Gençlerde İNTİHARI Nasıl ANLAYABİLİR ve ÖNLEYEBİLİRİZ

İntiharı önleyebilmenin temel koşullarından biri intihar nedenlerinin farkında olmak ve bunlara müdahale edebilmektir gençlerde görülen intihar ve intihar girişimi nedenleri arasında ilk sırada psikiyatrik hastalıkların varlığı yer almaktadır.

Çocuk ve ergenlerde intihar ve intihar girişimleri, hem ülkemizde hem de dünyada gittikçe artan bir sorun olarak kabul edilmektedir. Önemli bir halk sağlığı sorunu olan intihar girişimiyle ilgili etmenlerin belirlenmesi, yüksek riskli çocuk ve ergenlerin saptanarak koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin planlanabilmesi açısından büyük bir önem taşımaktadır.  İntihar, 10- 24 yaş aralığındaki gençlerde ölüm nedenleri arasında ikinci sırada yer almakta, intihar girişimlerinin ise tamamlanmış intihardan 20 kat daha sık olduğu bilinmektedir. İntihar davranışı ruhsal bozukluklar ve belirtilerin varlığı, sosyal desteğin yetersiz oluşu ve sosyokültürel faktörlerden etkilenen karmaşık bir belirtidir.

İntiharı önleyebilmenin temel koşullarından biri intihar nedenlerinin farkında olmak ve bunlara müdahale edebilmektir gençlerde görülen intihar ve intihar girişimi nedenleri arasında ilk sırada psikiyatrik hastalıkların varlığı yer almaktadır. Bu hastalıkların başında ise depresyon bulunmaktadır. Ruhsal hastalıklar dışında intihara neden olan başka etkenler de bulunmaktadır bunlar çoğunlukla:

• Aile içi çatışmalar.
• Aile de bulunan diğer ruhsal bozukluklar ve intiharlar.
• Arkadaşlarla olan sorunlar (Arkadaş reddi, akran zorbalığı vb.)
• İstismara uğramış olmak.
• Siber zorbalığa maruz kalmış olmak.
• Ekonomik sorunlar.
• Alkol/madde bağımlılığı.

İntihar mesajları veren kişileri uzmanlara yöneltmek, yakınların yapabileceği en büyük yardımdır. İntihar riskini yok saymak, bunun konuşulmasını tabu olarak kabul etmek, intihar girişiminin gerçekleşmesine engel olmaz. İntihar girişiminde bulunup hayatta kalan kişilerin de en kısa zamanda değerlendirme ve tedavi planı çizilmesi için bir uzmana yönlendirilmesinde fayda vardır.

İntihar düşüncesi olan kişilerin böyle bir girişimde bulunmadan önce mutlaka en az biriyle bu niyetini açık veya örtük bir şekilde paylaştığı bilinen bir gerçektir bundan dolayı böyle bir düşüncesi olan kişilerin verebileceği bazı sinyaller vardır bunlar başlıca şu şekildedir:

• Sık sık çaresizlikten söz etmek.
• Sürekli üzgün olmak ve günlük işleri bile yapamaz hale gelmek.
• Hayatın anlamsızlığını sıklıkla vurgulamak.
• Artık hiçbir şeyin önemi olmadığını düşünmek ve söylemek.
• Çevredekilere ve hayata karşı öfkeli olmak.
• Olan bitene tamamen kayıtsız kalmak.
• Kronik hale gelen ilişki sorunları, çatışmalı ayrılıklar.
• İntihar etmek istediğini söylemek.
• İntihar edenlerden övgüyle söz etmek.
• Ölümü yüceltmek ve bir çözüm olarak görmek.
• Okul başarısında ani değişimlerin olmuş olması.
• Kendini çevreden soyutlama ve devamlı yalnız kalma isteği.
• Sık sık değersiz ve önemsiz olduğundan bahsetme.
• Zaman zaman ayrılık ve veda konuşmaları yapma.

