Ukrayna'nın tarihi nedir? Tarihte Ukrayna? Ukrayna'nın kısa tarihi

Ukrayna'nın tarihi nedir? Tarihte Ukrayna? Ukrayna hangi tarihi gelişmelerle bu günkü konumuna kadar geldi? Ukrayna ve komşusu Rusya, aralarında çıkan sürtüşme nedeniyle günün haklarında en çok araştırma yapılan ülkeleri oldular. Ukrayna ile ilgili merak edilen bir başka konu ise bu ülkenin geçmişi...

Günümüz Ukrayna’sında tarihte ilk devleti kuran topluluğun İskitler olduğu kabul ediliyor. MÖ 3. yüzyılda bugünkü Ukrayna topraklarına yerleşerek kendi devletlerini kuran ikinci kavim olan Gotlar, 375 yılında Hunlar karşısında bozguna uğradı.

Hunların egemenliğinin ardından 5. yüzyılın sonlarında Slav kavimleri Ukrayna topraklarına yerleşti. Daha sonra Ukrayna toprakları pek çok Slav kavimine yurt oldu.

Kiev, 882-1132 yılları arasında hüküm süren, Beyaz Rusya, Rusya ve Ukrayna’nın atası sayılan Kiev Knezliği’nin (Kievskaya Rus) başkenti idi.

Prens I.Vladimir, 988 yılında Bizans’tan Hristiyanlığı kabul ederek devlet dini haline getirdi.

12’nci-13’üncü yüzyıllarda Kiev Rusya’sının dağılarak bağımsız prenslikler haline gelmesiyle, bugünkü Ukrayna’nın toprakları Moskova ve Belarus’un hakimiyeti altına girdi.

Daha sonra Ukrayna tarihinde Galiçya-Volınya Prensliği, egemen bir devlet olarak ortaya çıktı.

Yüzyıllar boyunca Litvanya ve Polonya ile bağımsızlık mücadelesi veren Ukrayna, Bogdan Hmelnitski’nin önderliğinde Kazakların Lehistan’a karşı başlattığı büyük ayaklanmanın sonucunda, 16’ıncı ve 18’inci yüzyıllar arasında Avrupa haritasında, askeri ve idari yönetimler topluluğu olan Zaporojye Seçi olarak yeniden yerini aldı.

1672-1676 Osmanlı-Lehistan Savaşları sonucunda, Ukrayna’nın güneybatı ve orta batısını kapsayan tarihi Podolya bölgesinde Osmanlı Devleti egemenliğinde Podolya Eyaleti kuruldu.

1676-1681 Osmanlı-Rus Savaşı ‎sonunda Osmanlı İmparatorluğu ile Kırım Hanlığı ve Rusya Çarlığı arasında Kırım’da Bahçesaray Anlaşması imzalandı. 20 yıllığına geçerli olması kabul edilen anlaşmaya göre, Ukrayna’dan geçen Dnyepr Nehri, Rus Çarlığı ile Osmanlı İmparatorluğu arasında sınır olarak belirlendi. Bunun sonucunda Zaporojye Osmanlı egemenliğine girdi. Bölgede Osmanlı egemenliği 1699 Karlofça Anlaşması’na kadar sürdü.

Uzun yıllar Rusya, Polonya, ardından da Avustuya-Macaristan’ın himayesi altında olan Ukrayna toprakları, I. Dünya Savaşı sırasında Rusya ve Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nun çarpışmalarına sahne oldu.

Sovyet dönemi ve savaş yılları

1917 Sosyalist Ekim Devrimi’nin ardından, Ukrayna Sovyet Sosyalist Cumhuriyeti, Sosvyet Sosyalist Cumhuriyetler Birliği (SSCB) içinde yerini aldı.

II. Dünya Savaşı sırasında Ukrayna topraklarının neredeyse tamamı Nazi Almanyası tarafından işgal edildi. Nazi katliamları Ukrayna’da en şiddetli şekilde kendini gösterdi. Savaş boyunca ülkede partizan savaşları boy gösterdi. Ukrayna 1944 yılında Nazi işgalinden kurtarıldı. Savaşta 5 milyon Ukraynalı hayatını kaybetti. Ülkede 700 şehir ve 28 bin köy harap oldu.

Ukrayna Sosyalist Cumhuriyeti’ne 1945 yılında Zakarpatya, 1954’de Kırım dahil oldu.

Ukrayna 1986 yılında, tarihin en büyük nükleer felaketlerinden biri olan Çernobil faciasını yaşadı.

Sovyetler Birliği’nde 1990’lara gelinirken “yeniden yapılanma” adı altında yaşanan çözülme sürecinde, tüm diğer eski Sovyet ülkelerinde olduğu gibi Ukrayna’da da milliyetçi dalga yükelişe geçti.

