Yabancı Uyruklu Çalışanların Sosyal Güvenliği

Değerli okurlar, Bu haftaki makalemizde yabancı uyruklu kayıt dışı istihdam, çalışanların SGK’ya ya hiç bildirilmemesi ya da bildirmekle birlikte gerçek ücretlerinin veya çalışma ve gün sayılarının daha düşük bir rakam üzerinden bildirilmesi hususunda ilerde ne gibi sorunların çıkacağı araştırması olacaktır.

Türkiye’de yasal olarak çalışmak isteyen kişilerin geçerli bir çalışma izni sahibi olmaları yasal bir zorunluluktur. 6735 sayılı Uluslararası İş gücü Kanunu’na göre bir yabancı Türkiye’de çalışma izni bulunmadan yasal olarak çalışamaz. Yine bu çalışanların SGK girişlerinin yapılması da zorunludur. Çalışma izni almış yabancının SGK girişlerinin doğru şekilde yapılabilmesi için bazı yasal prosedürler de mevcuttur. Bu yazımızda yabancı işçilerin SGK girişleri yapılırken bilinmesi gerekenlerden kısaca bahsedeceğiz.
Türkiye’nin tarafı olduğu uluslararası anlaşmalarda aksi belirtilmedikçe, Türkiye’de bağımlı veya bağımsız çalışmaya başlayacak yabancıların öncelikle geçerli bir çalışma izni almaları gerekiyor. Belirli mücbir nedenlere bağlı olarak, çalışmaya başlamadan önce ilgili makama bilgi vermek koşuluyla, çalışma süresi bir ayı geçmemek ve bakanlık onayı alınmak suretiyle çalışma izni işe başladıktan sonra da verilebilmektedir.

Çalışma izin belgesindeki izin başlangıç tarihinden itibaren 30 gün içinde, çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihi ile çalışma izin tarihinin farklı olması halinde çalışma izin belgesinin işverene tebliğ tarihinden itibaren 30 günlük süre içinde, eğer sigortalı işe giriş bildirgesi SGK’ya iletilirse, bildirge yasal sürede verilmiş kabul edilir. Bu 30 gün süre içinde bildirgenin eksiksiz verilmesi halinde işe giriş tarihiyle bildirge tarihinin aynı olması şartı aranmayacaktır. Süresinde yapılmayan işe giriş bildirimleri için idari para cezası uygulanmaktadır.
Öncelikle, yabancıların Türkiye’de yasal olarak çalışacakları iş kolları ve pozisyonlara göre asgari ücretlerin değişiklik gösterdiğini hatırlatalım. 2023 yılı Temmuz ayı itibariyle Türkiye’de uygulanacak asgari ücret brüt 13.414,50 TL ve net 11.402,32 TL şeklinde açıklanmıştır.

Bu çerçevede çalışma izni başvurularında belli kriterler aranmakta olup, diğer kriterlerin başvuru tarihi itibariyle yürürlükte bulunan asgari ücret tutarı dikkate alınmak suretiyle yabancıya ödenecek ücretin en az;
*Ev hizmetlerinde çalıştırılacak yabancılar için en az asgari ücret, brüt 13.414,50 TL. diğer mesleklerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 1,5 katı; 20.121,75 TL.
*Turizm organizasyon firmalarında akrobat ve benzeri mesleklerde çalışacak yabancılar ile masör, masöz gibi işlerde çalışacak yabancılar için asgari ücretin 2 katı 26.829,00 TL.
*Üst düzey yöneticiler için asgari ücretin 6,5 katı; 87.194,25 TL.
*Birim veya şube müdürleri ile mühendis ve mimarlar için asgari ücretin 4 katı; 53.658,00 TL.
*Uzmanlık ve ustalık gerektiren işlerde çalışacaklar ve öğretmenler için asgari ücretin 3 katı; 40.243,50 TL. Olması gerekmektedir.
SGK bildirimlerinde bu meslekler için asgari seviyelerinden daha az ücret bildirimi yapılamamaktadır. Dolayısı ile işyerinde istihdam edilecek yabancı uyruklu çalışanlarla ilgili mevzuatta belirtilen muafiyet ve istisnalar hariç olmak üzere çalışma izni alınması, çalışma izni alınmış yabancı uyruklu çalışanların SGK mevzuatında belirtilen yasal süre içinde sigortalı işe giriş bildirgelerinin zamanında yapılması ve çalışma izni başvuru sırasında beyan edilen meslek kodu ve ücret kriteriyle uyumlu olacak şekilde Sosyal Güvenlik Kurumu’na yapılması hususunda çok dikkat edilmesi gerekmektedir.
Günün Sözü :”Bir papağana arz/talep kanununu öğretirseniz onu iktisatçı
yapmış olursunuz…” (Adam Smith)

Abdulbaki AKBAL
S.M.Mali Müşavir-B.Denetçi