Kutadgu Bilig'den Seçmeler - Yusuf Has Hacip Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Kutadgu Bilig'den Seçmeler kimin eseri? Kutadgu Bilig'den Seçmeler kitabının yazarı kimdir? Kutadgu Bilig'den Seçmeler konusu ve anafikri nedir? Kutadgu Bilig'den Seçmeler kitabı ne anlatıyor? Kutadgu Bilig'den Seçmeler kitabının yazarı Yusuf Has Hacip kimdir? İşte Kutadgu Bilig'den Seçmeler kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi...

Kitap Künyesi

Yazar: Yusuf Has Hacip

Yayın Evi: Beyan Yayınları

İSBN: 9789754733440

Sayfa Sayısı: 175

Kutadgu Bilig'den Seçmeler Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

Bu kitap çok kıymetli bir kitaptır. Çin hakimlerinin hikmetleriyle bezenmiş ve Maçin alimlerinin şiirleriyle süslenmiştir. Bu kitabı okuyup başkalarına da aktaranlar aslında bu kitaptan çok daha yüce kıymetlidir. Doğu coğrafyası ve bütün Türkistan ülkelerinde, Buğra Han dilinde Türkçe olarak bu kitaptan daha iyi bir kitabın bugüne kadar hiç kimse tarafından yazılmadığı konusunda Çin hakimleriyle Maçin alimleri hem fikir olmuşlardır.

Bu kitap hangi padişaha ulaşıp hangi ülkeye gitmişse, eşsiz içeriği ve sonsuz güzelliğinden ötürü, o memleketin hakim ve alimlerince makbul görülerek, her biri ona türlü türlü da verip lakap takmıştır. Niketim Çinliler ona Edebü'l Müluk, Maçin ülkesinin bilgeleri Ayinü'l-Memleke, Maşrikliler yani Doğulular Zinetü'l-Ümera, İranlılar Şahname-i Türkı adını vermiş, bazıları ise Pendname-i Müluk derken, Turanlılar bu kitaba Kutadgu Bilig demişlerdir.

Kutadgu Bilig'den Seçmeler Alıntıları - Sözleri

• Bu dünya saadetine pek güvenme, dönektir.
• "Bilgisiz" damgası bir insan için çok büyük bir hakarettir.
• Bir konaklık hayat için bu kadar gürültü patırtı etmeye değer mi?
• Bilgisizlik bir çeşit hastalıktır.
• İnsan nadir değil, insanlık nadirdir.
• Bu dünyadaki mutluluk iyi birşey değildir, insanı Tanrı'dan uzaklaştırır ; din için asıl felâket budur.
• Temiz olmayan şeyleri su ile temizlerler, ya su kirliyse onu neyle temizlemeli?
• Bu dünya gelip geçici, vefasız ve dönektir.
• Bütün açlar yer, içer ve sonra doyarlar ama açgözlü adamı mal doyurmaz. Dünyanın bütün mallarına sahip olsalar da onlar hep açtır, yoksuldur. Onların gözünü ancak ölüm doyurur.
• İnsanların hepsi paranın esiri oldu, gümüş kimdeyse ona bağlandılar.
• İnsanların yaptığı sakin ve zarif tavırlar iyi düşünen aklın ürünüdür. Akılsız kişiler, adeta bir hayvan sürüsü gibidir.

Kutadgu Bilig'den Seçmeler İncelemesi - Şahsi Yorumlar

Kitap, Yüce Tanrı'ya övgüyle başlıyor. Mesnevi ile yazılmış olsa da, son bitiriş bölümü kasideye dönmüş. Eserde dil sadeleştirmesi çok güzel, korunarak birleştirilmiş, yozlaştırılmamış. Hikâye için detay vermeyeceğim, detay verme sevmiyorum. Bu kitap belirli seçmeleri ele aldığı için, genellikle devlet idaresi ve takva ön planda bulunuyor. Sadeleştirilmiş haliyle Kutadgu Bilig'i bulursam, şüphesiz okuyacağım ancak böyle bir merakınız varsa, ek bilgi veya dilde anlam bakımından bu kitaba da göz gezdirebilirsiniz. Yeni basımı var mıdır bilmiyorum ama sanırım sahaflarda bulunabilir, ben okul kütüphanesinde buldum. Okunmalıdır, tavsiye ederim. (Sermest)

