Tiroid Hastalığı Nedir? Hastalığının öneminin farkında mıyız?

Tiroid Hastalığı Nedir?

Tiroid hastalığı; bezin yeterli miktarda hormon üretememesi anlamına gelen genel bir terimdir. Tiroid hastalıklarını ikiye ayırmak mümkündür;

Tiroidin hormon hastalıkları: Tiroid bezinde hormon üretimindeki bozukluklardan kaynaklanır. En sık görülen tiroid hastalıkları tiroid hormon fazlalığı (hipertiroidi) ve azlığıdır (hipotiroidi).

Tiroidin yapısal hastalıkları: Bu hastalıklarda tiroid bezinin yapısının bozulması söz konusudur. Bu hastalıklarda tiroid bezinden üretilen hormonların üretimi normal ya da anormal olabilir.

Yapısal bozukluklar; tiroid kanserleri ve tiroidin kanser dışındaki yapısal hastalıkları olarak ikiye ayrılabilir. Tiroid nodülleri, tiroid iltihapları, guatr tiroidin kanser dışı yapısal hastalıkları arasında yer almaktadır.

Kimler Risk Altındadır?

• İyottan fakir bölgelerde yaşayanlar
• Az iyot tüketenler
• Bazı medikal durumlar (pernisiyöz anemi, tip 1 diyabet, primer böbrek yetmezliği, romatoid artrit, Turner Sendrom vb.)
• Ailesinde guatr, tiroid nodül, tiroid kanseri ve tiroidit gibi tiroid hastalıkları olan kişiler,
• Daha önceden tiroid nodülü nedeniyle ameliyat geçirmiş kişiler,
• Sigara içenler,
• Menopoz dönemindeki kadınlar,
• Baş ve boyuna yönelik ışın tedavisi (radyoterapi) gören kişiler kontrol ve takiplerini düzenli olarak yaptırmalıdırlar.
• Yüksek iyot içeren ilaç kullananlar

Belirtiler

Tiroid hormonlarının fazla salgılandığı hipertiroidi durumunda belirtiler şunlardır:

• Çarpıntı
• Yüksek tansiyon
• Terleme
• Sinirlilik
• Huzursuzluk
• Sıcak ve nemli deri
• Sıcağa tahammülsüzlük
• Kilo kaybı (İştahın iyi olmasına rağmen zayıflama)
• Ellerde titreme
• Saçlarda incelme, kırılma ve dökülme
• Derinin incelmesi
• Geçmeyen ishal
• Göz bulguları (gözlerde büyüme)
• Parlak ışığa duyarlılık
• Uykusuzluk
• Adet düzensizliği, adet görememe
• Guatr (Tiroid bezinin büyümesi)

Tiroid hormonlarının az çalıştığı hipotriodi  belirtileri şunlardır:

• Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık
• Depresif bir hal ve mutsuzluk
• Soğuk ortamlara tahammülsüzlük
• Ellerde ve ayaklarda ödem
• Terlemenin azalması
• Ses kısıklığı
• Kabızlık
• Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı
• Unutkanlık, konsantrasyon azalması
• Erkelerde ergenlik gecikmesi
• Kadınlarda adet süresi ve sıklığının azalması veya yokluğu

Bunların dışında hastalar tiroid bezinin büyüdüğü durumlarda boyunlarında şişlik fark edilebilir.

Tiroid Hastalıklarının Tanısı Nasıl Konur?

Tiroid hastalıklarının tanısı; kan testleri ve idrar testleri, ultrason, biyopsi, sintigrafi ile sağlanabilmektedir.

Bu test ve yöntemler, tiroid hastalığının türünü, nedenini, hastalığın hangi aşamada olduğunu, tedavisinin nasıl planlanması gerektiğinin ortaya konulmasını sağlamaktadır.

Kan testleri: Kandaki hormon seviyelerini ve hormonların üretiminin yapılması için beyinden gelen uyarıcı hormonların seviyeleri tespit edilir.

