Safdil - Voltaire Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Safdil kimin eseri? Safdil kitabının yazarı kimdir? Safdil konusu ve anafikri nedir? Safdil kitabı ne anlatıyor? Safdil kitabının yazarı Voltaire kimdir? İşte Safdil kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi...

Kitap Künyesi

Yazar: Voltaire

Çevirmen: Berna Günen

Yayın Evi: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları

İSBN: 9786257070331

Sayfa Sayısı: 116

Safdil Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

Voltaire (1694-1778): Fransız edebiyatının en önemli yazarlarından olan François-Marie Arouet eserlerinde kullandığı Voltaire mahlasıyla tanınmıştır. Eleştirel zekâsı ve hiciv ustalığıyla sivrilen yazar, neredeyse bütün edebi türlerde eserler vermiş olmasının yanı sıra döneminin siyasi kurumlarına ve popüler düşünce tarzlarına oklarını yönelttiği Felsefe Sözlüğü ile bu alanda da etkili olmuştur. Fransız İhtilali’nin arifesinde Avrupa medeniyetinin gelişim yönünü etkileyen eserleri çağımızda da baskı ve bağnazlık karşısında yurttaşlık hakları ve özgürlük düşüncesinin başyapıtları arasında yer alır. Safdil adlı romanını Cizvit tarikatının Fransa’da yasa dışı ilan edilmesinden üç sene sonra 1767’de yayımlayan Voltaire, eserin hikâyesini Jansenizmin önde gelen ismi ilahiyatçı Pasquier Quesnel’in el yazmalarına atfetmiştir. Yazar Cizvitleri rahatça eleştirmek için Jansenist bir rahibi kurgusunda kaynak olarak göstermiş, bu durum hafif davranışlı kadınlar, din adamları ve saf bir Huron Kızılderilisinin yer aldığı hikâyeyi katı ahlakçı bir Jansenist’in notlarına bağlayarak daha da gülünç hâle getirmiştir.

Berna Günen (1979): Galatasaray Lisesi’nden mezun oldu. Galatasaray Üniversitesi’nde Uluslararası İlişkiler okurken Robert Schuman Bursu’na hak kazandı ve eğitimine Fransa’da Institut d’Etudes Politiques de Paris’de (Sciences Po) devam etti. Aynı okulda XX. Yüzyıl Avrupa Tarihi üzerine lisans, yüksek lisans ve doktora yaptı. İngilizce ve Fransızca’dan çeviriler yapmaktadır.

Safdil Alıntıları - Sözleri

• Dünya üzerinde aşkın aşıkları birer şaire dönüştürmediği hiçbir ülke yoktur.
• "Nihil admirari" "Hiçbir şeye şaşırma"
• Mantık, insanları daima bir an için kendilerine getirir.
• “nihil admirari.”*
• Görüyorum ki burada her gün kitabınızda yer almayan bir sürü iş yapılıyor, fakat kitapta söylenen hiçbir şey yapılmıyor.
• Günahlarınızı birbirinize itiraf edin.
• Daima düşündüklerimi saf saf söyler, ne istersem onu yaparım.
• O, güneş en tepeye gelene dek yataklarında miskin miskin yatan, ne uyuyabilen ne de uyanabilen, onca kıymetli saati yaşamla ölüm arasında gidip gelerek harcayan ve yine de hayatın kısalığından yakınan davetliler gibi değildi.
• Onlara vahşi diyorlar. Oysa onlar kaba saba, fakat iyi insanlardır. Bu ülkede herkes kibar namussuz.
• Acıların en büyüğünü karşılayacak tabir hiçbir dilde mevcut değildir...
• Dünya üzerinde aşkın aşıkları birer şaire dönüştürmediği hiçbir ülke yoktur...
• Hakikat kendi ışığıyla parlar. Zihinler odun ateşiyle aydınlanmaz...
• "Gökyüzünü ancak onu seyretme hakkından mahrum kalınca tanımaya başlamak ne kadar da zor!"
• "Ah! Görüyorum ki insanlar arasında da yırtıcı hayvanlara benzeyenler var, hepsi zarar vermeye hazır."
• Kitap okumak ruhu besler, aydın bir dost ise onu teselli eder...

