Büyükdere ( Bünyas ) Köyünde Sosyal Hayat! Büyükdere Köyü Nerede? Nasıl bir köy? Büyükdere Köyü nereye bağlı?

Çocukluk yıllarımdaki mahalle arkadaşlarımdan bir bölümünü, çeçen ailelerin çocukları oluşturuyordu. İşte bu çeçen arkadaşlarımdan olan Abdo'dan, Tahsin'den, Tevfik'ten, Bahadır'dan, sürekli olarak duyduğum bir köydü Büyükdere… Bundan dolayıdır ki Büyükdere (Bünyas) ismini ne zaman duysam, çeçenler gelir aklıma…

   Çalışma arkadaşım Sait Tunç ve araç şoförümüz Zeki Pulat'la beraber yol hazırlığını yapmamızdan 20 kilometrelik mesafeyi katederek Büyükdere'ye ulaşmamıza kadar geçen süreyi, çocukluk yıllarımızın sohbetiyle doldurduk. Sohbetimiz öylesine koyuydu ki, Çakır, Çanaklı, Demirkapı ve Timurçiftliği köylerine sınır olan Büyükdere'ye nasıl ulaştığımızı bile fark edememiştik.

      Köy mezarlığını eteklerinde barındıran Bünyas Höyüğü'nün dibinden geçen Zergan Dere'si, Demirkapı ile Büyükdere Köyleri'ni birbirlerinden ayırıyordu. Zergan Dere'sinin üzerine kurularak bu iki köyün ayrılığını bitirmiş olan köprüden geçerek, Büyükdere'de bulunan köy okuluna geldik. O an için okulun kenarında bulunan birkaç köylünün daldıkları sohbeti, verdiğimiz selamla sona erdirdik.   Okula girişimiz, bahçede oyuna dalmış olan çocukların arasından geçerek oldu. Demirkapı Köyü'nün çocuklarına da eğitim olanağı tanıyan okulun öğretmenleri ile tutturduğumuz hal hatır faslının ardından %85'i okur yazar olan köyde, okumaz yazmazlıkla mücadele adınailgili yapmamız gereken işleri konuştuk bir süre.

   İşte o sıralarda bizlere katılan köylülerle de;  tarım, hayvancılık ve nakliyecilikle geçinen, 33 hane ile  220 kişilik nüfusa sahip olan Büyükdere köyünü ve köylüsünü konuşma olanağını bulduk.

    İşte bu köylülerden biri olan 48 yaşındaki Cemil Kutlu'nun anlattıkları, sormamız gereken soruların cevaplarıyla doluydu.

    Eğitim öğretime 1957 yılında açılmış olan köy okulunun geçmişteki öğrencilerinden biri olan Cemil Kutlu'ya, öğretmeni olan Sayma Kalkay tarafından bir ödev verilir. Cemil Kutlu; köye ait bilgilerin toplanması ile ilgili olan bu ödevi yapmak için, zamanın muhtarı olan Hacı İbrahim Yıldırım'a gittiğinde tarih 1964 yılını göstermektedir. Ve işte 1964 yılından beri unutamadığı bu ödevi, yıllar sonra ve de büyük bir hazla bizlere anlattı Cemil Kutlu…

     Köyde, çok daha önceleri araplar yaşamış. Höyük'ün eteklerinde bulunan eski yerleşim yeri, 1948 yılından sonra şimdiki köy yerine taşınmış.

     Köyün en eski sahipleri olmakla beraber Akdoğan, Ceylanpınar ve Suriye'ye göç eden Arapların yanına ilk olarak ve 1930 yılında, Çeçenlerin Poti kabilesine mensup olan Hacı İbrahim Yıldırım gelmiş.   Köyün 1948 yılında araplardan satın alınması ise; Demirkapı Köyü'nden gelerek buraya yerleşen Hacı İbrahim Yıldırım ile Gerçüş tarafından gelen ve Aşiti kabilesine mensup olan Hacı Mehmet Çeçen tarafından gerçekleştirilmiş. Köyün şu an bulunduğu yerdeki ilk evler de bu iki şahıs tarafından inşa edilmiş.

     Bu günün Büyükdere'si ise; geçmişten gelen görenekleri sürdüren, berdel usulü evlilik sistemi ile acı kahve olgularını yaşatan ve Aşiti kabilesine mensup olarak tamamı akraba olan bir yapıya sahip.

    1964 yılındaki ev ödevini bizlerle paylaştığı için büyük bir hazla dinlediğimiz Cemil Kutlu'ya teşekkür ederken, sohbetimize katılan diğer köylüler ve köy öğretmenleriyle de esinleşmemizin ardından okuldan ayrıldık.

      Bünyas Höyüğü'nün dibinden geçen dereden su içmekte olan koyun sürüsü ile derenin yanıbaşındaki futbol sahasında top

oynamakta olan çocukları gerimizde bırakarak Kızıltepe'ye doğru hareketle hızlandığımızda, güneş batmak üzereydi…

MEHMET BEDİ DEMİR / MARDİN LİFE