Hesenen Aşireti hakkında bilgiler! Hesenen Aşireti kaç kişi? Hasenen Aşireti nerelerde varlar

Türkiye'de 3 milyonu aşkın nüfusa sahip Hasenen Aşireti mensupları bir araya gelerek bir federasyon kurdu. Federasyon başkanlığına da aşiret ağası olarak Enver Ergin seçildi.

Türkiye'de 45 ilin yanı sıra Irak, İran, Suriye, Azerbaycan ve Avrupa ülkelerinde yaşayan 3 milyon kişinin bağlı olduğu Hasenen Aşireti dernekleri, Diyarbakır’da bir araya gelerek federasyon Çatısı altında birleşti.

Federasyon Başkanı Enver Ergin, Türkiye’nin en büyük aşiretinin ferdi olmaktan memnuniyet duyduğunu ifade ederek, federasyon çatısı altında birlik ve beraberliklerini güçlendirmeyi amaçladıklarını söyledi.

Türkiye’nin farklı şehirlerinde yaşayan Hasenen Aşireti mensupları tarafından kurulan 14 dernek, Diyarbakır’da bir tesiste yapılan toplantıda Hasenen Aşireti Federasyonu bünyesinde toplanma kararı aldı.

Genel kurulda Hasenen Aşireti Federasyon Başkanlığına seçilen Enver Ergin, 14 dernek başkanı ve yönetim kurulu üyeleri ile ortak basın açıklaması yaptı.

Hesenan Aşireti Hamidiye alaylarında  toplamda 2696 kişi ile görev yapmışlardır. buna ilişkin  detaylı bilgi şöyledir:

Aşiret                             Görev Bölgesi                     Süvari     Piyade  Toplam

---

 

Hasenan	Hınıs (Kumdeban)	335	205	540
Hasenan	Malazgirt	340	200	540
Hasenan	Malazgirt (Diknuk, Dinbut)	304	230	534
Hasenan	Moranköyü	310	230	540
Hasenan	Bulanık	308	232	540

Hesenanlı Miralay Halit Bey döneminde Şeyh Sait İsyanı'nda yer aldı. Hasenanlı Miralay Halit Bey Erzurum'da yakalanarak tutuklanmıştır. Aşiretin çoğunluğu Sünnidir. Siverek'te bulunanlar Zazaca konuşurlarken diğer yerleri kurmanci konuşur.

Başka bir araştırma:

Ahmet Özer'in Doğuda aşiret düzeni ve Brukanlılar isimli kitabında; hesenanları Hertoşilerin mensubu olduğu Xana Mezın(Büyük Han) denilen  kökten gelen ve Hertoşilerin ana dayanağı olan Mamedi koluna  bağlı bir aşiret olduğunu yazar. Bununla beraber, Mamedin oğulları veya torunlarından olan dört kardeşten dört büyük aşiret doğar.Bunlar;Bahdur'dan:Bahduranlılar, Hesen'den:Hesenanlılar, Heyder'den: Heyderanlılar ve Mamxur'dan: Mamxuranlılar türemiştir.

MUHAMMED ZEKİ EMİN BEG'E GÖRE HASENAN AŞİRETİNİN TARİHİ

Kürt aşiretlerinin tarihi serüvenlerini araştırma  bölgenin coğrafik, güvenlik ve sosyal yapıları nedeni ile araştırılması oldukça zordu. Buna ilaveten  o dönemlerde herhangi bir  yabancı gezginin bu yöreleri gezip araştırma ve incelemesi zor olduğu için ciddi bir araştırma imkanı yoktu.
Dolayısı ile Hasenan aşireti de bu kaidesnin dışına çıkamadı. Anlaşılan bundan dolayı da bu aşiret Bitlis, Hakkari, Ardelan Kürtlerinin kurmuş olduğu 
Kürt hükümetleri gibi bir hükümet kurmaya muvaffak olamamış ve devamlı olarak göçebe bir hayat yaşayarak hayatı boyunca özgürlüğün tadını çıkararak eskiden beri Bitlis şehri yakınlarında yaşamaya devam etmişler.

Ancan Yavuz Sultan Selim döneminde  Miladi 1514  yılında bu uzun yaşam geleneği sona erdirildi ve bu aşiret yaşadığı bölgenin dışına çıkarılarak Osmanlı devletinin Rusya  ve İranla olan sınırlarına yerleştirildi ve  bu iki devletten gelecek tehlike ve saldırılara karşı Osmanlı  sınırlarını muhafaza görevi verildi.

Nitekim İran sınırında yaşayan Heyderanlı ve Sipkanlı kolları bu aşiretin en önemli unsurunu teşkil etmektedir. Hasenanlılar son derece mücadeleci bir karaktere sahiptirler.

Bu gelişmeler yaşanırken  beri tarafta safevi devletinin Meliki  Şah Abbas  bu aşiretin yaşadığı bölgeyi tüm kolları ile beraber ele geçirdi ve  kontrolü altına aldı. Sonrada aşiretin Zafranlı, Adamanlı, ve Kiwanlı  boylarını Horasan bölgesine naklederek orada yaşamaya mahküm etti.