Tiroid uyarıcı hormon (TSH): Beyinde üretilir. Tiroid bezine gelerek tiroid homonlarının salgılanmasını sağlar. Tiroid hormon dengesini düzenleyicidir.

T4 (tiroksin): Tiroid hormonudur. Tedavinin takibinde kullanılır. Normalden düşük ise hipotioidi, yüksekse hipertiroidi vardır.

T3 (triiyodotironin): Hipertiroidizm tanısının konmasına veya şiddetinin tespitine yardımcıdır. Normalden düşük ise hipotiroidiyi işaret eder. Fakat sıklıkla hipertiroidinin tanı ve tedavisinde kullanılır.

Serbest T4 ve T3: Tiroid hormonları salgılandıktan sonra kanda proteinlere bağlanarak dolaşırlar. Serbest T3 ve T4 proteine bağlanmamış hormonlardır. Serbest hormonların bağlı hormonlarla dengesi de tiroid hastalıklarında takip edilen önemli bir belirteçtir.

Tiroid antikorları: Bağışıklık sistemi ile ilgili (otoimmün) nedenlere bağlı gelişen tiroid hastalıklarını tespit edebilmek için kullanılırlar.

Kalsitonin: C hücre hiperplazisi ve medüler tiroid kanserinin tanısında kullanılır.

Tiroglobulin: Tiroidit tanısında ve tiroid kanser tedavisinin takibinde kullanılır.

Radyolojik Yöntemler
Tiroid ultrasonografisi: Nodül varlığını kesin olarak ayırt etmeye yardımcıdır.

Tiroid sintigrafisi: Tiroid fonksiyonunu inceler. Varsa tiroid nodüllerinin türlerinin (soğuk, sıcak, ılık) belirlenmesinde de kullanılır. Soğuk nodül çevre dokulara göre daha düşük oranda radyoaktif madde tutarlar, hormon üretmezler ve kanserleşme riski vardır. Sıcak nodül çevre dokulara göre daha fazla radyoaktif madde tutan ve hormon ürettiği düşünülen nodüllerdir. Ilık nodüller normal aktiviteye sahiptir.

Tiroid ince iğne biyopsisi: İnce iğne ile nodülden minik bir parça alınmasıdır. Alınan bu parça detaylı olarak incelenerek nodüllerin iyi huylu mu kötü huylu mu (kanser) olup olmadığı tespit edilebilir.

 

Tiroid nodüllerinin tedavisi

Tiroid nodüllerinin tedavisi nodülün özelliğine bağlıdır. Şayet yapılan tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisinde iyi huylu görülmüşse, büyüme eğilimi göstermeyen küçük nodüller takip edilebilir. Bazen nodüllerin büyümesini engellemek veya küçültmek amacıyla tiroid hormon tedavisi tercih edilebilir. Şayet yapılan tiroid ultrasonografilerinde nodüller büyüme eğilimindeyse iğne biyopsileri tekrarlanmalıdır. İğne biyopsisi sonucunda kuşkulu hücreler izlenen hastalar ameliyata alınır. Ayrıca nefes borusu ve yemek borusunda hissedilen baskı sonucu nefes darlığı ve yutma güçlüğü yaşayan hastalarda da ameliyat tercih edilir.

Tiroid Hastalıklarında Cerrahi Tedavi Hangi Hastalara Uygulanır?

Cerrahi tedavi tiroidde başlıca üç grup hastaya uygulanabilmektedir.

Bunlar;

Tiroid kanseri olduğu iğne biyopsisi ile bilinen veya biyopsi ile tiroid kanseri şüphesi olan hastalar,İyi huylu olduğu düşünülen ancak çapı giderek büyüyen ve boyunda baskı belirtileri yapan nodülleri olan hastalar, Hiper tiroidi hastalığı ilaçla veya radyoaktif iyotla kontrol altına alınamayan veya alınamayacağı baştan öngörülen hastalardır.

Sonuç olarak erken teşhis ile birçok hastalığın tedavisi olduğunu uzun vadede kronik hastalıkların ortaya çıkarabileceği hasarların önlenebileceği veya azaltılabileceğini biliyoruz.

 

Tiroid Hastalığı Nedir?

