romatizmasına yol açabilir. Tedavide antibiyotik kullanılması gerekir.”

 Krup

Krup (laringotrakeobronşit) hastalığının özellikle 6 ay-3 yaş arası çocuklarda, sonbahar sonu, kış ve bahar aylarında görülmektedir. Büyük hava yollarının bu iltihabi reaksiyonu ve mukus birikimi belirtilere yol açar. Küçük çocuklarda havayolları dar olduğundan solunum sıkıntısı belirtileri görülür. Aynı virüsü alan büyük çocuklarda ise sadece soğuk algınlığı belirtileri görülebilir.

 Krup çok ani başlangıçlıdır. Genellikle çocuk yatarken herhangi bir şikayeti yoktur ve gece aniden başlar. İltihabi reaksiyon ve ses tellerinde ödem nedeniyle solunum sıkıntısı, havlar tarzda kaba öksürük ile uykudan uyanır. Öncesinde burun akıntısı olabilir. Hafif ateş görülebilir. Soluk alırken tipik bir ses duyulur. Ses boğuk, sertleşmiş ve kabalaşmıştır. Belirtiler o kadar tipiktir ki, genellikle hastayı gören çocuk doktoru tanıyı hemen koymaktadır. Solunum sıkıntısı birkaç gece devam edebilir ve giderek azalır. Krup hastalığına açan çok çeşitli virüsler olduğu için tekrarlayabilir. Ancak sık sık krup geçiren bir çocukta, alerji veya reflü araştırılmalıdır.  

 Grip virüsleri dışındaki krup etkenlerine karşı aşı yoktur. Çocuğu hasta kişilerden uzak tutma ve el yıkama önemlidir. Viral enfeksiyon olduğu için etkene yönelik bir tedavi yoktur. Tedavi çocuğu rahatlatmaya yöneliktir. Bunlar arasında öncelikli olan nemli hava, buhar verilmesidir. Evde buhar makinesi yoksa, banyoda sıcak suyu ile oluşan buharlı ortamda çocuğun 5-10 dakika kalması sağlanır. Ateş varsa, ateş düşürücüler verilir. Dik pozisyonda otururken daha rahat nefes alacaktır. Ağlayıp heyecanlanınca solunum sıkıntısı artacağı için, öncelikle aile sakin olmalı, çocuğun da sakinleşmesine yardımcı olmalıdır. Bol sıvı alması uygun olacaktır. Bu ilk önlemlerle rahatlamayan daha ciddi vakalarda havayolundaki ödemi yönelik hekim uygun tedavi başlamaktadır.

Çocuklarda üst solunum yolu enfeksiyonlarını önlemek için neler yapmalıyız

• Kapalı ve kalabalık ortamlardan kaçının.
• Emzirme döneminde mümkün olduğunca anne sütüyle besleyin.
• Dengeli ve sağlıklı beslenmesine dikkat edin.
• C vitamininden zengin mevsim sebze ve meyveleri ile beslenmelidir
• El yıkama alışkanlığı kazandırın, ellerini ağzına ve burnuna sürmemesi gerektiği konusunda bilinçlendirin.
• Çocuklarda yeterli sıvı almasını sağlanmalı, gazlı içecekler verilmemelidir.
• Çocuklar ortamın ısısına uygun giydirilmeli, çok sıcak ve soğukta olmamasına özen gösterilmelidir.
• Klima kullanımında, klimaların düzenli temizliğini yaptırın.
• Düzenli uyumasını sağlayın.
• Hava kirliliğinden ve sigara dumanından uzak tutulmalı kesinlikle çocukların yanında sigara içilmemelidir.
• Kapalı ortamları sık sık havalandırın.
• Çocukların oyuncak ve kullandığı malzemeleri düzenli olarak temizlenmeli.
• Toplu alanlarda havlu yerine kağıt havlu kullanılmalı.
• Bağışıklık sistemini zayıflatan gereksiz antibiyotik kullanımından kesinlikle kaçınılmalı önleyin.
• Çocuğun aşıları düzenli yaptırılmalı

         Hijyen  çok önemli!

Çocuklarda solunum yolu enfeksiyonlarının sık görülmesinin sebepleri arasında henüz bağışıklık kazanmamış olmaları ve hijyen kurallarına yeterince uyamamaları yer almaktadır.Çocuklara hijyen kuralları öğretilmeli, Özellikle yemekten önce ve tuvaletten sonra el yıkama alışkanlığı kazandırılmalı,