Çocukların sosyalleşmelerinde aile tutumları etkili midir?

Fiziksel açıdan doğmuş olan bir çocuk, kültürel ve bilgi birikimi açısından ilk doğumunu da aile içerisinde gerçekleştirmektedir.

Aile bireyin sosyal ilişkiler kurduğu ilk yerdir. Bebeklik dönemi ile beraber aile içerisinde özellikle anne-baba ve kardeşlerle kurulan ilişkiler bebeğin ilk sosyal deneyimleri olmaktadır. Bu dönemde bebekler ailelerinin davranışlarını taklit ederler ve bu davranışlara benzer davranışlar sergilerler. Zira ilk gördükleri davranış kalıpları anne ve babaları tarafından sergilenen davranışlardır.
Sosyal ilişkilerdeki genel bilgiler bu dönemde aile bireylerinin davranışları gözlemlenerek elde edilmektedir.

Aile, toplumun varlığını devam ettirmesini sağlamaktadır. Toplumun varlığını ise çocukları yetiştirerek sürdürür. Bu süreçte aile çocuğu sadece fiziksel olarak yetiştirmemektedir. Aynı zamanda sahip olduğu bilgi birikimini ve değerleri çocuğa aktarmaktadır. Ailenin sahip olduğu bilgi birikimi ve davranış biçimleri çocuğun da kendine özgü bir bilgi birikimi ve değerler sistemi geliştirmesini sağlar. Elbette okulda ve benzeri sosyal çevrelerde çocuğun sahibi olduğu bilgi birikiminde ve değerler sisteminde değişimler gözlemlenecektir. Fakat aile bilgi birikiminin ve değerlerinin temellerinin atıldığı yer olarak görülebilir. Aile, çocuğun sosyalleşmesi sürecindeki ilk yer olarak görülmektedir. Fiziksel açıdan doğmuş olan bir çocuk, kültürel ve bilgi birikimi açısından ilk doğumunu da aile içerisinde gerçekleştirmektedir. Kimi durumlarda sosyalleşme aile içerisindeki sosyalleşme ve aile dışındaki sosyalleşme olarak iki ayrı bölüme ayrılabilir. Aile içerisindeki sosyalleşme birincil sosyalleşme olarak görülürken aile dışındaki sosyalleşme ise ikincil sosyalleşme olarak görülmektedir. Birincil sosyalleşme küçük çocukların aile içerisindeki sosyalleşme süreçlerini ifade ederken ikinci sosyalleşme ise büyük çocukların aile dışında bulunan okul ve benzeri sosyal çevrelerdeki sosyalleşme süreçlerini ifade etmektedir. Aile içerisinde çocuğun sosyalleşmesi dilsel, fiziksel ve bilişsel açılardan değerlendirilebilir. Zira ailenin sahip olduğu özellikler çocuğun hem dilsel gelişimini, hem fiziksel gelişimini hem de bilişsel gelişimini etkileyebilmektedir.

 Bu açılardan bakıldığında anne ve babanın çocuğun sosyalleşmesinde doğrudan ya da dolaylı etkilerinin bulunduğunu ileri sürmek yanlış olmayacaktır.

Anne ve baba çocuklara bir taraftan model olarak davranışlarını şekillendirirken diğer taraftan çocukların çeşitli alanlardaki gelişimlerine destek olmaktadır.  Aile ve sosyalleşme konusunda ailenin sahip olduğu işlevler şu şekilde sıralanabilir.

• Aidiyet duygusu ailede edinilir,
• Aile çocuk için gerekli olan fiziki, psikolojik ve sosyal destek sağlayan ortamları hazırlar,
• Aile sayesinde çocuk toplumun bir bireyi haline gelir,
• Aile sayesinde çocuk deneme yanılma yöntemini kullanılır. Farklı durumlarda deneme yanılma sayesinde çocuk davranışlar geliştirir,
• Çocuk aile ortamında düşüncelerini geliştirmektedir,
• Aile çocuğun özgüven duygusunu geliştirmesine yardımcı olur,
• Aile temel bilgilerin edinilmesi sürecinde çocuğa yol gösterir,
• Aile çocuğu öğrenme süreçlerinde güdüler,
• Aile içerisindeki iş bölümü sayesinde çocuk kimlik ve rol sahibi olmaya başlar.

Aile yapıları değerlendirildiğinde baskıcı, disiplinli ve otoriter anne-babaların genel olarak çocukların hem sosyalleşme hem de gelişim süreçleri üzerinde olumsuzluklara sebep oluşturduğu, çocuğun içine kapanık olmasına neden olduğu, demokratik ebeveyn tutumlarının ise olumlu etkilere sahip oldukları, çocukların sosyal gelişimlerinde olumlu etkileri olduğu dikkate alınmalıdır.