Safdil İncelemesi - Şahsi Yorumlar

HAYIR MIDIR ŞER MİDİR?: Her şerde vardır bir hayır muhakkak...Bu sözün sadece bizim kültürümüze özel olduğunu düşünürdüm bu eseri okuyana kadar... 1767 yılında yayımlanan ve dünyada ses getiren eserin içinde Voltaire de belirtmiş demek ki dünyaca kabul görmüş bir söz... Başımıza gelen olumsuz olayda daha çok kullandığımız sözdür,"her şer de vardır bir hayır"... Sonuç olumsuz da olsa mutlaka vardır bir bildiğin yaradanım der gibi..Ruha rahatlık hissettiğin yaradana teslim olmuş sakinlikle,şükürle gelecek olayları bekleme hali.... Safdil; Seni tanıdığım için mutluyum.Seninle birlikte Fransız ihtilalinin hemen ardından, çarpık devlet düzenini,medeni toplumun yolunda gitmeyen saçma sapan kurullarını,rahiplerin dini kullanarak halk üzerinde uyguladıkları düzeni,jansenistleri( ilk Fransa'da çıkmış dini öğreti),Kralların kendi çıkarları doğrultusunda halka ahkam kesmelerini, felsefe ve sanatta ki çarpıklıkları kısaca o dönemdeki dünyayı öğrendiğim ve bu dünyada ki satırlarda gezmek,yaşamak harkuladeydi. Yani diyorsun ki bana hayatta hiçbir şey tesadüf değil tevekkül... Nerde yaşarsan,hangi milletten ya da ırktan olursan ol,hayatın seni nereye savuracağını bilemiyorsun. Bu dönem dünyasında Safdil' i tanımanızı isterim. Kitapla ve huzurlu günler dinlerim... (Bahar Esen)

Mükemmel bir örnek olay eleştirisi desem az demiş olurum. Eleştirel zekası ve hiciv ustalığıyla tanınan Voltaire, toplumu, inancı, yaşayışları ve bürokrasiyi cizvitlik ve jansenizm perspektifinden öyle güzel kurgulayıp okuyucunun önüne seriyor ki; okuyucu, baş karakter Huron'lu bir genç olan Safdil'i hayata dair her şeyi öğrenmeye sıfır noktasından başlayan ve onunla özdeşleşen bir kimliğe bürünüyor. Safdil doğanın ve temel insan olma anlayışının temsilcisi olması yönüyle, fikirsel olarak gelişimini tamamlayacak, bu süreçte topluma adapte olacak ve trajik bir biçimde aşkı ile sınanacaktır. Fransız ihtilalinin gerçekleşmesinde toplumu fikren etkileyen Voltaire'in oldukça anlamlı tespitleri, bürokrasiyi ve topumun normlarını da dolaylı olarak eleştirmesi, sanırım bugün bile Fransa'nın kaderini yaratmasına katkı sağlayan bir deha ile karşı karşıya olduğumuzu ortaya koyuyor. (Ebru)

Voltaire 〆 Safdil ༄Voltarie gerçekten her okuduğumda beni inanılmaz derecede etkileyen neredeyse bilge diyebileceğim kadar yetkin bir yazar artık. Voltaire kitaplarıyla bu yıl tanışsam da şimdiye kadar okuduklarım inanın bana yetti, böyle düşünmek için. ❝Felsefenin ve hicvin toplumun temel dinsel ve kuramsal yaşayışlarını böylesine aklı selim ve fark ettirmeksizin yerle yeksan edişini Voltaire 'n kaleminin ucundan öylesine güzel okuyorsunuz ki, inanılır gibi değil.❞ ✞Saf bir Huron Kızılderilisinin bir yolcu gemisinden gezi amaçlı inmesiyle başlayan hikaye, modern olarak ileri bildiğimiz Fransa' nın yozlaşmış dini temellerine kadar gidiyor. Hristiyanlığın pederlere ve psikoposlara göre farklılık göstermesinin evvelinde yatan dinsel çıkarın perde arkasında ele alınarak Safdil adlı karakterin neden yattığını bilmeden 1 yılını hapislerde geçirmesine ve oradan çıkması için hayattaki en değerli şeyini feda eden sevdiği kadın ile tam kavuşacakları sırada başlarına gelenleri oldukça akıcı ve merak uyandırıcı bir uslupla okuyacaksınız. ✓Düşünmeyi anlamayı eleştirmeyi ve eleştirmekten korkmayanları derinden etkileyecek bu güzel kitabı tavsiye etmek bir borç... (Elif Tuğçe balaban)

Kitabın Yazarı Voltaire Kimdir?

