Diğer boşanma sebeplerinden farklı olarak Anlaşmalı boşanma, çekişmesiz gerçekleşir. Bu davalarda eşler (karı koca) hakkında herhangi bir kusur araştırma ve değerlendirmesi yapılmaz.
Boşanma sözleşmesi, bir boşanma davasının anlaşmalı olarak sonuçlandırılması için gerekli olan ve boşanacak tarafların velayet, tazminat, soyadı, mal varlıkları, tazminat ve nafaka konularında tarafların talep ve anlaşmalarını içeren son derece önemli bir hukuki metindir.
Evliliğin temelden sarsılmış olduğu hususu her iki taraf tarafından da onandığı için verilen boşanma kararı tarafların ortak beyanı çerçevesinde varsayımsal olarak kabul edilir.
Bundan dolayı Anlaşmalı boşanma davaları en kısa sonuçlanan davalardan biridir.
Anlaşmalı boşanma türü, 4721 sayılı Türk Medeni Kanunu’nda müstakil (bağımsız) bir başlık altında ele alınmamış olup, “Evlilik Birliğinin Sarsılması” başlıklı 166. Madde içerisinde düzenlenmiştir.
Kanunun ilgili madde hükmü şu şekildedir:
“Evlilik en az bir yıl sürmüş ise, eşlerin birlikte başvurması ya da bir eşin diğerinin davasını kabul etmesi hâlinde, evlilik birliği temelinden sarsılmış sayılır. Bu hâlde boşanma kararı verilebilmesi için, hâkimin taraflarıbizzat dinleyerek iradelerinin serbestçe açıklandığına kanaat getirmesi ve boşanmanın malî sonuçları ile çocukların durumu hususunda taraflarca kabul edilecek düzenlemeyi uygun bulması şarttır. Hâkim, tarafların ve çocukların menfaatlerini göz önünde tutarak bu anlaşmada gerekli gördüğü değişiklikleri yapabilir. Bu değişikliklerin taraflarca da kabulü hâlinde boşanmaya hükmolunur. Bu hâlde tarafların ikrarlarının hâkimi bağlamayacağı hükmü uygulanmaz”
Buna göre evlilik birliği en az bir yıl sürmüş olan çiftler, boşanmanın mali sonuçları ve çocukların durumu hakkında kendi aralarında anlaşma yapmış olmaları ve bu anlaşma çerçevesinde mahkemeye birlikte başvurmaları hâlinde anlaşmalı olarak boşanabileceklerdir.
Uygulamada bu anlaşma metni “Anlaşmalı Boşanma Protokolü” adı verilen bir protokole bağlanmakta ve taraflarca birlikte imzalanmaktadır.
Bu protokolün hazırlanmasından sonra boşanmak için mahkemeye başvuran çiftler, kendileri için belirlenmiş olan duruşma gününde mahkemede hazır bulunarak hakim huzurunda boşanma yönündeki hür iradelerini bizzat açıklarlar. Hâkim söz konusu protokolü aynen benimseyebileceği gibi, bu protokol üzerinde bir kısım değişiklikler yapma yetkisini de haizdir. Eğer hâkim bu protokol üzerinde bir kısım değişiklikler yaparsa tarafların da söz konusu değişikliklere razı olup olmadıklarının kendilerinden sorulması gereklidir. Eğer taraflar da bu değişikliklere razı olur ise hâkimin uygun görmesi ile birlikte haklarında boşanma kararı verilir. Ancak bu aşamada henüz gerekçeli karar hazırlanmamış olduğu için karar kesinleşmemiş, boşanma da gerçekleşmemiştir. Gerekçeli karar hazırlandıktan sonra taraflar söz konusu kararı tebellüğ ederek herhangi bir kanun yoluna başvurmazlar ise karar kesinleşmiş ve boşanma gerçekleşmiş olacaktır.
Anlaşmalı boşanma, eşlerin boşanmanın parasal ve çocukların durumuna ilişkin her konuda mutabık kalarak boşanmaları anlamına gelmektedir. Anlaşmalı boşanmanın ilk şartı; tarafların en az 1 yıldır evli olmasıdır. Bir başka ifade ile dava açıldığı tarihte evlenme tarihinin üzerinden 1 sene geçmiş olmalıdır. Diğer önemli şart ise tarafların bütün şartlarda anlaşmış olması ve ortada çekişmeli bir durumun kalmamış olmasıdır.