Tiroid hastalığı; bezin yeterli miktarda hormon üretememesi anlamına gelen genel bir terimdir. Tiroid hastalıklarını ikiye ayırmak mümkündür;

Tiroidin hormon hastalıkları: Tiroid bezinde hormon üretimindeki bozukluklardan kaynaklanır. En sık görülen tiroid hastalıkları tiroid hormon fazlalığı (hipertiroidi) ve azlığıdır (hipotiroidi).

Tiroidin yapısal hastalıkları: Bu hastalıklarda tiroid bezinin yapısının bozulması söz konusudur. Bu hastalıklarda tiroid bezinden üretilen hormonların üretimi normal ya da anormal olabilir.

Yapısal bozukluklar; tiroid kanserleri ve tiroidin kanser dışındaki yapısal hastalıkları olarak ikiye ayrılabilir. Tiroid nodülleri, tiroid iltihapları, guatr tiroidin kanser dışı yapısal hastalıkları arasında yer almaktadır.

Kimler Risk Altındadır?

• İyottan fakir bölgelerde yaşayanlar
• Az iyot tüketenler
• Bazı medikal durumlar (pernisiyöz anemi, tip 1 diyabet, primer böbrek yetmezliği, romatoid artrit, Turner Sendrom vb.)
• Ailesinde guatr, tiroid nodül, tiroid kanseri ve tiroidit gibi tiroid hastalıkları olan kişiler,
• Daha önceden tiroid nodülü nedeniyle ameliyat geçirmiş kişiler,
• Sigara içenler,
• Menopoz dönemindeki kadınlar,
• Baş ve boyuna yönelik ışın tedavisi (radyoterapi) gören kişiler kontrol ve takiplerini düzenli olarak yaptırmalıdırlar.
• Yüksek iyot içeren ilaç kullananlar

Belirtiler

Tiroid hormonlarının fazla salgılandığı hipertiroidi durumunda belirtiler şunlardır:

• Çarpıntı
• Yüksek tansiyon
• Terleme
• Sinirlilik
• Huzursuzluk
• Sıcak ve nemli deri
• Sıcağa tahammülsüzlük
• Kilo kaybı (İştahın iyi olmasına rağmen zayıflama)
• Ellerde titreme
• Saçlarda incelme, kırılma ve dökülme
• Derinin incelmesi
• Geçmeyen ishal
• Göz bulguları (gözlerde büyüme)
• Parlak ışığa duyarlılık
• Uykusuzluk
• Adet düzensizliği, adet görememe
• Guatr (Tiroid bezinin büyümesi)

Tiroid hormonlarının az çalıştığı hipotriodi  belirtileri şunlardır:

• Halsizlik, çabuk yorulma, hareketlerde yavaşlık
• Depresif bir hal ve mutsuzluk
• Soğuk ortamlara tahammülsüzlük
• Ellerde ve ayaklarda ödem
• Terlemenin azalması
• Ses kısıklığı
• Kabızlık
• Anormal kilo artışı, iştah fazlalığı
• Unutkanlık, konsantrasyon azalması
• Erkelerde ergenlik gecikmesi
• Kadınlarda adet süresi ve sıklığının azalması veya yokluğu

Bunların dışında hastalar tiroid bezinin büyüdüğü durumlarda boyunlarında şişlik fark edilebilir.

Tiroid Hastalıklarının Tanısı Nasıl Konur?

Tiroid hastalıklarının tanısı; kan testleri ve idrar testleri, ultrason, biyopsi, sintigrafi ile sağlanabilmektedir.

Bu test ve yöntemler, tiroid hastalığının türünü, nedenini, hastalığın hangi aşamada olduğunu, tedavisinin nasıl planlanması gerektiğinin ortaya konulmasını sağlamaktadır.

Kan testleri: Kandaki hormon seviyelerini ve hormonların üretiminin yapılması için beyinden gelen uyarıcı hormonların seviyeleri tespit edilir.

Tiroid uyarıcı hormon (TSH): Beyinde üretilir. Tiroid bezine gelerek tiroid homonlarının salgılanmasını sağlar. Tiroid hormon dengesini düzenleyicidir.

