Kanser Patlaması Önlenebilir

Kanser çağımızın en yaygın hastalıklarındandır ve dünya genelinde en sık ikinci ölüm sebebidir. 2013 yılında; ‘Beslenme ve Kanser İlişkisi’ başlığıyla verdiğim seminerde, kanser sıklığının giderek artışına dikkat çekip, 2030’lu yıllarda, dünyanın en yaygın ölüm sebebinin kanser olacağına dair bilimsel öngörüyü paylaşmıştım. Bugünlerde kanserin giderek yaygınlaşmasına ve önlenmesine dair yeni bilimsel araştırmalar yayınlanıyor. Dünyanın en saygın kanser dergilerinden, BMJ Oncology'de yayınlanan yeni bir çalışma, meme, akciğer, mide ve kolorektal kanserler başta olmak üzere birçok kanser türünün görülme sıklığının çok fazla arttığını gösterdi. Dünyanın en saygın üniversitelerinden; Harvard Üniversitesi, Edinburgh Üniversitesi ve Zhejiang Üniversitesi Tıp Fakülteleri tarafından yapılan bu kapsamlı araştırma hem kanserin neden arttığını hem nasıl önlenebileceğini inceliyor. Bahsettiğim bu bilimsel araştırmada, dünya genelinde; ‘1990 ile 2019 yılları arasında 50 yaşın altındakiler arasında yeni kanser vakalarının yaklaşık %79 oranında arttığı’ gösterildi. Bu durum hem 2013 yılında sunduğum ve Amerika’da bilimsel bir dergide makale olarak yayınlanan seminerimdeki öngörümü doğruluyor hem de bize işin ciddiyetini anlatarak acilen tedbir almamız gerektiğini gösteriyor. Bu sebeple, bugünkü yazımda kanserin neden yaygınlaştığını ve nasıl önlenebileceğini kısaca özetleyeceğim.

Kanser, kelime kökeni açısından; Latincede ‘Yengeç’ anlamına gelmektedir. M.Ö. 3000 yılına kadar uzanan kayıtlı bir tarihçesi bulunmaktadır. Hastalığa kanser ismini 6. Yüzyılda Hipokrat vermiştir. Kanser, normalin dışına çıkan, kontrolsüz bir hücre çoğalmasıdır. Büyüme kontrollerine cevabın kaybıyla ortaya çıkar. Halk arasında kötü huylu olarak bilinen malign tümörlerin tamamına kanser adı verilir. Bu tür tümör dokuları hızlı büyürler, köken aldıkları dokuya benzemezler, birbirinden farklı hücreler oluştururlar ve hızla yayılırlar. Kanser tek bir hastalık değildir. Birçok doku ve organa ait çok sayıda birbirinden farklı kanser türü bulunmaktadır. Bu hastalıkların tamamına ortak isim olarak kanser denilir.

Kanserin ortaya çıkmasında genetik yatkınlık, mutasyonlar ile gen tamirinin bozulması ve benzeri kalıtımsal sebepler bulunmaktadır. Bununla birlikte çevresel faktörler genetik yatkınlığın etkinliğini arttırıp azaltabilir. Böylelikle, kanseri önlemek istiyorsak, kanseri tetikleyen çevresel faktörleri çok iyi bilip çok dikkatli biçimde sağlıklı bir yaşam tarzı benimsemeliyiz. Sağlıklı bir beslenme ve doğru bir yaşam tarzı ile belirli bir oranda kanseri önleyebiliriz.

En önemli önlenebilir kanser sebebi yanlış beslenmedir. İşlenmiş gıdalar, gıda katkı maddeleri, fast-food; trans yağ, doymuş yağ ve yüksek kalori içeren gıdalar, glisemik indeksi yüksek gıdalar, yapay tatlandırıcılar, gıda boyaları, yüksek oranda tuz ve şeker içeren işlenmiş gıdalar kanser açısından endişe oluşturmaktadır. Doğal, taze, mevsiminde ve olduğu gibi tüketilen sebze, meyveler, organik hayvansal gıdalar, kuruyemiş ve benzeri gıdalar dengeli biçimde tüketilmelidir. Su, maden suyu, ayran ve benzeri sağlıklı ve doğal içecekler yeterince ve düzenli içilmelidir. Günlük en az 400 gr taze sebze ve meyve yenilmelidir. Bağışıklık sistemini güçlendirecek ve antioksidan yönü güçlü, probiyotik ve C vitamini içeriği yüksek gıdalar bilinip yeterince tüketilmelidir. ‘Acıkmadan yemeyip tam doymadan sofradan kalmak’ formülü ile özetlediğim; ılımlı kalori kısıtlaması ve az öğün sıklığı düzenli uygulanmalıdır. Ara öğünlerden ve ihtiyaç fazlası büyük porsiyonlardan vazgeçilmelidir.

Sigara ve alkol kesinlikle kanserojendir. Her ikisinden de tamamen uzak durulmalıdır. Hareketliliği arttırma, egzersiz ve spor düzenli olarak yaşam tarzımıza yerleşmelidir. En azından düzenli ve tempolu yürüyüş aksatılmamalıdır. Kilo kontrolü yapılmalıdır. Sağlıklı bir vücut kitle indeksine sahip olmak için çaba sarf edilmelidir. Hekim tavsiyesi ve kontrolüyle gerekli kanser taramaları aksatılmamalıdır. Bugüne kadar yazdığım çok sayıda makale ve kitapla bütün bu önerileri detaylı olarak açıkladım. Araştırarak okumanızı öneririm.

Sağlıkla kalınız.