"Hakikatin dili yüzyıllar geçse de hep tazeliğini koruyacaktır." Evet kitabı okurken dilden dökülen ilk hakikat bu oluyor. Kur'an ve sünnetten beslenen nesiller hep aynı dili konuşmayı, aynı duyguları beslemeyi, aynı dert ile dertlenmeyi ve aynı hisler ile hislenmeyi ilelebet sürdürecektir. 11. yy da yazılmış olan eser hakikaten bir siyaset adamının, bir hükümdarın halkı ile olan bağlarının nasıl olduğu ile ilgili güzel tespitler ortaya koyarken aynı zamanda bir yol haritası çiziyor. Eseri okurken ciddi anlamda bir lezzet almaya vesile oluyor. Her cümlesi serlevha olacak nitelikte. Allah eserde anlatılan hakikatleri hayatına tatbik eden yöneticilerin sayısını ziyade eylesin. Amin... (Gökhan)

"Kutlu Kılan, Mutluluk Veren Bilgi" anlamına gelen, Türk edebiyatının ilk siyasetnamesi Kutadgu Bilig'i 1069-1070 yıllarında Çağatay/Hakaniye Türkçesi ile yazıp, Kaşgarlı Mahmut'un akrabalarından, 1069-1103 yıllarında hüküm sürmüş, bilime, edebiyata, sanata değer vermesiyle ve bilgeliği ile övülen, etrafını hep dönemin önemli fikir adamlarından oluşturup onları dinleyerek kararlarını veren Doğu Karahanlı Devleti hükümdarı Tamgaç Uluğ Kara Buğra Han'a ithaf edip sunan Yusuf Has Hacib'in (~1017-1077) doğduğu, kadim adı Kuz-Ordu olarak da bilinen Karahanlı Devletinin başkentlerinden, bugünkü Kırgızistan'ın Tokmok şehri yakınlarındaki, büyük kısmı yıkılmış Burana Kulesi hariç bir toprak yığını halindeki kadim "Balasagun"u iki kez gidip görmüş biri olarak Yusuf Has Hacib'in, öğrenci iken de okumuş olduğum bu maruf eserinden seçmeleri eski yılın son, yeni yılın ilk gününde bu sefer çok farklı bir hisle okudum. Bir nasihatname olarak da değerlendirilebilecek, orjinali 6649 beyit ve 173 dörtlükten oluşan, Türk dili, edebiyatı ve kültürü tarihinin en önemli örneklerinden olan bu eser, Yusuf Has Hacib'in içinde yetişip yaşadığı dönem ve toplumun tarihi, ilmi, edebi, felsefi, sosyolojik, askeri ve kültür birikimi hakkında çok önemli bilgiler vermektedir. Nasihatlerinde, Platon/Eflatun'un devlet ve toplum anlayışını çok iyi bir şekilde yansıtması, Yusuf Has Hacib'in Platon'u çok iyi etüt ettiğini ve bildiğini göstermektedir. Büyük bir cesaret göstererek kaleme alınan bu eserde akıl, anlayış, bilgi, bilim, adalet ve doğruluğun değeri ve önemi; adalet-kanun, mutluluk, akıl ve akıbeti temsil eden dört sembolik kahramanın (hükümdar "Kün Togdı", vezir "Ay Toldı", vezirin sonradan vezir olan oğlu "Ögdülmiş", vezirin diğer oğlu "Odgurmış") konuşmaları, sohbetleri, tartışmaları teatral ve alegorik/sembolik biçimde, canlı bir anlatımla verilmiştir. Ne demiş, akıbeti temsil eden kardeş Odgurmış?: " Hayatın tamamı topu topu üç gündür; dün, bugün ve yarın. Bundan ötesi birkaç rüya ve gecedir. Dün, dündü ve geçti. Bugünkü hayat acaba yarına ulaşır mı?" Okumadan bu dünyadan göçmeyin derler ya; her yaştan okura hararetle tavsiye edilir ;) Sağlıcakla, akıl, bilgi, anlayış, adalet, huzur ve mutluluk ile... (SADIK BAYDERE)

Kitabın Yazarı Yusuf Has Hacip Kimdir?

