tatlidede
tatlidede

Büyük Selçuklu Kurucusu Tuğrul Bey tarihte kimdir? Tuğrul Bey evlendi mi, çocukları var mı? Tuğrul Bey nasıl öldü, neden öldü? Tuğrul Bey nasıl tahta çıktı?

Tuğrul Bey, Abbasi halifesinin de koruyuculuğunu üstlenmiştir. Halife tarafından Tuğrul Bey'e Dinin direği ve Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı unvanlarını vererek onu Sultan ilan etti. 73 yaşında vefat eden Tuğrul Bey'in yerine yeğeni Alparslan geçti. TRT1 de yayımlanan Alparslan: Büyük Selçuklu'da Tuğrul Bey'e Barış Bağcı hayat veriyor. Peki gerçekte Tuğrul Bey kimdir? Tuğrul Bey kaç yaşında tahta çıktı, öldürüldü? Tuğrul Bey tarihte ne yaptı? İşte, Sultan Tuğrul Bey hakkında merak edilen detaylar haberimizde...
  • 13.12.2021 23:21
Büyük Selçuklu Kurucusu Tuğrul Bey tarihte kimdir? Tuğrul Bey evlendi mi, çocukları var mı? Tuğrul Bey nasıl öldü, neden öldü? Tuğrul Bey nasıl tahta çıktı?

Tuğrul Bey kimdir?

Tuğrul Bey veya Toğrül, Tuğril, Toghrïl Beg, I. Tuğrul’un tam adı: Rükneddîn Ebû Talîb Muhammed Tuğrul-Bey bin Mikail bin Selçuk’tur.

Tuğrul Bey’in adı, Arapça: طغرل بك; Farsça: طغرل بیک şekilde yazılmaktadır.

995 yılında Horasan dünyaya gelen ve 4 Eylül 1063 tarihinde Rey vefat eden Tuğrul Bey, Büyük Selçuklu Devleti'nin kurucusu ve ilk sultanıdır.

Tuğrul Bey’in Hayatı

Oğuzlar'ın Kınık boyundan Selçuk Bey'in torunudur. Babası Mikail, gazâ akınında şehit düşünce, dedesi Selçuk Bey’in yanında büyüdü.

Çocukluğu Seyhun boylarındaki Cend şehrinde geçti. Gaznelilerin, Selçuk Bey'in oğlu Arslan Yabguyu esir almasından sonra 1025 yılında Selçukluların başına geçti. Altun Can Hatun ile evlendi.

Selçuklulara yeni bir yurt arayan Tuğrul Bey komutasındaki Türkler Horasan'a göç ettiler.

1028-1029 yılları arasında kardeşi Çağrı Bey ile birlikte Merv ve Nişabur kentlerini ele geçirdi. Buhara ve Belh kentlerine seferler düzenledi.

1038 yılında Nişabur'da kendini sultan ilan etti.

1040 yılında Gaznelilerle yaptığı Dandanakan Savaşı'nı kazanarak Gazne Devleti'ne karşı Selçukluların üstünlüğünü sağladı.

Kardeşi Çağrı Bey'i Horasan valisi tayin eden Tuğrul Bey İran'ın büyük bir bölümünü ele geçirdi ve Selçuklu topraklarını Anadolu'ya kadar uzandırdı.

1055 yılında Abbasi halifesi olan Kaim, Bağdat'ı ellerinde bulunduran Şii mezhepli Büveyhoğulları'na olan bağımlılıktan kurtulmak için Bağdatlı ünlü alim, fakih ve kadı Mâvardı'yı Tuğrul Bey'e göndererek Selçuklu hükümdarı Tuğrul Bey'den yardım istedi.

Bağdat'a asıl iktidar gücü olan halifelik muhafız güçleri komutanı olan Türk asıllı ama Şii mezhepli "Basâsırı" destek görmeyi önceden kabul etti.

Ama sonra "Basâsırı" bu görüşünden ayrıldı ve Buveydiler ile aksi düştü. Halife Kaim de bu ayrılıktan istifade edip Tuğrul Bey'i Bağdat'a davet etti.

Tuğrul Bey Abbâsî halifesini Şiilerden kurtarmak için 1055'te Bağdat'a yaptığı seferde Büveyhoğulları ile savaştı ve onları ağır bir yenilgiye uğrattı.

Irak'ta son Büveyhoğulları hükümdarı olan El-Meliku’r-Rahim'i esir alan Tuğrul Bey bu devlete son verdi. Tuğrul Bey Bağdat'a girip Abbâsî halifeliğinin koruyuculuğunu üzerine aldı.

Fakat tam bu sırada Selçuklu idaresinde bulunan ülkede Tuğrul Bey aleyhine üvey kardeşi İbrahim Yınal isyan etti ve büyük sayıda Türkmen de bu isyana katıldı.

Tuğrul Bey isyancı üvey kardeşi İbrahim Yınal ve Büveyhoğulları orduları ile zor bir savaşa girmek zorunda kaldı.

Aralık 1058'de 400 atlı süvari bedevi Banu Hilal aşiret birlikleri başlarında 1055'te Bağdat'dan sürülmüş Basasırı olarak Bağdat'ı işgal ettiler.

Şehirde camilerde Kahire'de bulunan Şii Fâtımîler halifesi Müstansır adına hutbe okuttular.

1060 yılında Tuğrul Bey İbrahim Yinal isyanını bastırdı ve Fâtımîlerin eline geçmiş olan Bağdat'ı ele geçirdi.

Abbâsî halifesi Kaim'in tekrar Bağdat'a dönmesini sağlayan Tuğrul Bey, halifenin kızı Seyyide Fâtıma el-Betül ile evlendi.

Halife Kaim, Tuğrul Bey'e Ruknuʾd-Din (Dinin direği) ve Malikul-Meşrik ve Magrib (Doğu'nun ve Batı'nın Sultanı) unvanlarını verip onu Sultan ilan etti.

İlk eşi tutulmuş olduğu hastalıktan 1060 yılında Cürcan'da ölmüştür.

Eşini kaybetmekten derin üzüntü duymuş olan Tuğrul Bey, eşinin cesedini Büyük Selçuklu Devleti'nin başkenti Rey kentine getirtirmiş ve orada defnettirmiştir.

Tuğrul Bey 4 Eylül 1063 tarihinde 73 yaşındayken çocuksuz olarak İran'ın Rey kentinde vefat etmiş ve yerine yeğeni Alp Arslan geçmiştir.

Tuğrul Beyin mezarı Tuğrul Kulesi'ndedir.

Tuğrul Bey’in Vezirleri

  • Ebu'l-Kasım Buzgânî (Cüveynî, Kevbânî, Sâlâr-ı Buzgân)
  • Ebu'l-Feth Râzî
  • Reisü'l-rüesâ Mikâil (Şaheb Ebû Abdullah Hüseyin b. Ali b. Mikail)
  • Ebu Ahmet Dihistânî Amrek
  • Amîdülmülk Ebû Nasr el-Kündurî

Tuğrul Bey’in Atabeyleri

Doğan Avcıoğlu'nun Türklerin Tarihi kitabında belirttiğine göre, Prof. Altan Köymen, "Tuğrul Bey’in, Kürt, Arap, İranlı, Deylemli vs. 26 vasal Atabeyi bulunduğunu" hesaplamıştır.

Dipnotlar

Büyük Selçuklu Sultanları Listesi

Selçuklu Tarihi'nde aynı anda Irak Selçuklu Sultanları II. Tuğrul ve III. Tuğrul yer aldığı için bazen Tuğrul Bey "Sultan I. Tuğrul" olarak anılmaktadır.

Yorum Yaz