François Marie Arouet (21 Kasım 1694 - 30 Mayıs 1778), Voltaire takma adıyla tanınan Fransız yazar ve filozof. Fransız Devrimi ve Aydınlanma hareketine büyük katkısı olmuştur.

Din ve ifade özgürlüklerinin yanı sıra, insan hakları konusundaki düşünceleri ve felsefi yazıları ile ünlenmiştir. Eserlerinde Kilise dogmaları ve döneminin Fransız müesseselerini yoğun olarak hicvetmiştir. Zamanın en etkili isimlerinden biri olarak tanınır.

Voltaire Paris'te, 1694'te doğmuştur. Sekiz yıl boyunca sanat eğitiminin başladığı Collège Louis-le-Grand'da okumuştur. Fakat orada "Latince ve aptallıklar" dışında bir şey öğrenmediğini iddia etmiştir.

Mezun olduktan sonra Voltaire edebiyatta kariyer yapmaya başladı. Babası ise oğlunun hukuk eğitimi almasını istiyordu. Bu nedenle Voltaire, Paris'te bir avukatın asistanı olarak çalışıyormuş gibi gözüküp, zamanının büyük bir kısmını hicivsel şiirler yazmaya adamıştır. Babası bunu öğrendiğinde Voltaire'i yine hukuk okumaya göndermiştir; yine de Voltaire yazmayı sürdürmüştür. Sivri dili ile aristokratik ailelerin beğenisini toplamıştır. Kral XV. Louis'nin naibi, Orléans Dükü, II. Philippe'i konu alan bir yazısı nedeniyle Bastille'de hapsedilmiştir. Oradayken çıkış yaptığı piyesi Oedipe'yi kaleme almış ve Voltaire ismini almıştır. Oedipe'nin başarısı Voltaire'i etkili bir isim yapmakla beraber onu Fransız Aydınlanmasına dahil etmiştir.

İngiltere'ye sürgün

Voltaire'in hazır cevaplılığı ve sivri dili başına bela olmayı sürdürdü. Genç bir asilzadeyi gücendirmesi onun mahkeme dahi olmadan sürgün edilmesine yol açtı. Voltaire'in İngiltere'ye sürgünü, İngiltere'deki düşünsel durum ve yaşadıkları düşüncelerini büyük oranda etkilemiştir. İngiliz monarşisinden ve ülkenin din ve ifade özgürlüğüne verdiği değerden etkilenen genç yazar, ülkenin yazar ve düşünürlerinden de etkilenmiştir, Shakespeare gibi. Gençlik yıllarından Shakespeare'i Fransız yazarlarına bir örnek olarak görse de, daha sonraları kendini ondan daha büyük bir yazar olarak görmüştür.

3 yıllık sürgünden sonra Paris'e dönmüş ve fikirlerini İngiliz hükümetini konu alan kurgusal bir metinde toplayarak bastırmıştır; Lettres philosophiques sur les Anglais ("İngiliz(ler) hakkında felsefi mektuplar"). İngiliz monarşisini daha gelişmiş ve insan haklarına daha saygılı görmesi nedeniyle yazınları Fransa'da büyük bir tartışmaya yol açmış ve sonunda öyle bir noktaya gelinmiştir ki evrakın kopyaları yakılmış Voltaire ise Paris'i terk etmeye zorlanmıştır.

Château de Cirey ve sonrası

Bundan sonra sınırdaki Château de Cirey'e yerleşen Voltaire burada Marquise (Markiz) du Châtelet, Gabrielle Émilie le Tonnelier de Breteuil ile de bir ilişkiye başladı. Voltaire ile Marquise 21.000'den fazla kitap toplamışlardır. Kuşkusuz Voltaire'in 15 yıl süren bu ilişkisi entelektüel gelişimine yardımcı olmuştur. Yazmaya devam eden Voltaire Mérope gibi oyunları ve bazı kısa öyküleri yayımlamıştır. İngiltere'de geçirdiği zamanda onu en çok etkileyen şeylerden birisi Isaac Newton'un çalışmalarıdır. Eser ve düşüncelerinde bunun etkileri görülebilir.

