Mardin’den Dünya’ya Sağlıklı Beslenmenin Güncel Sırları

Türkiye Sağlık Okuryazarlığı Dergisi’nin son sayısında yazmış olduğum, ‘Güncel Bilimsel Araştırmalarda Sağlıklı Beslenme’ başlıklı bir makalem yayınlandı. Bu makale güncel bir sağlıklı beslenme kılavuzu niteliğindedir. Yeni yapılan bilimsel araştırmaları dikkate alarak, sağlıklı beslenmenin önemli sırlarını sunmaktadır. Bugün sizlere hem ‘Sağlık Okuryazarlığı’ kavramından bahsedeceğim hem de yazarı olduğum ‘Güncel Bilimsel Araştırmalarda Sağlıklı Beslenme’ başlıklı bu makalenin özetini sizlerle paylaşacağım. Böylelikle, güncel beslenme bilgilerini, Bilim Dünyası ile aynı zamanda kamuoyunun dikkatine de sunmuş olacağım.

Dünya Sağlık Örgütü, Gazi Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Üniversitesi ve Mardin Artuklu Üniversitesinin Destekleriyle, 12-14 Mayıs 2022 tarihleri arasında, Mardin’de düzenlenen I. Sağlık Okuryazarlığı Sempozyumu çok önemli konuşmalara ev sahipliği yaptı. Sempozyumda konuşulan değerli konular arasında sağlıklı beslenme de vardı. Bu sempozyuma, Mardin Artuklu Üniversitesi Tıp Fakültesinden katılarak güncel sağlıklı beslenme araştırmalarını anlattım. Sağlıklı beslenme alanında yapılan güncel araştırmalar konuşulan salonda kalmasın ve Bilim Dünyasının faydasına sunulsun diye, sempozyum ekibinin emekleriyle bilimsel makaleye dönüştürülerek yayınlandı.

Sağlık okuryazarlığı bireylerin sağlıkla ilgili bilgilere ulaşma, anlama ve karar verme süreçlerindeki becerilerinin bütünüdür. Tüm dünyada olduğu gibi ülkemizde de beklenen yaşam süresinin uzaması, yaşlı nüfusunun artması ile birlikte şeker, tansiyon gibi kronik hastalıkların ve kanserlerin hastalık yükü de artmaktadır. Bu hastalıklardan korunma, erken tanı, kanıta dayalı halk sağlığı müdahale programları ile mümkündür. Bu müdahale programlarında toplum ve bireylerin sağlık okuryazarlığı düzeyi çok önemlidir.

Hastalıklardan korunmak için elimizde olan faktörlerin başında sağlıklı beslenme gelmektedir.Bu sebeple, sağlıklı beslenmeye dair bilgiler, giderek daha fazla tüm toplumun ilgi alanına girmektedir. Ayrıca hastalıklara karşıkoruyucu hekimlik tavsiyeleri arasında ve tedavi kılavuzlarında sağlıklı beslenmenin önemi giderek daha fazla artmaktadır.

Hem hastalar hem de hekimler için sağlıklı beslenmenin güncel bilgilerini takip etmek büyük önem arz etmektedir. Güncel bilimsel araştırmaların incelenmesiyle, sağlıklı beslenmeye dair doğru öğün sıklığı ve kalori kısıtlaması kavramlarının öneminin arttığı görülmüştür. Gerek bizim yaptığımız araştırmalar gerekse Dünyada yapılan benzer araştırmalar sağlıklı beslenmek için en az ne yediğimiz kadar ne kadar yediğimiz ve ne sıklıkta yediğimizin de önemli olduğunu göstermektedir.

Mevcut güncel kanıtlara göre, sağlıklı beslenmek için aşağıdaki tavsiyeleri uygulamakta fayda vardır; Öğün sıklığını azaltmak, mümkünse günlük olarak, sabah geç ve akşam erken olmak üzere iki öğün şeklinde beslenmek gerekir. Ara atıştırmalıkları kaldırarak günlük yemekleri iki öğünde toplamak, bireysel ihtiyaca göre hesaplanan günlük yemek ihtiyacını kontrol altında tutmak faydalı olacaktır.İhtiyaçtan fazla yemeyi önlemek için kalori kısıtlaması uygulamak, yemek kısıtlamasının olumsuz etkilerinden korunmak için günlük yaklaşık beşte bir civarında yemek kısıtlaması içeren ılımlı bir kalori kısıtlaması uygulamak faydalı olacaktır.Aç kalmak değil, gereğinden fazla yememek ve çok sık yememek önemlidir. Günde iki öğün ve kontrollü miktarda yemek sağlıklı yaşam için iyi bir başlangıç olabilir. Büyük tıp dehası İbni Sina, 600 yıl Dünyada Tıp Fakültelerinin ders kitabı olan El-Kanunu Fi’t Tıp isimli eserinde diyor ki ‘İki öğün sağlıktır. Üç öğün hastalıktır’.

Özet olarak; "Acıkmadan yememek ve tam doymadan sofradan kalkmak’’ fazla kilolarla mücadelenin, ciddi ve ölümcül birçok hastalığı önlemenin, yaşlanmayı geciktirmenin ve sağlıklı bir yaşamın basit, kolay ve pratik bir adımı olabilir.

1. Sağlık Okuryazarlığı Sempozyumu Başkanı olan Sayın Prof. Dr. Seçil Özkan’a ve Sempozyum Düzenleme Kurulunun Tüm Üyelerine bana bu fırsatı verdikleri için çok teşekkür ediyorum. İkinci sempozyumda ise yediklerimizin içeriğinden yani tam olarak neleri yemenin sağlığı nasıl etkileyeceğinden bahsetmek ümidiyle. GDO’lar, gıda katkı maddeleri, kimyasal gıda boyaları ve işlenmiş gıdaların sağlığa muhtemel etkilerini ayrı yazılarda konuşmak üzere. Sağlıkla kalınız.