İtikafa Girmek İçin Nasıl Niyet Edilir? İtikâfı Bozan Şeyler Nelerdir? Nelere Dikkat Edilmelidir?

Her Ramazan ayının son 10 gününde girilen itikaf dönemine girdik. Bu dönem içine ne yapacağını bilmeyen Müslümanlar araştırmalarına başladı. İtikaf cami veya mescit gibi bir ibadethaneye kapanıp sadece Allah'a ibadet etmekle meşgul olmak anlamına gelir. Peki İtikaf'ın anlamı nedir? İtikaf'a nasıl niyet edilir? İtikafta neler yapılır? İtikafta nelere dikkat edilir? İtikafı bozan şeyler neler? İşte İtikaf hakkında merak edilen detaylar...

Arapça kökenli bir sözcük olan itikaf ''akf'' kökünden türetilmiştir. Akf kelimesinin sözlük anlamı kalmak, durmak ve beklemektir. İtikaf ise cami ve mescit gibi ibadethanelerden birine kapanıp Allah'ı zikretmek ve sadece ibadetle meşgul olmak anlamına gelir. Dünya ile tüm ilgi ve alakasını kesip inzivaya çekilen dervişler için de aynı kelime kullanılır.

İTİKÂF: Bir yerde bekleme, durma ve kendini orada hapsetme. Akıl bâliğ veya temyiz kudretine sahip bir Müslümanın beş vakit namaz kılınan bir mescitte ibadet niyetiyle bir süre durması anlamında bir fıkıh terimi.

İtikâf, Kur'an ve sünnetle sabittir. Kur'an'da Ramazan ayının gecelerinden söz edilirken; "... Camilerde itikâfta iken de hanımlarınıza yaklaşmayın..." (Bakara, 2/ 187) buyurulur. Başka bir ayette itikâf ibadetinin daha önceki ümmetlerde de yapıldığına işaret edilir. Nitekim,

“İbrâhim ve İsmâil’e: Evimi onu ziyaret edenler, ibadet için orada kalanlar (âkifîn), rükû ve secde edenler için tertemiz tutun diye ahid -emir- verdik.” (Bakara 2/125)

mealindeki ayet, bir yönüyle buna işaret etmektedir.

Hz. Peygamber Efendimizin (s.a.s) özellikle Ramazan içinde ve Ramazanın son on gününde itikâf yaptığını bildiren çeşitli hadis-i şerifler vardır. Hz. Âîşe'nin şöyle dediği nakledilmiştir:

"Resulullah (s.a.s) Ramazan'ın son on gününde itikâf yaparlardı. Bu durum vefat zamanına kadar bu şekilde devam etmiştir. Daha sonra Hz. Peygamber'in zevceleri itikâfı sürdürmüşlerdir." (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129; bk. Buhârî, İ'tikâf, 1-18; Ezân, 12, 135; Hayz 10; Müslim, İ'tikâf, 1-6; Ebû Dâvud, Ramazân, 3; Savm, 77).

Ebu Hanife'ye göre içinde beş vakit namaz kılınan her mescidde itikâfta bulunmak caizdir. Ebu Hanife ve İmam Mâlik'e göre itikâfın nâfile olarak en azı bir gündür. Ebû Yusuf en az süreyi, bir günün yarıdan çoğu olarak belirlerken İmam Muhammed itikâf için bir saati de yeterli bulur.

Mesciddeki itikâf erkeklere mahsustur. Kadınlar evde mescit edindikleri bir yerde itikâfta bulunabilir (ez-Zebîdî, Tecrîd-i"Sarîh, Terc. Kamil Miras, Ankara 1984, VI, 323-326).

İtikaf Üçe Ayrılır:

1. Vacip olan itikâf: Adak olan itikâf vaciptir. Bu, en az bir gün olur ve gündüz oruçla geçirilir. Hz. Ömer, Resulullah (s.a.s)'den, "Cahiliyye devrinde Mescid-i Haram'da bir gece itikâfta bulunmayı adamıştım; ne yapayım?" diye sormuş Resulullah (s.a.s); "Adağını yerine getir." buyurmuştur (Buhârı, i'tikâf, 16; Ahmed b. Hanbel, ll, 10).

2. Sünnet olan itikâf: Ramazan'ın son on gününde itikâfa girmek sünnettir. Hz. Âîşe'nin rivayet ettiğine göre Hz. Peygamber (s.a.s) orucun farz kılınmasından ömrünün sonuna kadar Ramazan aylarının son on gününde itikâfa girmiştir (Ahmed b. Hanbel, Müsned, II, 67, 129). Bir yerleşim merkezinde bulunan müslümanlardan birisi bu sünneti yerine getirirse, diğerleri üzerinden bu görev düşer. Bu duruma göre, her yerleşim birimi için itikâf sünnet-i kifâye hükmündedir. Bir kişinin bunu yapması o beldedeki diğer müslümanları sorumluluktan kurtardığı gibi Cenâb-ı Hakk'ın, itikâf yapanın ecrini diğer belde müslümanlarına da vereceği umulur.

3. Müstehab (mendub) olan itikâf: Vacip ve sünnet olan itikâfların dışında itikâfa girmek müstehabdır. Bunun belirli bir vakti yoktur. Hatta mescide giren kimse çıkıncaya kadar itikâfa niyet ederse, orada kaldığı sürece itikâfta sayılır. Bu itikâfda oruç şart değildir. Bazı müctehidlerin, itikâf süresinin bir saat bile olabileceği görüsünde bulunduklarını yukarıda zikretmiştik.