İntihar önlenebilir ve engellenebilir bir sorundur bu nedenle toplumun çeşitli kesimlerinde çeşitli önlemler alınması gerekir. Özellikle gençlik döneminin telkine çok açık olduğu bir dönem olduğu, intihar haber veya konuşmalarının özendirici nitelikte olmaması gerektiği unutulmamalıdır. Gençlerle bir intihar haberi paylaşılırken intihar biçimi, veda videoları/mektupları, yaş cinsiyet gibi rol model olabilecek bilgilerin paylaşılmasından kaçınılması, paylaşılsa dahi mutlaka bunların önlenmesine dair bilgilere de yer verilmesi dikkat edilmesi gereken bir konudur. Genç intiharlarında en büyük işlevi gören iki alan vardır bunlar aile ve okuldur. Özellikle aile tutumlarının, ailelerin çocuklarla ilişkilerinin sadece ders, başarı, yapılan ve yapılmayanlardan ibaret olmaması gerektiği, çocuk ve gençlerin sorunlarını anlamak için onları dinlemek ve anlamaya çalışmaktan uzak durulmaması, nelerin hayatlarını değiştirip etkilediğinin iyi gözlemlenmesi gerektiği göz önüne alınmalı, okullarda özellikle rehberlik servislerine büyük bir sorumluluk ve görev düştüğünün bilincinde olunarak gerekli takiplerin yapılması, risk faktörlerinin değerlendirilmesi, özellikle yaşamında değişiklik olan (göç, yas süreci vb.) kişiler yakından takip edilmelidir. Okullarda öncelikli olarak Öğrencilere depresyonla başa çıkabilme, öfke yönetimi, yalnızlığı azaltma, kişilerarası problemlerini çözebilme, yardım arama, kritik durumlarla başa çıkabilme becerilerinin öğretilmesi ve bu öğrencilerin kişisel yeterliliklerinin arttırılmasını hedefleyecektir. Problem çözme becerileri, öfkeyle başa çıkma becerileri ve iletişim becerileri intihar davranışını koruyucu ve önleyici bir önem taşımaktadır.

İntiharın ciddiye alınması gereken oldukça önemli bir halk sağlığı sorunu olduğu unutulmamalı ve bunun önüne geçmek için toplumun her üyesinin sorumluluk üstlenmesi gerektiği dikkate alınmalıdır.

İNTİHAR RİSKİ VE ÖNLEMİ İÇİN BAZI ÖNERİLER:

• Yetişkinler tarafından gençlerin yaşama ayak uydurmada çok acemi olduğu daima akılda tutulmalı; okulda başarının önemli olduğu, ancak yaşamla eşdeğer olmadığı gençlere anlatılmalıdır.
• Krizdeki bireylere, yüksek risk taşıyan ve intihar girişiminde bulunmuş kişilere nitelikli ve profesyonel danışmanlık hizmeti sunulmalıdır.
• Gençlerin bu dönemde karşılaştıkları sorunlar ciddiye alınmalı, çocuk yetiştirme ve gençlik sorunları hakkında ebeveynler, öğretmenler ruhsal (psikolojik) sorunlar hakkında bilgilendirilmeli; zamanında gerekli müdahale ve tedavinin hayat kurtarıcı bir işleve sahip olduğu bilinmelidir.
• Çocuk ve gençlere kendine güven, stresle başa çıkma, problem çözme, sosyal beceri, dürtü, öfke kontrolü ve iletişim becerileri konularında gerekli psikolojik danışmanlık eğitimleri verilmelidir.
• Olumsuz iletişim engellerinden kaçınarak, açık iletişim içerisinde ergenle güvenli bir bağ kurulmalıdır. Anne babaların çocuklarıyla kuracağı güvenli yaklaşım çocuklarının birçok sorunu çözmesinde en etkili yaklaşımı oluşturacaktır.