Yusuf Has Hacib (Karahanlıca: يوسف خاصّ حاجب (Yūsuf Hāss Hācib); Arapça: يوسف خاصّ حاجب (Yūsuf Khāss Hājib), Türk-İslam tarihi ve kültürü açısından son derece önemli olan Kutadgu Bilig siyasetnamesini yazmıştır.

Türk tarihi kaynaklarında Karahanlılar dönemi hakkında yeterli bilgi olmadığı gibi; bu devletin 'vatandaşı' olan “Balasagunlu Yusuf” hakkında bilgiler de yok denecek kadar azdır. M.S. 1017-1019 yılları arasında doğduğu rivayet edilmektedir. Dönemin 'Kuz-Ordu' isimli şehri Balasagun'da doğmuştur. Kendisinin tam bir biyografisi henüz oluşturulamamıştır. Büyük eseri boyunca adını bile sadece bir kez, "Kitap sahibi Yusuf, büyük has hacib, kendi kendine nasihat eder" başlıklı, son bölümünde anmıştır. Bu başlıktan baş teşrifatçı olduğu da anlaşılmaktadır. İyi bir eğitim görmüştür. Çağının geçerli bilimlerinin yanı sıra Arapça ve Farsça da öğrenmiştir. 1077 yılında Kaşgar'da vefat etmiştir. Türbesi de bu kenttedir.

Karahanlı Devleti zamanında yaşamıştır. Temel eğitimini Balasagun'da almıştır. Kendisine önceden Balasagunlu Yusuf denilirken , sonrasında Has Hacib unvanını almıştır. Yusuf Has Hacib, Türk dili ve edebiyatı için temel bir eser olan Kutadgu Bilig (Kutlu kılan bilgi) kitabının yazarıdır. Kutadgu Bilig 6645 beyitlik bir eserdir. Eser, Allah'a hamd, Peygamber'e ve Dört Halifeye teşekkürle başlar.

Yusuf Has Hacib, astronomi bilimini öğrenmek isteyenlerin, önce geometri ve hesap kapısından geçmesi gerektiğini söylemiştir: “Aritmetik ve cebir, insanı kemâle ulaştırır; toplama, çıkarma, çarpma, bölme, bir sayının iki katını, yarısını ve kare kökünü alma işlemlerini bilen, yedi kat göğü avucunun içinde tutar. Her şey hesaba dayanır.”

Yusuf Has Hacib, Türk edebiyatındaki ilk siyasetnameyi yazmıştır. Türk edebiyatında ilk nazım şeklini de o kullanmıştır. Bu nazım şekli de mesnevidir. Bundan dolayı ona Yusuf Has Hacib denilmiştir.

Yusuf Has Hacip Kitapları - Eserleri

• Kutadgu Bilig
• Kutadgu Bilig'den Seçmeler
• Altın Bilgi Kutadgu Bilig’den Seçmeler
• Hacib Böyle Dedi
• Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması
• Kutadgu Bilig Seçmeler

• Kutadgu Bilig

Yusuf Has Hacip Alıntıları - Sözleri

• "Helalin adı kaldı, onu gören yok. Haram kapışıldı, hâlâ doyan yok. (Kutadgu Bilig)
• "Yürekli adam yüreksizlerin geçerse başına, korkakların hepsi de dönüşürler kahramana. İtlere baş olursa aslan, itlerin hepsi kesilir aslan. Aslanların başına geçerse bir it, aslanların hepsi de olur birer it." (Kutadgu Bilig Seçmeler)
• 3216. Bilgi öğren önce, ibadetten çok, Bilgisiz ibadet olmaz, fayda yok. 3217. İki tür insana, insandır denir, Biri öğrenendir, biri öğretir. (Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması)
• Eğer ahireti kazanmak istersen özünü, sözünü ve gönlünü daima temiz tut. (Altın Bilgi Kutadgu Bilig’den Seçmeler)
• ... 29. bu meşrik ilinde uluglar muni zinetü'l-ümera tigürler koni 30. iranlıglar şahname tirler mungar Turanlıg kutadgu bilig tip ukar *** 29. Bu meşrik ilinde ulular buna Zinetü'l-ümera diyorlar, doğru 30. İranda Şehname diyorlar buna Turanlı Kutadgu Bilig der ona (Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması)
• "Bilmeyerek düşman etme kendine insanları, adam sevinç yüzü görmez çoksa düşmanları. Bir tane bile düşmanın zararı bindir, binlerce dostun olsa da biri eksiktir. Arkadaşın nasıl güzel davranırsa sana, sen çok daha güzel davranmalısın ona." (Kutadgu Bilig Seçmeler)