ANLAŞMALI BOŞANMA PROTOKOLÜ ÖRNEĞİ 2021
(Anlaşmalı Boşanma Protokolü, çocuk vekaleti, Mal Paylaşımı Örneği)
Anlaşmalı olarak boşanmak isteyen eşler, aşağıda bir örneğine yer vermiş olduğumuz protole benzer bir prokolü kendi aralarında hazırlayıp birlikte imzalayarak mahkemeye başvurabilirler.
…….. AİLE MAHKEMESİ SAYIN HAKİMLİĞİNE
ANLAŞMALI BOŞANMA PROTOKOLÜ
DAVACI : …………………. (TC……………….. )
DAVALI : …………………. (TC………………. )
Davacı eş ………………..ile davalı eş ………………………….., …… yıldır devam eden evliliklerini ortak olarak almış oldukları karar neticesinde boşanarak sonlandırma hususunda mutabık olup, bu boşanmanın gerek müşterek çocuklara ilişkin ve gerekse mâli neticeleri konusunda iş bu protokolde yer alan hükümlere uymayı karşılıklı olarak kabul etmişlerdir.
HÜKÜMLER :
- BOŞANMA KONUSU : Her iki taraf da evlilik birliğinin temelinden sarsılmış olduğu fikrinde mutabık olup, boşanmak hususunda ortak bir karara varmışlardır.
- VELAYET VE İŞTİRAK NAFAKASI : Taraflar, müşterek çocukları olan ….yaşındaki….. ile … yaşındaki…..’nın velayetinin davacı/davalı anne …………………..’e verilmesi hususunda anlaşmışlardır. Baba müşterek çocukları için aylık ….’şer TL iştirak nafakası ödemeyi kabul etmiştir.
- NAFAKA VE TAZMİNAT HUSUSU: Tarafların birbirlerinden hiçbir surette nafaka ve maddi-manevî tazminat talebi bulunmamaktadır. Gerek bu dosya kapsamında ve gerekse ileriye dönük olarak bu taleplerinden gayrı kâbil-i rücu olarak feragat etmişlerdir.
- ORTAK MAL PAYLAŞIMI ve KİŞİSEL EŞYALAR KONUSU: Taraflar ortak mal ve her türlü kişisel eşyalar ile ziynet eşyası (takılar) konusunda kendi aralarında yapmış oldukları anlaşma çerçevesinde paylaşımı gerçekleştirmiş olup, tarafların bu konuda birbirlerinden gerek bu davada gerekse ileriye dönük olarak hiçbir hak talepleri bulunmamaktadır. Bu kapsamda tarafların ortak mallarından;
- ……….. (Bu kısım altında madde madde –varsa- ortak mallar konusundaki paylaşıma ilişkin ayrıntılı açıklamalarla, bu malların eşlerden hangisine bırakıldığı yazılacaktır.)
2-…………
V- VEKALET ve YARGILAMA MASRAFLARI KONUSU : Tarafların birbirlerinden vekalet gideri ve yargılama masraflarına ilişkin hiçbir talebi bulunmamaktadır.
VI- (Altı) madde ve iki nüshadan müteşekkil iş bu protokol, kendi içerisinde bir bütün olup tarafların hür iradesi ile hazırlanmıştır. Taraflar arasında anlaşmalı boşanmanın gerçekleşmemesi durumunda hiçbir hükmü bulunmamaktadır.
SONUÇ : Taraflar yukarıda madde madde yazılı hususlarda ortak ve hür iradeleri ile mutabakata varmış olup, iş bu protokol mahkemeye arz edilmek üzere taraflarca birlikte imza altına alınmıştır.
DAVACI DAVALI
İmza İmza
Anlaşmalı Boşanma Protokolü Geçerlilik Süresi
Tarafların kendi aralarında hazılamış oldukları anlaşmalı boşanma protokolünün belli bir geçerlilik süresi bulunmamaktadır. Ancak bu protokolün geçerli olması için hakim tarafından uygun görülmesi ve bu protokol şartlarına uygun olarak verilen boşanma kararının kesinleşmiş olması gereklidir.
Bu Belge Nasıl Kullanılır?