Ancak 1639 yılında Türkler ile İranlılar arasında yapılan antlaşmadan sonra bu aşiretler Osmanlı yönetimi altına veridiler. Yalnız burada  bir gelişme daha yaşandı, Heyderanlı ve Sipkanlı boyları çok fazla kargaşa çıkarıp zaman zaman  İran'a saldırıp mallarını  yağmalayarak bazı beldeleri yakıp yıktıkları için  her iki devletin yetkilileri olan Şah Fetah Ali ile Sultan II.Mahmud arasında yapılan son antlaşmaya yeni bir madde eklendi. Bu maddeye göre Osmanlı devleti Adı geçen bu iki aşireti İran beldelerine saldırmaları halinde "Bu aşiretleri cezasız bırakmayacağını taahhüt ediyordu"

Buna rağmen bu aşiret 1829,1854,1877 yılları arasında  Türkiye ile Rusya arasında patlak veren savaşlara tüm boyları ile iştirak ettiler. Ancak Hasenan aşireti bu defa  fırsattan istifade ederek ,, zamanla Türklerin kendilerine yaptıklarına karşılık, onlarda Türklere karşı Ruslarla anlaştılar ve ele geçirdikleri şehirlerini boşaltıp yöreyi terketmeleri karşılığında  Ruslara destek verdiler. Ancak en son I.Dünya  savaşında onların onların bu desteğinin hiç bir faydasının olmadığı görüldü. (Kaynak:M.E.Z.Beg,Kürt tarihi)
Hasenan Aşiretinin kollarından biri Mardin ve Kızıltepe civarında yaşayan Hasenekan  boyudur. Muş yöresinden  buraya göç etmişlerdir. Liderleri Héşeri köyünde oturmaktadır.Bu aileye mensup Mala Davo ve  Mirze Ağa önemli ailelerdendir.Mirze  Ağa zamanında  Arap Şamar aşireti lideri Şéğ Abdıl Bışar'a haraç vermeyince  bir koçer çadırında öldürüldü.Bu bölgedeki Hasenekan Köyleri Şunlardır. Héşeri,Mellesok,Xırbé Belek1,Xırbé Belek 2,Şeffelor,Tılnışir,Mehéna,Duhel 1 ve Duhel 2'dir.(Kaynak:Altan Tan (Turabidinden Berriyeye)

1987 yılında  yayınlanan "Aşiretler Raporu"nda Hasanan aşiretinin  yaşadıkları  bölgeler şu şekilde açıklanmıştır;Ağrının Tutak ve köylerinde  yaşayan Hasananlıların sayısı 4.900 kişidir(1987 yılı verileri),Dilleri:Kırmanç Kürtçesi,Dini islam(Şafii) Barazili boyu bu aşiretin içinde yaşamaktadır. 

Diyarbakır'ın Merkez ilçe ile Tillolu ve Kuşburnu köylerinde yaşayanların sayısı200 kişi civarındadır.(1987 yılı verileri)
Erzurumun Hınıs ilçesinin  Karabudak köyü ile Karayazı ilçesinin Aydınsu  köyünde yaşayanların sayısı 200 kişi civarındadır(1987 verileri) Yerleşik hayat yaşarlar ve  uyuşmazlıkları yoktur.

Mardin Mazıdağı'da yaşayanların nüfusu 500 kişi civarındadır.Ulutaş ve Yağmur köylerinde yaşarlar ileri gelenleri,Aktaş ve Alpaslan aileleridir. Dumili aşireti ile arazi anlaşmazlıkları nedeni ile uyuşmazlıkları vardır.
Muş merkez'e bağlı Şehit Tahir köyü,Kalacık,Bozbulut,Yoncalıöz, köyleri ile Bulanık ilçesinin, çaygeldi, Gölyanı,Kotalı,Gündüzlü, Karaburun, Gümüşpınar (Pılur) Sultanlı, Günyurdu,Karağıl, Sıradere, şatırlar, Abdalbayazıt ve Aşağı büklü köylerinde  1987 yılı verilerine göre  toplam 20.431 Hasananlı yaşamaktadır. Buradaki Hasanan Aşiretini  kolları şunlardır(Acemhan,Barazili ve Karapapak boylarıdır.)

1.Dünya savaşından sonra meydana gelen ekonomik kriz dolayısı ile 1915 yıllarında Muş'un Bulanık ilçesinin Gümüşpınar(Pılur) köyünden, haci Ağa'nın oğlu Reşit Ağa vasıtasıyla, Önce Mardin'in  Kızıltepe ilçesinin Akyüz(Awené) köyüne göç etmiş ve burada 1980 yılına kadar yaşadıktan sonra Şanlıurfa'nın   Ceylanpınar ilçesine  göç ederken bir kısmı tekrar bulanık'ın Pılur köyüne geri dönmüşlerdir. 1915 yılındaki göç sırasında Reşit ağanın yeğenlerinden bir bölümü Manisa'nın  salihli ilçesine, bir kısmıda Bursa'nın İnegöl ve Nilüfer ilçelerine  geçmiş olup, hala buralarda yaşamaktadırlar.
Bulanık ilçesinin Pılur köyünden  göç eden Reşit ağanın tespit edilen seceresi şu şekildedir;

Şeyhmus (Şu anda ceylanpınar'da yaşamaktadır
 ↓ 
Mehmet 
 ↓
Reşit Ağa
 ↓
Haci
 ↓
Yusuf
 ↓
Esed
 ↓
Recep(Reco)