Yüksek Tansiyondan Korunmak Elimizde

Ülkemizde her 3 kişiden birinde yüksek tansiyon görülüyor. Yüksek tansiyon hastalarının neredeyse yarısı ise hastalığının farkında değil. Hâlbuki genetik yatkınlığın önemli rolü olsa da yaşam değişiklikler yaparak bu hastalıktan korunabilir ya da kontrol altına alabiliriz. Türkiye’de yapılan; Türk Erişkinlerde Kalp Hastalıkları ve Risk Faktörleri çalışmasına göre, her iki cinsiyette, koroner kalp hastalığından ölüm için en yüksek risk faktörlerinde 1. Sırada hipertansiyon, sonra sırasıyla sigara, hiperkolesterolemi, hipertrigliseridemi, obesite ve diyabettir.

Hipertansiyon nedir?

Kan basıncının normal kabul edilen değerlerden yüksek olmasıdır. Sistolik kan basıncı kardiyak atış hacmini, diastolik kan basıncı periferik direnci ölçer. Halk arasında sistolik kan basıncı büyük tansiyon, diastolik kan basıncı ise küçük tansiyon olarak bilinmektedir. Kan basıncının normal değerler altında tutulmasına dikkat edilmelidir. Kan basıncındaki 10 mmHg artış koroner kalp hastalığını %30 artırır.

 

Hipertansiyon nedenleri 2 başlıkta sınıflandırılmaktadır

 

1. Primer hipertansiyon

En sık rastlanan hipertansiyon primer (esansiyel, idiyopatik)   hipertansiyondur.

Yapılmış çalışmalarda hipertansiyonlu hastaların %92-95’ inin esansiyel hipertansiyonlu olduğunu belirtilmiştir

 Nedenleri: Genetik faktörler, ırk, cinsiyet, eğitim düzeyi, sosyo-ekonomik faktörler, diyet, obesite, alkol bağımlılığı, psikososyal ve kültürel faktörlerin rolü olduğu değişik çalışmalarla gösterilmiştir.

2. Sekonder hipertansiyon

 

Sekonder hiper tansiyon nedenleri ise; Böbrek hastalıkları, endokrin sistem hastalıkları, nörolojik ve psikolojik hastalıklar, aort koarktasyonu, damar içi volümünün artması gibi bir başka hastalığa veya ilaçlara bağlı gelişen hipertansiyonlar ise sekonder hipertansiyon olarak isimlendirilir.

Toplumdaki hipertansiyonların yalnızca % 1-5 i sekonder hipertansiyondur.

 

Hipertansiyon pek çok hastalık için bir risk faktörüdür!

Ülkemizde de önemli halk sağlığı sorunlarından biri olan Hipertansiyon, pek çok hastalık için önemli bir risk faktörüdür! Hipertansiyon tedavi edilmediğinde;

• kalp yetmezliği,
• kalp krizi,
• böbrek yetmezliği,
• damarların daralması,
• beyin kanaması,
• felç,
• görme kaybına neden olur.

Hipertansiyonun sınıflandırılması

Hipertansiyon için yapılan sınıflamalarda zaman içinde belirgin farklılıklar olmuştur. Yaygın olarak kabul gören Dünya Sağlık Örgütü Uluslararası Hipertansiyon Komitesi (DSÖ/ISH)'nin yaptığı aşağıdaki sınıflandırmanın kullanılması önerilir:

Tablo: Hipertansiyonun sınıflandırılması

 

Kategori	Sistolik (mmHg)	Diyastolik (mmHg)
Optimal	<120	<80
Normal	<130	<85
Yüksek normal*	130-139	85-89
Hipertansiyon 1.derece	140-159	90-99
2.derece	160-179	100-109
3.derece	³ 180	³ 110
İzole sistolik hipertansiyon	³ 140	<90

Hipertansiyondan Korunmak İçin Öneriler

İdeal ağırlığınızı koruyun.

Şişmanlık hipertansiyon için önemli bir risk faktörüdür. Beden Kitle İndeksinizi hesaplayarak boyunuza göre uygun ağırlıkta olup olmadığınızı kontrol edin. Eğer şişmansanız uygun ağırlığa gelene kadar zayıflayın. Boyunuza göre uygun ağırlıkta iseniz ise bu ağırlığınızı koruyun.

Beden Kitle İndeksi (BKI) = Vücut Ağırlığı (kg)/ Boy (m 2 ) 25 ve üzerinde olması şişman olduğunuzun bir göstergesidir.

Düzenli fiziksel aktivite yapın.