Marquise'in ölümünden sonra Voltaire Berlin'e, yakın arkadaşı ve hayranı olan Büyük Friedrich'e gitmiştir. Kral zaten onu daha önce ısrarla saraya davet etmişti. Her ne kadar ilk zamanlarda buradaki yaşamı iyi gitse de, zamanla çeşitli zorluklarla karşılaşmaya başlamıştır. Sivri dili ile burada da haksız bulduğu durumları eleştirmiştir. Sonunda kızdırdığı Friedrich, Voltaire'in tüm evrakının kopyalarını yakmış, Voltaire'i de tutuklatmıştır. Voltaire Paris'e doğru yola çıkmış fakat XV. Louis onun kente girmesini yasaklayınca, Cenevre'ye gitmiştir. Her ne kadar iyi karşılansa da tiyatral performansları yasaklayan Cenevre yasaları Voltaire'in Candide, ou l'Optimisme ("Candide, veya İyimserlik") isimli eserini yazmasına ve kenti terk etmesine neden olmuştur. Bu eser Gottfried Leibniz'in felsefesinin hicvidir. Bugün Voltaire'in en tanınmış eseri Candide'dir. Ferney'de malikâne almış ve 1778'deki ölümüne kadar burada yaşamıştır.

Çalışmaları

Çok üretken bir yazar olan Voltaire neredeyse tüm edebi şekillerde eser vermiştir. Başlıca eserleri şunlardır:

Oedipe (1718)

Zaire (1732)

Lettres philosophiques sur les Anglais (1733)

Le Mondain (1736)

Sept Discours en Vers sur l'Homme (1738)

Zadig (1747)

Micromegas (1752)

Candide (1759)

Dictionnaire philosophique (1764)

Épître à l'Auteur du Livre des Trois Imposteurs (1770)

Oyunlar

Voltaire, tamamlanamamışlar dahil, 50-60 arası oyun kaleme almıştır. Bunlardan bazıları:

Ecossaise

Eriphile

Mahomet

Mérope

Nanine

Zaire

Şiir

Voltaire'in ilk basılan çalışması şiirdir. İki uzun şiir kaleme almıştır: Henriade ve Pucelle. Bunların yanında birçok kısa şiir de yazmış ve genellikle kısa şiirleri bu iki uzun şiirinden daha fazla beğeni toplamıştır.

Mektup

2. Katerina ile yapmış olduğu 26 mektuplaşması vardır. Bu mektuplardan 30 Ekim 1768 tarihlisinde Volter (Voltaire) "İmparator Majesteleri, Türkleri öldürerek beni hayata döndürüyor. [...] Yani haklıydım, ben Muhammed'den daha peygamberim: Ben şarkı söylediğimde Tanrı ve yengili birlikleriniz duymuştu." [...]

Felsefe

Voltaire'in en tanınmış ve büyük felsefi eseri Dictionnaire philosophique yani "Felsefe Sözlüğü"dür. Dönemin Fransız siyasi müesseselerine yoğun eleştiri içeren yazınlar içeren sözlük, aynı zamanda o dönemlerde popülerleşmiş düşünceler ve Voltaire'in rakip ve düşmanları hakkında da yazınlar içerir. Bunun dışında eserde din eleştirisi de bulunmaktadır.

Diğer çalışmaları

Voltaire bunların dışında tarihi ve düzyazı eserler kaleme almıştır. Düzyazı eserlerine şunlar örnek verilebilir: L'Homme aux quarante ecus, Zadig, dini ve felsefi optimizme saldıran ünlü Candide. Ayrıca yaşamı boyunca yaklaşık 20.000'den fazla mektup yazmıştır ve bu mektuplar gerek kişiliği gerekse düşünce tarzı açısından büyük önem taşır. 1740 yılında basılan Anti-Machiavel isimli eseri Prusya kralı II. Friedrich için Niccolò Machiavelli'nin Prens adlı başyapıtına yanıt olarak kaleme almıştır.

Düşüncesi

Her ne kadar ömrü boyunca yurttaşlık hakları ve din özgürlüğü gibi kavramları savunmuş olsa ve var olan Fransız rejimini eleştirse de Voltaire demokrasiden yana değildi. Onun gözünde en iyi yönetim biçimi 'aydın' bir monarşi veya 'aydınlanmacı mutlakiyet'ti. Nitekim hayatının sonuna kadar "aydınlanmış bir monark'ın yönetimini ideal bir yönetim tarzı olarak savundu."

