Mezapotamya’nın Kadim Halkı Asur/Süryani/Kildani’nin Göçü ...

Mezapotamya’nın Kadim Halkı Asur/Süryani/Kildani’nin Göçü ...

1. Bölüm

Dicle ve Fırat arasıtoprakları yani Mezopotamya,yeryüzünün en verimli yerlerinden biri veinsan için yerleşik yaşama geçişin ilk yurdusayılır.

Kuşkusuz burdatarih, astronomi, astroloji, kültür, sanat, tarım, zanaat ve dinsel inanç bilimlerinin yeşerip boy attığıbiruygarlık alanı olduğuakla ilk gelen olmakta aynı zamanda.

Yerleşim merkezleri olan köyler, kasabalar, kentler bu coğrafyada kurulmuş ve burdan yeryüzüne yayıldığına inanılmaktadır.

Yerleşik yaşama geçen topluluklardan biri Asurlar/Süryaniler olmakta.Süryaniler, bu kutsal toprakların sadece ilk topluluklarından değil, onlar aynı zamanda düşünür, bilimci, bilgin, uzman, yazar, çizer,çevirmen, eğitmen,... idi.

***

Nsibin ya da Nusaybin kentinde bulunan Mor Yakub Manastırı’nda yapılan arkeolojik kazı sonucu, dünyanın ilk üniversitesi olanNsibin Akademisi, ortaya çıkarıldı.

YineAntakya, Şam, Ḫarran, Urhoy, Diyarbekir, Mardin, Ninova,...gibi daha nice merkezde bilim, kültür, sanat kurumunuinşa eden ve kuran Süryaniler,uygarlığaküçümsenmiyecekderecedebir katkı sunmuşlardır.

***

Qadim olan bu halk, İS birlikte yaşadığı halklarla daima barış ve uyum içinde bir yaşamı benimsemiş. Bu yolda da bilimsel ürünler üretmiş. Bunların başında gelen de İsa’dan sonra geliştirdikleri Kristolojik inanç ve felsefe olmuş.

Önce Bizans ve Pers daha sonraArap halifeleri,Emevi,Abbasi,... gibi yönetimlerin Selçukluların, Osmanlıların, Moğolların ve ulus devletlerinzulmüne uğramış, işkence görmüş,kıyılmış ve toprağından zorla sökülmüş.

***

Göçertme ya da sürülme ...

Çağdaş tarihimizin başlangıcı diye tanımladığımız 1800’ler, kitlesel sürülmelere sahne olmuş. Burda osmanlı ordusu, Kürt Mirleri,... defalarca kıyımlar gerçekleştirmiş.

1860’ta Beyrut ve Şam’da Osmanlı eliyle yapılan kıyımlar başta Güney ve Kuzey Amerika, Avustralya ve Avrupa’ya ulaşmayolunuaçmış. Bu hala devam ediyor.

Qadim bu halk, onun bilindik son vahşiyane Soykırımı, Sayfo 1915’te bitme noktasına getiriliyor. Coğrafyası el değiştiriyor.

Bu sıra Ayn-Wardo, Beth-Zabday ya da Hazax, Ḫaẖ, Sare-Sorino,... gibi köylerde yapılan örgütlü direnmeve savunma nedeniyle, bir bölüm canını kurtarabilmiş.

Sayfo’ya devletin yanında kıyıma katılmış bir sürü Kürt, Zaza, Arap, Muẖallemi, Çerkez, Türkmen, Azeri,... aşiret ve grubu var.

Buna karşın Sayfo’ya katılmamışı da var. Bunların bir bölümü Sayfo’da insan kurtarması nedeniyle yaşamını yitiriyor.

Bilindik Süryani tarihinde, devletle hiç bir zaman politik sorun yaşanmamış, komşu ile barış ve kardeşli kyaşamı dışında bir yol izlenmemiş olunmasına rağmen, Sayfo yapılmış. Ve onun fiziki ve pisikolojik izleri, hala coğrafyanın her yanında kendini canlı koruyor olması, konu ile ilgili olan terminilojisi kuşaktan kuşağa hep aktarıldı.

Şurayt’tan[1] aktaran

Jan Beṯ-Şawoce[2]

[1]Surayt okunur.

[2] Bu çalışma çağdaş Süryanice’den (Şurayt’tan) önce çevrildi, daha sonra çevirmenin kattığı tarihsel bilgilerle zenginleştirildi.

GABRİYEL BETH-KATHE