Hareketli bir yaşam tarzı seçin. Haftada 5 gün 30 dakikalık orta yoğunlukta bir fiziksel aktivite düzenli fiziksel aktivite yaptığınızın bir göstergesidir. Düzenli fiziksel aktivite yaşın ve kronik hastalıkların olumsuz etkisini azaltır, kan basıncını düzenler, kardiyak aritim/ ani ölüm riskini azaltır.

Sigara içmeyin.

Sigara ve sigara dumanı, katran, karbonmonoksit ve nikotine ek olarak içerdiği 4000'den fazla kimyasal madde nedeniyle başta kanser olmak üzere, kronik bronşit, felç ve koroner kalp hastalıklarına neden olan önemli bir risk faktörüdür. Sağlığınız için sigara içmeyin, içiyorsanız lütfen bırakmaya gayret edin.

Beslenmenize dikkat edin.

• Vücut ağırlığınızı dengede tutmak, kilo almamak için az şekerli besinleri tercih edin, çay şekeri gibi rafine şekerleri mümkün olduğunca az tüketin, tatlılar ve şekerli içeceklerin tüketimini sınırlandırın.
• Tuz ve sodyum alımını kısıtlayın. Sodyum alımı 1.5 - 2.5 gr arasında (4-6 gr tuz) olmalıdır. Ayrıca tuz oranı düşük yağsız veya az yağlı süt ve süt ürünlerini (yoğurt,peynir vb.) tüketin.
• Kullandığınız yağ türüne dikkat edin ve doymamış yağ asidinden zengin bitkisel sıvı yağları (zeytinyağı,ayçiçeği yağı, mısırözü yağı vb) tercih edin.
• Posa tüketimini arttırın. Haftada her gün 4-6 porsiyon (400-500 gr) çeşitli taze sebze ve meyve yiyin. Kurufasulye, nohut,mercimek vb. kurubaklagillerin tüketimine özen gösterin.
• Alkol tüketimini azaltın. Alkol alımı kan basıncının yükselmesine neden olur.

 

Sonuç olarak; Yüksek Tansiyon Hastalığından Nasıl Korunabiliriz?

Cevabı;

• Sağlıklı beslenerek,
• Tuz tüketimini kısıtlayarak,
• Düzenli spor yaparak,
• Kilo kontrolümüzü sağlayarak,
• Dengeli beslenerek, örnek olarak Akdeniz tipi diyetle
• Sigara kullanmayarak,
• Hipertansiyona neden olan ek hastalıkları kontrol altına alarak,
• Düzenli olarak doktora giderek...

Sağlıksız beslenmeyle yüksek tansiyonun doğrudan bir ilişkisi vardır. Sağlıklı ve dengeli bir beslenme planının yüksek tansiyon gelişme riskini düşürürken, zaten yüksek olan kan basıncını da düşürücü etkiye sahip olduğu bilimsel çalışmalarca da kanıtlandı. Kolesterol oranı yüksek yağlı gıdalar ve doymuş yağlardan zengin besinler azaltılıp, taze sebze, meyve, az yağlı günlük süt ve süt ürünlerine yer verilmesi dahi tansiyonu dengeler. Sağlıklı beslenmek, spor yapmak, kilo kontrolünü sağlamak... Bunlar hemen hemen bütün hastalıklardan korunmamız için gerekli şeyler. Yüksek tansiyon için de öyle. Bu yüzden yüksek tansiyondan korunmak istiyorsanız sağlıklı bir hayata geçiş yapmalısınız. Beslenme ve spor değişimine sigarayı bırakmayı unutmayın.

Dünya Sağlık Örgütü günde 6 gram tuz tüketiminin yeterli olacağını söylüyor. Bu miktarı da hiçbir takviye almadan yemeklerimizden alıyoruz. Bu yüzden tutu hayatımızdan çıkarmak yüksek tansiyondan korunmada önemli bir adım olacaktır.

Hipertansiyona neden olan bazı hastalıklar vardır. Bunlardan en önemlileri

• Böbrek hastalıkları
• Tiroid hastalıkları
• Uyku apnesi
• Diyabet ve Obezitedir.

 

Eğer yüksek tansiyondan korunmak istiyorsanız bu hastalıklardan da korunmalısınız. Öte yandan düzenli olarak doktora gitmeli, kontrollerinizi yaptırmalısınız. Birçok hastalıkta olduğu gibi hipertansiyonda da erken teşhis önemlidir. Özellikle 40 yaş üstündeki kişilerin yılda bir kez check-up yaptırmalarını öneriyoruz.

                                 Stresden mümkün olduğunca uzak durun ve Düzenli olarak sağlık kontrollerinizi yaptırın.