T4 (tiroksin): Tiroid hormonudur. Tedavinin takibinde kullanılır. Normalden düşük ise hipotioidi, yüksekse hipertiroidi vardır.

T3 (triiyodotironin): Hipertiroidizm tanısının konmasına veya şiddetinin tespitine yardımcıdır. Normalden düşük ise hipotiroidiyi işaret eder. Fakat sıklıkla hipertiroidinin tanı ve tedavisinde kullanılır.

Serbest T4 ve T3: Tiroid hormonları salgılandıktan sonra kanda proteinlere bağlanarak dolaşırlar. Serbest T3 ve T4 proteine bağlanmamış hormonlardır. Serbest hormonların bağlı hormonlarla dengesi de tiroid hastalıklarında takip edilen önemli bir belirteçtir.

Tiroid antikorları: Bağışıklık sistemi ile ilgili (otoimmün) nedenlere bağlı gelişen tiroid hastalıklarını tespit edebilmek için kullanılırlar.

Kalsitonin: C hücre hiperplazisi ve medüler tiroid kanserinin tanısında kullanılır.

Tiroglobulin: Tiroidit tanısında ve tiroid kanser tedavisinin takibinde kullanılır.

Radyolojik Yöntemler
Tiroid ultrasonografisi: Nodül varlığını kesin olarak ayırt etmeye yardımcıdır.

Tiroid sintigrafisi: Tiroid fonksiyonunu inceler. Varsa tiroid nodüllerinin türlerinin (soğuk, sıcak, ılık) belirlenmesinde de kullanılır. Soğuk nodül çevre dokulara göre daha düşük oranda radyoaktif madde tutarlar, hormon üretmezler ve kanserleşme riski vardır. Sıcak nodül çevre dokulara göre daha fazla radyoaktif madde tutan ve hormon ürettiği düşünülen nodüllerdir. Ilık nodüller normal aktiviteye sahiptir.

Tiroid ince iğne biyopsisi: İnce iğne ile nodülden minik bir parça alınmasıdır. Alınan bu parça detaylı olarak incelenerek nodüllerin iyi huylu mu kötü huylu mu (kanser) olup olmadığı tespit edilebilir.

 

Tiroid nodüllerinin tedavisi

Tiroid nodüllerinin tedavisi nodülün özelliğine bağlıdır. Şayet yapılan tiroid ince iğne aspirasyon biyopsisinde iyi huylu görülmüşse, büyüme eğilimi göstermeyen küçük nodüller takip edilebilir. Bazen nodüllerin büyümesini engellemek veya küçültmek amacıyla tiroid hormon tedavisi tercih edilebilir. Şayet yapılan tiroid ultrasonografilerinde nodüller büyüme eğilimindeyse iğne biyopsileri tekrarlanmalıdır. İğne biyopsisi sonucunda kuşkulu hücreler izlenen hastalar ameliyata alınır. Ayrıca nefes borusu ve yemek borusunda hissedilen baskı sonucu nefes darlığı ve yutma güçlüğü yaşayan hastalarda da ameliyat tercih edilir.

Tiroid Hastalıklarında Cerrahi Tedavi Hangi Hastalara Uygulanır?

Cerrahi tedavi tiroidde başlıca üç grup hastaya uygulanabilmektedir.

Bunlar;

Tiroid kanseri olduğu iğne biyopsisi ile bilinen veya biyopsi ile tiroid kanseri şüphesi olan hastalar,İyi huylu olduğu düşünülen ancak çapı giderek büyüyen ve boyunda baskı belirtileri yapan nodülleri olan hastalar, Hiper tiroidi hastalığı ilaçla veya radyoaktif iyotla kontrol altına alınamayan veya alınamayacağı baştan öngörülen hastalardır.

Sonuç olarak erken teşhis ile birçok hastalığın tedavisi olduğunu uzun vade ise kronik hastalıklardan kaynaklanan  hasarların önlenebileceği veya azaltılabileceğini biliyoruz.