• İnsanoğlunun değeri, anlayış ve bilgiden gelir. (Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması)
• 163. Dil değer buldurur, erdem buldurur, Dil değer düşürür, kelle vurdurur. (Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması)
• 212. Denizden almasa inciyi kişi, İster inci olsun ister kum taşı. 213. Taştan farksız değil altın toprakta, Çıkınca meydana taç olur başta. 214. Bilgiyi vermezse, bilgin dilinden, Işık yaratamaz bu bildiğinden. (Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması)
• "Tanımak istersen bir adamı, sor ona sen tanıdıklarını. Herkes, her şey benzeriyle buluşur, doğruyla yaşa sen eğriden uzak dur. İnsanın aslını haber verir yaşayışı, aslı nasılsa öyledir onun davranışı." (Kutadgu Bilig Seçmeler)
• 3109. Ey Hakan, üç şeyden, baskı zor gelir, Biri, bey ihmalkar olsa dert gelir. 3110. İkinci, zayıfsa başta olan er, Üçüncü, cimriyse halk bağrını yer. (Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması)
• Doğduğum gibi yine toprağa çıplak gireceğim. Kendimi dünyaya neden bu kadar bağladım? Bu fani dünya, tipi gibi esti, savurdu. Gaflette bu fani dünyanın baskısı altında kaldım. Ey uyuklayan vücut! Uyan, ağla. Allah'a ibadet et, yoksa ben mahvoldum. Ey Rabbim, beni uyandır, sen Rabbimsin, beni kovma, ben gönlümü temizledim. Günahlarımı bağışlayan Rabbimsin, beni affet. Günahlarımın sayısını ben bile unuttum. (Altın Bilgi Kutadgu Bilig’den Seçmeler)
• "Arzularının peşinde koşan, esiri olur nefsinin, sen nefsinin değil de, nefsin olsun senin esirin. Alçakgönüllülük mutluluğun ayrılmaz parçası, yumuşaklık ve şefkat de bilgeliğin esasıdır." (Kutadgu Bilig Seçmeler)

• İnsanın gönlü, dibi olmayan denize benzer. Bilgi ise onun dibinde yatan inci taneleri gibi parlar. İnsan, o inciyi denizin dibinden çıkarmazsa, o incinin kum tanesinden bir farkı kalmaz. (Altın Bilgi Kutadgu Bilig’den Seçmeler)
• 492. Hali çetin olur, işi yanılır, Tanışı yok ise, canı sıkılır. 493. Tanışsız kişiyi, bil karanlıkta, Yolunu şaşarsa körü kınama. 494. Girmedik bir ile girerse kişi, Gelin gibi olur, tutulur dili. 495. Yabancıyı koru, içir ve yedir, Konuğu ağırla, ey bilgin, kadir. 496. Yabancıya iyi bakan göz güler, Konuk ağırlayan, şöhrete erer. (Günümüz Türkçesi ile Kutadgu Bilig Uyarlaması)
• Bu dünyadaki mutluluk iyi birşey değildir, insanı Tanrı'dan uzaklaştırır ; din için asıl felâket budur. (Kutadgu Bilig'den Seçmeler)
• Bu dünya gelip geçici, vefasız ve dönektir. (Kutadgu Bilig'den Seçmeler)
• "Helal mal iki dünyada da erdirir mutluluğa, ne aç bırakır seni, ne de düşürür yoksulluğa. Kendi çıkarını düşünene denir mi insan, halkın yararına çalışır, insan insanoğlu insan. Harama asla bulaşma, koru sen kendini, cehennemin dibidir haram yiyenin yeri." (Kutadgu Bilig Seçmeler)
• "Çok kitap okumalı ve sözü söylemesini bilmeli, hem şiirden anlamalı hem de sözü şiirle süslemeli. Okumalı, yazmalı, başkalarından yararlanmalı, bak işte bunlardır bilge olmanın yolları." (Kutadgu Bilig Seçmeler)
• İnsan nadir değil, insanlık nadirdir. (Kutadgu Bilig'den Seçmeler)