Halkalı (Kıleybin) Köyünde Sosyal Hayat! Halklı Köyü Nerede? Nasıl bir köy? Halkalı Köyü nereye bağlı?

İlçe merkezine dört kilometre mesafeyle yakın köylerden biri olan Halkalı, birkaç kez ziyaret ettiğimiz köylerden biriydi. Köyün hemen girişinde ikiye ayrılan yolun bir kolu köy okulunun bulunduğu tarafa, diğer kolu ise köy içinden geçerek Aslanlı Köyü'ne uzanıyordu. Köy girişinde iki kola ayrılan bu yolla oluşmuş olan çatalın başladığı noktada bulunan ve yarı yıkık durumda olan kilisenin etrafında şekillenen köy mezarlığı dururken, çatallaşmış arazinin tam ortasında ise Kıleybin Höyük'ü yükseliyordu.

   Höyüğün batı ve güney eteklerine yayılmış olan Halkalı'yı, ziyaret ettiğimiz Aslanlı Köyü'nden dönerken resimledik. Resimledik resimlemesine ama, köyün batı cephesinde bulunan evleri fotoğraf karemize almaya muvaffak olamadık. Muvaffak olamadığımız bir başka şey de köyle ilgili meraklarımızı giderebilecek bir köylüyü köy yerinde bulabilme konusunda olmuştu. Zira Halkalı Köylüsünün büyük bir bölümü;  çok yakın bir köy olmanın tanıdığı olanaklarla mesai saatleri dahilinde kalan zamanını ilçe merkezinde geçiriyordu.

    Köyle ilgili rutin bilgiler bir yana dursun Müslüman mezarlığında hiristiyan kilisesi ya da hiristiyan kilisesinde Müslüman mezarlığı çokça düşündürmüştü bizleri. Görenleri ve daha doğrusu gördükleri  manzarayı anlayabilecek olanları duygulandırabilecek bu birlikteliğe hiçbir yerde rastlamamıştık çünkü!

    İlçe merkezinde öğretmen olan ve hala Halkalı'da ikamet eden meslektaşımız Vahap Yılmaz, günümüz Halkalısı ile ilgili olarak başvurduğumuz ilk kaynak kişimiz olmuştu. Günümüz Halkalı'sı ile ilgili olarak;

    42 hanede 250 kadar nüfusun yaşadığını,

    Geçmişten gelen göreneklere olan bağlılığın günümüzde de sürdürüldüğünü,

    Temel geçim kaynaklarının tarım ve ticaret olduğunu,

    Eski ismi Kıleybin olan köyün, cumhuriyetten sonra Halkalı ismini aldığını Vahap Hoca'dan dinledik.

    Köy ve köylünün geçmişi ile ilgili bilgilere ise, yine Vahap Hoca'nın ön ayak olmasıyla telefon ettiğimiz 65 yaşındaki Selahattin Yılmaz'dan ve bir ilk olarak telefonda dinleyerek ulaştık. Telefonda dinlediğimiz sesten notlarımıza yansıyan bilgiler, merak ettiklerimizin bir çoğuna cevap olmuştu.

    Kızıltepe'nin en eski köylerinden biri olan Halkalı'nın ilk yerleşikleri Süryani Hiristiyanlardır. Köyün girişindeki kilise ise; hiristiyanlardan kalma bir yapı olup, 700 yıllık bir geçmişe sahiptir. Etrafı Müslüman mezarlığına dönüştürülmüş olan bu kilise, on yıl öncesine kadar, Müslümanların medet umarak uğradıkları bir ziyaret olarak kullanılmıştır. Kilisenin ziyaret olarak kullanılma geçmişi 200 yıl öncesine dayanmakta olup, romatizmal hastalıkları olanların medet umarak ziyaret ettiği bir mekan olarak hafızalarda yer edinmiştir. 

   

      Nacariler olarak bilinen günümüz köy halkının köye yerleşmesi ise 300 yıl öncesine dayanıyor. Suudi Arabistan'ın Medine kentinde bulunan Nacran aşiretinin bir ferdi olan Şemdin isimli şahıs, Medine'den sonra yerleştiği Bağdat'tan 300 yıl kadar önce ayrılarak Halkalı'ya gelir ve buraya yerleşir. Günümüz köy halkı da, işte bu Şemdin'in torunlarıdır.     

       Halkalı ile ilgili olarak ulaşabildiğimiz bu bilgileri tas tamam bir şekilde not ederken, kafamızda Müslümanların medet umarak ziyaret ettiği ve söylentilere göre Sit Mariya adındaki bir kızın mezarının bulunduğu kilise vardı!..

       Hafızalarımızı uzunca bir süre meşgul edecek bir durumdu bu.

MEHMET BEDİ DEMİR / MARDİN LİFE