Yapılacak olan protokolde boşanmanın mali sonuçları ve çocuklara ilişkin sonuçları mutlaka eşler tarafından net bir şekilde belirlenmiş olmalıdır. Boşanmanın mali sonuçları; maddi tazminat, manevi tazminat ve yoksulluk nafakasıdır. Boşanmanın mali sonuçlarının yanı sıra eğer eşler çocuk sahibi ise çocukların durumuna ilişkin olarak iştirak nafakası, kişisel ilişki ve velayet konularında karşılıklı bir anlaşmanın sağlanmış olması şarttır.
Anlaşmalı boşanma sözleşmesinde, çocuğun velayet hakkı ve çocukla kişisel ilişkinin ayrıntıları belirlenmelidir. Ancak bu hükümler, çocuğun yararına uygun olması ve hakim tarafından onaylanması şartıyla geçerli olacaktır.
Velayet hakkı, 18 yaş altı çocukların ve istisnai olarak da kısıtlıların bakım ve korunmalarının sağlanması amacıyla, onların kişilik hakları ve malları üzerinde sahip oldukları görev, yetki ve hakların bütününü ifade eder.
Ortak Velayet Kavramı
Ortak velayet kavramı, Türk Medeni Kanun'unda düzenlenmemiştir. Ancak, Türkiye Cumhuriyeti'nin 14 Mart 1985 tarihinde imzaladığı 11 Numaralı Protokol ile Değişik İnsan Haklarını ve Ana Hürriyetleri Korumaya Dair Sözleşme'ye Ek 7 Numaralı Protokol'ün, 25 Mart 2016 tarihli Resmi Gazetede yayınlanan 6684 sayılı kanun ile kabul edilmesi üzerine Türk Hukuku'nda ortak velayet kavramı kabul edilmiştir.
Ortak Velayet Düzenlemesinde çocukla kişisel ilişki nasıl düzenlenecek ?
- Müşterek çocuk fiilen hangi tarafın (anne ya da baba) yanında kalıyorsa diğeri ile kişisel ilişki kurulmalıdır.
- Müşterek çocuk belirli aralıklarla hem annesinin hem de babasının yanında kalıyorsa bu durum dikkate alınarak diğeri ile kişisel ilişki kurulmalıdır.
Ortak Velayet Düzenlemesinde İştirak Nafakası verilecek mi ?
- Ortak velayet düzenlemesinde anne ve baba ortak çocuğun giderlerine ekonomik güçleri nispetinde eşit olarak katılım sağlayacaktır.
- Çocuğu fiilen yanında bulunduracak olan tarafa, diğer tarafça çocuğun giderlerine uygun iştirak nafakası verilebilir.
- Müşterek çocuk zaman zaman hem annesinde hem de babasında ikamet edecekse iştirak nafakası miktarı bu husus dikkate alınarak belirlenmelidir.
Nafakada Eşler arasındaki eşitlik:
- Yoksulluk nafakasına ilişkin düzenlemeler kadın-erkek ayrımı yapılmaksızın eşlere eşit olarak uygulanmaktadır. Önemli olan yasada belirtilmiş koşulların mevcudiyeti olup, bu talebin hangi eşten geldiğinin bir önemi bulunmamaktadır.
- Nafaka talep eden eşin boşanma ile yoksulluğa düşecek olması durumunda yoksulluk nafakası ödenmesi söz konusu olur. Nafaka bir zenginlik aracı olmayıp, boşanma neticesinde eşlerin geçimlerini sağlayabilmesi için öngörülmüş bir düzenlemedir.
Anlaşmalı boşanma hükümlerinin uygulanması neticesinde evliliğin sona ermesinin ve bu kararın kesinleşmesinin ardından nafakaya ilişkin olarak ayrı bir dava açılması mümkün değildir.
Maddi Tazminat-Manevi Tazminat Farkı:
- Manevi tazminat, boşanma ve boşanmaya sebep olan olaylar sonucunda kişilik haklarının zedelenmesi nedeni ile istenen tazminattır. Boşanma nedeni ile eşlerden birinin manevi çöküntü yaşaması, derin elem ve üzüntü içinde olması durumunda o eşe manevi tazminat ödenebilir.