1990 sonrası Ukrayna

Ukrayna, 24 Ağustos 1991 tarihinde Sovyetler Birliği’nden ayrıldı. Leonid Kravçuk, ülkenin ilk devlet başkanı oldu. 1996 yılında Leonid Kuçma başkanlık koltuğuna oturdu.

2001 yılında muhalif gazeteci Georgi Gongadze’nin öldürülmesiyle başlayan siyasi kriz, Sosyalist Parti’nin, Devlet Başkanı Kuçma’nın çok sayıda suça ortak olduğunu kanıtladığı öne sürülen ses kayıtlarını ortaya çıkarmasıyla derinleşti. “Kuçma’sız Ukrayna” sloganıyla ülke genelinde patlak veren kitlesel protesto gösterileri yer yer güvenlik güçleri ile çatışmalara dönüştü.

2002 seçimlerinde, Ukrayna Komünist Partisi ilk defa yüzde 20 oy ile birinciliği kaptırdı. Viktor Yuşçenko’nun liderliğindeki “Bizim Ukrayna (Naşa Ukrayna)” Bloğu seçimden zaferle çıktı.

“Turuncu Devrim”

2004 Devlet Başkanlığı seçimleri Ukrayna tarihinde önemli bir kırılma noktası oldu. Dönemin Başbakanı Viktor Yanukoviç’in karşısına, muhalif güçleri etrafında toplayan ve Batı’nın desteğini arkasına aldığı yorumları yapılan, “Naşa Ukrayna” Bloğu lideri Viktor Yuşçenko aday olarak çıktı.

Seçimin ikinci turunda, Rusya yanlısı Yanukoviç yüzde 49,4, Yuşçenko yüzde 46,6 oy alınca olanlar oldu.

Uluslararası gözlemcilerin seçimlerde ciddi ihlal ve hileler olduğunu öne sürmesiyle Yuşçenko, taraftarlarına sokağa çıkmaları çağrısı yaptı. Bunun üzerinde, Kiev’deki Bağımsızlık Meydanı başta olmak üzere ülkede kitlesel gösteriler patlak verdi. Yuşçenko’nun seçim kampanyasında turuncu rengi kullanmasından dolayı bu olaylar “turuncu devrim” olarak adlandırıldı.

Gösterilerin büyümesi üzerine seçim sonuçları geçersiz ilan edildi ve oylamanın tekrarına karar verildi. Yeniden yapılan seçimlerde Batı destekli Yuşçenko yüzde 51,9 oy alırken, Rusya yanlısı Yanukoviç’in oyları yüzde 44,2’de kaldı. Böylece Yuşçenko ülkenin yeni devlet başkanı oldu.

2010 yılında yapılan devlet başkanlığı seçimlerinde ise Yuşçenko’nun oyları yüzde 5’e kadar düşerken, bir önceki seçimleri kaybeden Yanukoviç, bu sefer en yakın rakibi “turuncu prenses” Yuliya Timoşenko’yu mağlup ederek devlet başkanlığı koltuğuna oturdu.

“Euro Maydan”

Rusya yanlısı Viktor Yanukoviç iktidarının Kasım 2013’te Ukrayna-Avrupa Birliği Ortaklık Anlaşması’nı imzalamayı reddetmesi üzerine Kiev’de başlayan olaylar, Ukrayna’yı tarihinin en büyük kaosuna sürüklerken, Rusya ve Batı arasında “Soğuk Savaş” yıllarını aratmayan gerginliklerin de başlangıcı oldu.

Kiev’de Rusya yanlısı Yanukoviç’in iktidardan inmesi talebiyle başlayan kitlesel protesto eylemleri, polis ve göstericiler arasında silahlı çatışmalara dönüşerek başkenti savaş alanına çevirdi. Çoğunluğu radikal milliyetçilerden oluşan eylemciler ile güvenlik güçleri arasında çıkan çatışmalarda 100’ü aşkın kişi hayatını kaybetti, yüzlerce kişi yaralandı.

Olayların ardından Yanukoviç ülkeyi terk ederken, Batı destekli muhalefet iktidara geldi. Kırım, Rusya tarafından ilhak edildi.

Olayların devamında Rus nüfusun ve Rusya yanlılarının ağırlıkta olduğu ülkenin doğusundaki Donbass bölgesinde (Donetsk ve Lugansk), büyük ölçüde Moskova destekli milis örgütlenmeleri ile Batı’nın desteklediği Kiev yönetimi arasında silahlı çatışmalar baş gösterdi.

Bölgeyi kan görüne çeviren çatışmalarda, önemli bölümünü sivillerin oluşturduğu on binlerce kişi hayatını kaybetti. Bölge nüfusunun ciddi bölümü göç etti. Şehirlerin altyapıları büyük zarar gördü.

Sağlanan ateşkes ile son aylarda çatışmalar durulsa da, belirsizliğin hakim olduğu Ukrayna’nın doğusunda daha uzun yıllar çalkantıların hakim olacağı yorumları yapılıyor.