İtikâfın Şartları:

1. Niyet; Niyetsiz itikâf olmaz. Nezredilen itikâfda niyetin ayrıca dil ile ifade edilmesi gerekir.

2. Mescid: Erkeğin, itikafı cemaatle beş vakit namaz kılınan mescidde olmalıdır. İtikâfın en faziletlisi Mescid-i Haram'da, sonra Mescid-i Nebevî'de ve sonra da Mescid-i Aksa'da olandır. Diğer mescidlerdeki fazilet cemaatin çokluğuna göre değişir.

3. Oruç: Daha önce de belirttiğimiz gibi vacip olan itikâf için oruç şarttır. Sünnet itikâf Ramazan ayında olduğu için zaten oruçlu bulunma şart vardır.

4. Temizlik: Kadınların hayız ve nifastan temiz olmaları gerekir. Cünüplük oruca mani olmadığı gibi, itikafı da bozmaz. itikâfa giren cami içinde iken ihtilâm olursa, dışarı çıkarak gusül abdesti alır ve yeniden itikâfa devam eder.

İtikâfta erginlik çağına gelmiş olmak şart değildir. Bu nedenle mümeyyiz bir çocuğun itikâfı da geçerlidir.

Kadının itikâfa girebilmesi için kocasının iznini alması şarttır.

İtikâf sırasında kötü ve çirkin söz söylememek, Ramazanın son on gününü ve cemaatı kalabalık olan mescidi tercih etmek, itikâf günlerinde Kur'an, hadis, Allah'ı zikir ve ibadetle meşgul olmak ve temiz elbise giyip güzel kokular sürünmek itikâfın adabındandır.

İtikâfı Bozan Şeyler:

a. Cinsi ilişkide bulunmak. Kur'an-ı Kerimde; "Mescidlerde itikafa çekildiğinizde kadınlarınıza yaklaşmayın." (Bakara, 2/187) buyurulur. Öpmek ve kucaklamak gibi şeylerden dolay inzal vaki olursa yine itikâf bozulur.

b. Herhangi bir ihtiyaç yokken mescidden dışarı çıkmak.

c. Bayılmak.

İtikâfa giren kimse mescidden ancak şer'î, zaruri ve tabiî ihtiyaçları için çıkabilir.

İtikâfa giren kimsenin bulunduğu mescidde cuma namazı kılınmıyorsa, cuma namazını kılmak üzere başka bir mescide gitmesi, küçük ve büyük abdest bozmak için mescidden dışarı çıkması tabiî bir ihtiyaçtır.

İçerisinde bulunduğu mescidden zorla çıkarılması ya da şahsı ve eşyası hakkında korkusu sebebiyle başka bir mescide taşınmak için çıkması ise zarûrî ihtiyaç sebebiyle çıkıştır.

Bunların dışında mescidden çıkmak itikâfı bozar. İtikâfda olan kimsenin yemesi, içmesi, uyuması ve ihtiyacı olan şeyleri satın alması mescidde olur (bk. İbn Âbidîn, Reddü'l-Muhtâr, İstanbul 1984, II, 440 vd.; ez-Zebîdî, a.g.e., VI, 323 vd.; Mehmed Zihnî, Ni'met-i İslâm, İstanbul 1328, s. 98 vd.).

(Abdullah YÜCEL)

İtikafa Girmek İçin Nasıl Niyet Edilir?

İtikafa girmek için ''neveytü’l-itikâfe" şeklinde niyet edilmelidir.

''Niyet ettim itikafa girmeye'' şeklinde Türkçe niyet etmek de caizdir.

İtikaf Sırasında Nelere Dikkat Edilmelidir?

İtikafa girmek için Müslüman ve akıl baliğ olmak gerekir. Aynı zamanda itikafa giren kişinin belli başı şartları yerine getirmesi elzemdir. Bu ibadet esnasında mümkün olduğunca dünya hakkında konuşulmamalı ve ahiret hayatına yönelmelidir. Bu nedenle zikirde olmalı, Allahu Teala, esma-i hüsnadaki en güzel isimlerle anılmalıdır.

İtikaftaki kişi beş vakit dışında sık sık namaz kılmalı ve Kuran okumalıdır. Tefekkür de itikafın şartları arasında yer alır. Kuran'ı Kerim, yavaş yavaş ve tefekkür ederek okunmalı, ayetlerdeki gizli manalar hakkında uzun uzun düşünülmelidir.

Bakara Suresinin 187. ayetinde cami ya da mescitlerde itikafa giren kişilerin dikkat etmesi gereken şeyler bildirilir. İtikafta olan kişilerin eşleriyle cinsel ilişkiye girmesi yasaktır. Bunun dışında Yemek, içmek ve uyumak gibi ihtiyaçların tamamı cami içerisinde karşılanmalıdır. İtikaf, aynı zamanda inzivaya çekilmek anlamına geldiği camiye gelen diğer kişilerle mümkün olduğunca az konuşulmalı ve dünya işleriyle ilgilenilmemelidir.

Belli başlı durumlarda itikaf ibadetinin yapıldığı cami ya da mescit terk edilebilir. Örneğin kişi canına ya da malına zarar geleceği endişesini kapıldıysa, camiden dışarı çıkabilir. Tuvalete gitmek ve ihtiyaç duyulduğu takdirde gusül abdesti almak için de camiden çıkılmasında bir sakınca yoktur.

Salgın ve güvenlik nedeniyle bazı camilerde Cuma namazı kılınmayabilir. Eğer kişinin itikafa girdiği camide Cuma namazı kılınmıyorsa, bu farzı yerine getirmek için başka camiye gidebilir. Bunun dışında, itikaf süresince keyfi olarak camiden dışarı çıkmak itikafın bozulmasına neden olur.

Kaynak: Diyanet