- Boşanma sonucunda eşlerin ekonomik ortaklıkları da sona ermektedir. Dolayısıyla, eşlerin, birtakım ekonomik menfaatleri boşanma nihayetinde zarar görebilir. Örneğin; eşinin sigortasından yararlanan kişi açısından, boşanma ile bu durum sona ereceğinden mevcut menfaat kaybı ortaya çıkacaktır. Eşinin mirasından yararlanamama durumu, beklenen maddi menfaat kaybı olarak değerlendirilmektedir.
Ergin (18 yaşından büyük) kısıtlı müşterek çocuk var ise kural olarak vesayet altına alınır. Ancak ergin kısıtlı müşterek çocuklar vesayet altına alınmak yerine anne ya da babanın velayeti altında da bırakılabilir. Burada tarafların anlaşmasının yanında hakimin kararı da önemlidir.
Kısıtlama sebepleri
Bu sebepler 4 alt başlık altında toplanmaktadır. Buna göre;
1. Akıl Hastalığı veya Akıl Zayıflığı (TMK. md. 405)
Medeni Kanun uyarınca akıl hastalığı veya zayıflığı nedeni ile işlerinin idaresi veya bakım ve korunma için kendisine yardım gereken ya da başkasının güvenliğini tehlikeye sokan her ergin vesayet altına alınır.
2. Savurganlık, Alkol veya Uyuşturucu Madde Bağımlılığı, Kötü Yaşama Tarzı, Kötü Yönetim (TMK. md. 406)
Savurganlığı, alkol veya madde bağımlılığı, kötü yaşam tarzı veya mal varlığını kötü yönetmesi nedeniyle kendisini veya ailesini darlık veya yoksulluğa düşürme tehlikesine yol açan ve bu nedenle sürekli bakıma ve korunmaya ihtiyacı olan her ergin vesayet altına alınır.
3. Özgürlüğü Bağlayıcı Ceza (TMK. md. 407)
Bir yıl veya daha uzun süreli özgürlüğü bağlayıcı bir ceza alan her mahkum kısıtlanır. Cezanın infazına başladığında bu durum cezanın infazında görevli makam tarafından, vesayet makamına bildirilerek mahkuma vasi atanması sağlanır.
4. İstek üzerine (TMK. md. 408)
Medeni Kanun son olarak, ergin kişinin kendi isteği üzerine vesayet altına alınması durumunu düzenlemiştir. Buna göre, ergin kişinin kendisi de yaşlılık, engelli olma, deneyimsizlik veya ağır hastalık gibi nedenlerle işlerini idare edemiyor ve bakıma ihtiyaç duyuyorsa kendisine vasi atanmasını isteyebilir.
Yukarıda yer verilen boşanmanın mali ve çocuklara ilişkin sonuçlarının yanı sıra yapılacak olan anlaşmalı boşanma protokolünde başka düzenlemelere de yer verilebilir. Eşler evlilik birliği içerisinde iken eğer bir kredi borcu ödemekte iseler taraflardan birinin boşanmadan sonra bu borcu üstleneceği de hüküm altına alınabilir.
Kadın eşin, erkek eşin soyadını boşandıktan sonra kullanmaya devam edip etmeyeceği bu sözleşmede düzenlenebilir.
Taraflar boşanmanın mali ve çocuklara ilişkin sonuçlarına ilişkin kararlaştırmış oldukları hususları yazılı olarak protokol altına aldıktan sonra bir dilekçe ile Aile Mahkemesi'ne boşanmak için başvuruda bulunabilirler. Aile Mahkemesi'ne başvururken imzalanan bu Anlaşmalı Boşanma Sözleşmesi delil olarak sunulmalıdır. Hakim, taraflar arasında çekişmeli olan bir konu olmadığına kanaat getirirse taraflar bu belgedeki şartlar ile anlaşmalı olarak boşanabilir.
Formda yer alan sorulara cevap verin. Bu form doldurulduktan sonra hazırlanan Anlaşmalı Boşanma Sözleşmesi her iki tarafça imzalanmalı, saklanmalı ve boşanmak için başvurulan Aile Mahkemesi'ne delil olarak sunulmalıdır.
Yasal Dayanak
Anlaşmalı Boşanma Sözleşmesi Türk Medeni Kanunu'nun 166/3. maddesinde düzenlenmiştir.
Anlaşmalı boşanma protokolü örneği word indir
Anlaşmalı boşanma protokolü örneği pdf indir