Bunun dışında sınıfların varlığını da bir zorunluluk olarak görmüş ve ne teorik ne de pratik açıdan bunu eleştirmiştir. Din açısından ise Voltaire'in tutumları biraz karışıktır. Philosophes'den olan Voltaire genelde, diğerleri gibi, bir deist olarak tanımlanmıştır. Fakat çeşitli söylemleri nedeniyle ateist olduğu da düşünülmüştür. Ünlü felsefi eseri Felsefe Sözlüğü'nde (Dictionnaire philosophique) Voltaire ateizmi ve ateistleri eleştirir. Ortaya koyduğu dini fikir ve söylemler deist çerçevededir. Bazı araştırmacılara göre Voltaire'in deist çizgide kalmasının, kişisel nedenler bir yana, fikri nedeni onun yönetim biçimi konusundaki fikirleridir. Voltaire'e göre din halkın uygun biçimde yönetimi için neredeyse şarttır. Nitekim Voltaire'in tanınmış aforizmalarından birisi Si Dieu n'existait pas, il faudrait l'inventer yani "Eğer tanrı var olmasaydı, onu icat etmek gerekirdi" onun dini fikirlerini anlamak açısından önemlidir. Bunların dışında Voltaire, var olan dinî inanç ve yapıyı eleştirmiştir. Her açıdan Voltaire'in dini dogmatizme karşı olduğu aşikardır. Özellikle dini bağnazlığa sert biçimde karşı çıkmış, Hristiyanlığı ve Musevileri yermiştir. Bu tutumları da yine "Felsefe Sözlüğü"nde görülebilir.

Voltaire'in düşünce tarihi açısından önemli biri sayılır. Zaten tarihsel planda çok büyük önem taşıyan Fransız Devrimi'nin de babası sayılmıştır.

2020 yılındaki George Floyd eylemleri sırasında; servetinin bir kısmını sömürge ticaretine borçlu olduğu iddia edilen Voltaire'in Paris'te bulunan heykeline protestocular tarafından kırmızı boya döküldü.

Masonluğu

Voltaire, ölümünden kısa bir süre önce 4 Nisan 1778 tarihinde, Paris'te bulunan Dokuz Kız Kardeş Locası'nda (Les Neuf Sœurs Locası) Masonluğa alınmıştır. Yaşamı boyunca Masonlarla yakın temas içinde bulunan ve Fransız aydınlanma düşüncesini birlikte oluşturdukları Masonların geç davetine icabet etmiş, tekris töreni büyük bir ihtişam içinde gerçekleşmiştir. Benjamin Franklin gibi birçok isim, ABD'den sadece Voltaire'in tekrisinde bulunmak için Paris'e gelmiştir. Kendisine gösterilen bir saygı ve ihtimamın örneği olarak, Voltaire'e farklı bir tekris prosedürü uygulanmış, mabet kapısına gerilen siyah bir örtünün arkasından gerçekleştirilmiştir. Gözleri bağlanmamış ve Masonların kabulü esnasında uygulanan testler yaptırılmamıştır. Her üç derece de aynı gün içerisinde kendisine tevcih edilmiş, tekrisin ardından Loca başkanı tarafından yanına davet edilmiş ve orada oturmuştur.

Kaynak: https://tr.wikipedia.org/wiki/Voltaire

Voltaire Kitapları - Eserleri

• Candide
• Sadık veya Kader
• Cahil Filozof
• Micromegas
• Safdil
• Babil Prensesi

• Sadık ve Safdil
• Vejetaryen Düşünceler
• Türkler, Müslümanlar ve Ötekiler
• Ateizm
• İnsan Yalnızca Anlamadığı Şeye İnanabilir
• Melekler ve Tanrıtanımazlar
• Felsefe Sözlüğü 1

• Öyküler
• Felsefe Sözlüğü 2
• Anti Makyavel
• Candide ya da İyimserlik
• Hoşgörü Üzerine İnceleme
• Voltaire'den Yeğenine Aşk Mektupları
• Devlet

• Hikayeler 1
• Volter Əsərləri I Cild
• Cep Felsefe Sözlüğü
• Hikayeler 2
• Alzıre
• XIV. Louis Asrı II
• XIV. Louis Asrı III

• XIV. Louis Asrı I
• Volter Əsərləri II Cild
• Le Fanatisme, ou Mahomet le prophète
• Feylesofça Konuşmalar ve Fıkralar Cilt: II
• Feylesofça Konuşmalar ve Fıkralar Cilt: I

Voltaire Alıntıları - Sözleri

• Doğmakta olan ve karşı konulmaya çalışılan bir tutku kendini ele verir. Tatmin edilmiş bir aşk gizlenmesini bilir. (Öyküler)
• Oburluk, oyun ve tembellik bütün erdemleri dünyadan kovdu. (Vejetaryen Düşünceler)
• Gerçek gereksinimler olmadan gerçek hazlar alınamaz. (Öyküler)
• Diktatör olmak hırsıyla yanıp tutuşan adam avaz avaz yurdunu sevdiğini haykırır,ama yalnız kendini sever.Herkes,bir başkası kendisini,git dışarıda yat,diye kapı dışarı etmek hakkına sahip olmaksızın,kendi evinde rahat rahat yatabileceğinden emin olmak ister;herkes varlığını,canını güven altında görmek ister.Böylece herkes aynı şeyi dileyince özel çıkar,genel çıkar halini alır;kendimiz için iyi dileklerde bulunurken cumhuriyet için iyi şeyler dilemiş oluruz. (Cep Felsefe Sözlüğü)
• Thales'ten tutun da üniversitelerimizdeki profesörlere, en hayalperest akıl yürütücülere ve onlardan intihal yapanlara kadar hiçbir filozof oturduğu sokağın terbiyesini dahi etki­leyememiştir. Niçin? Çünkü insanlar metafiziğe göre değil, adetlere göre hareket eder. (Cahil Filozof)
• Mantık, insanları daima bir an için kendilerine getirir. (Safdil)

• Dünya üzerinde aşkın aşıkları birer şaire dönüştürmediği hiçbir ülke yoktur... (Safdil)
• "Ah ! Şu sorumsuz insanlar acımasız bir cinayet suçunu, / temizleyecek zannederler nehir suyu." (Melekler ve Tanrıtanımazlar)
• John Locke; Her gün okşadığımız, bize benzeyen varlıkların eti ve kanıyla beslenmenin barbarca adetine kerhen boyun eğiyordu. Üstelik kendi evinde, yemeği daha lezzetli kılmak uğruna onların yavaş ve özenli ölümlerle katledilmesine asla izin vermiyordu. (Vejetaryen Düşünceler)
• Sırf talihsizliğin en korkunç uçurumuna yuvarlanmak için azametin zirvesine yükseltildim. Şayet diğer pek çok insan gibi kötü biri olmuş olsaydım, ben de onlar gibi mutlu olurdum. (Sadık veya Kader)
• Düzünə qalsa, deyəsən elə son vaxtlar oxuduğum ən dəyərli yazı sağlam ömür sürməklə bağlı özüm üçün yazdığım gündəliklərim olub, bu yazıların köməyi ilə çalışıram ki, bədənimdə maye çatışmazlığı olmasın, yediyim canıma sinsin, dərin yuxuya gedə bilim. Mənim sözümə qulaq asın: soyuqda qaynar, istidə sərin içkilər için; hər şeydə ölçü gözləyin; yediyinizi yaxşı həzm etməyə çalışın, yuxusuz qalmayın, doyunca yatıb dincəlin, könlünüzü açacaq əyləncələr tapmağa çalışın, yerdə qalan nə varsa, hamısına tüpürün getsin. (Volter Əsərləri I Cild)
• Ne diye ondan daha uzağa gitmek, budalaca bir böbürlenmeyle o zayıf aklınızı Spinoza'nın bile İnmeye cesaret edemediği bir uçuruma yuvarlamak istiyorsunuz? (Ateizm)
• Günahlarınızı birbirinize itiraf edin. (Safdil)

• Za­man adına güzel bir heykel yaptırıp üzerine şöy­le yazdırdılar: AVUTANA (Micromegas)
• İş-güc bizim yaxamızı üç böyük yamanlıqdan qurtarır: darıxmaqdan, asılılıqdan, bir də korluq çəkməkdən. (Volter Əsərləri I Cild)
• . Sağduyu çok yaygın değildir. ... (Felsefe Sözlüğü 1)
• Doğamıza ickin bu derin ve sonsuz cehalet içinde durmadan kavga ediyor, boynuzlarının neden ve nasıl yapıldığını bilmeden çarpışan boğalar gibi birbirimize işkence ediyoruz. (Vejetaryen Düşünceler)
• Aşağılık soyumuz öyle yaratılmış ki yürünmüş yoldan yürüyenler yeni bir yol gösteren olduğu mu taşa tutarlar. (Felsefe Sözlüğü 2)
• "Gizli acılar, genel felaketlerden daha acıdır." (Candide)
• zayıflar güçsüzlerden boş dileklerle öç alır, güçlülerse bununla eğlenir. (Vejetaryen Düşünceler)