Sözler - Bediüzzaman Said Nursî Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Sözler kimin eseri? Sözler kitabının yazarı kimdir? Sözler konusu ve anafikri nedir? Sözler kitabı ne anlatıyor? Sözler kitabının yazarı Bediüzzaman Said Nursî kimdir? İşte Sözler kitabı özeti, sözleri, yorumları ve incelemesi...

06.02.2022 15:02

Sözler - Bediüzzaman Said Nursî Kitap özeti, konusu ve incelemesi

Kitap Künyesi

Yazar: Bediüzzaman Said Nursî

Yayın Evi: Söz Basım Yayın

İSBN: 9799756438168

Sayfa Sayısı: 1254

Sözler Ne Anlatıyor? Konusu, Ana Fikri, Özeti

Risale-i Nur, Kur'an ayetlerini mana yönünden açıklamasıyla tefsir ilmi içinde değerlendirilirken; zamanın inanç ve ahlak gibi problemlerini tartışması açısından da kelam ilmi çerçevesinde değerlendirilmektedir. Müellifin kendisi bu iki hususu risalelerinde belirtmiştir.

Risale-i Nur, konuları ele alış tarzı, muhtevasındaki derinliği ve kapsamlılığı birçok kesimin yoğun ilgisini çekmiştir. Bir yandan yurt içinde ve dışında çeşitli halk kesimleri tarafından okunmakta ve diğer yandan hakkında uluslararası sempozyumlar düzenlenmekte ve birçok akademik makale ve tezlere konu olmaktadır.

Mesela bunlar arasında çağdaş düşünürlerden Faslı Prof. Dr. Taha Abdurrahman, Risale-i Nur'un düşünce dünyasında yaptığı büyük devrimden söz ederken, onun diğer yönlerinin yanında bu yönünün de kayda değer olduğuna dikkat çekmektedir:

"Bazı Batılı filozoflar, her şeyin merkezine aklı aldılar ve sadece aklın ürünü olan hususlara itibar ettiler. Hatta bu hususta öyle ileri gittiler ki, İncil ve Kur'an gibi semavi kitapları ve temsil ettikleri dinleri de aklın etrafında dönen diğer eşya arasına katarak, akli sistem içinde onlara bir tanım getirdiler. Yani, tıpkı eski insanların dünyayı sabit sanıp güneşin de onun etrafında döndüğünü tevehhüm ettikleri gibi, aklı sabit kabul ederek semavi kitap ve dinleri onun etrafında gezdirdiler.

"İşte Bediüzzaman, Risale-i Nur'la düşünce dünyasındaki bu gidişatı olması gereken mecraya çevirdi, tıpkı ilim dünyasında Kopernik'in yaptığı gibi. Nasıl ki Kopernik, 'Dünyanın sabit, güneşin onun etrafında döndüğü şeklindeki eski görüşü ortadan kaldırıp; onun yerine, dünyanın hem kendi etrafında, hem güneşin etrafında döndüğünü' ispat etti; Bediüzzaman da Risale-i Nur'la düşünce dünyasında buna benzer bir inkılap gerçekleştirdi: 'İnsanın düşünce dünyası sabit olamaz. Düşünce dünyası hem kendi ekseni etrafında döner, hem de vahiy güneşinin etrafında döner' diyerek insan düşüncesinin olması gereken asıl yerini tespit etmiş, aklı yalnızlık ve karanlıktan kurtararak aydınlatmış ve rahatlatmıştır."

Ayrıca Risale-i Nur, bir Kur'an tefsiri olması itibariyle, aklın yanı sıra, kalb, ruh ve diğer bütün duygulara da hitap etmektedir. Ahlakın bütün boyutlarına ışık tutmakta ve bir çok sosyal probleme çözümler sunmaktadır. Ancak onun bu ve benzeri daha bir çok meziyetini en iyi şekilde anlamanın yolu her halde onu açıp bizatihi okumak ve yaşamakla olur. İşte bu sebeple sizi Sözler'le başbaşa bırakıyoruz.

(Sunuş'tan)

Sözler Alıntıları - Sözleri

Bir edepsizin yüzünden bazen olur ki bir memleket harap olur."
Giden gelmez, gelen gider.
Namaz, ne kadar kıymetdar...
Büyük görünme küçülürsün.
"Fâniyim, fâni olanı istemem. Âcizim, âciz olanı istemem. Ruhumu Rahman'a teslim eyledim, gayr istemem. İsterim, fakat bir yâr-ı bâki isterim. Zerreyim, fakat bir Şems-i Sermed isterim. Hiç-ender-hiçim, fakat bu mevcudatı birden isterim."
Böyle dehşetli bir asırda, insanın en büyük mes'elesi: İmanı kurtarmak veya kaybetmek davasıdır.
خُذْ مَا صَفَا دَعْ مَا كَدَرْ Duru olanı al; bulanık olanı bırak!
Bismillah, her hayrın başıdır. Biz dahi baştan ona başlarız.
Eğer Allah'ı buldunsa, bütün eşya senindir gör. Eğer Mâlik-i Mülk'e memlûk isen, onun mülkü senindir gör.
لَهُ الْمُلْكُ وَ لَهُ الْحَمْدُ وَ لَهُ الْحُكْمُ وَ اِلَيْهِ تُرْجَعُونَ Mülk Ona, hamd Ona, hüküm Ona aittir; siz de Ona döndürüleceksiniz
Namaz, ne kadar kıymetdar..

Sözler İncelemesi - Şahsi Yorumlar

Risale-i Nur Okuma Aksiyonu: Risale-i Nur külliyatını okumaya ve anlamaya çalışırken karşılaştığım bazı tanıtıcı notları derledim. Önsöz Risale-i Nur, müşterileri aramaz; müşteriler onu aramalı, yalvarmalı.1 Kıymettar, kusursuz bir malın dükkâncısı müşterilere yalvarmaya muhtaç değil. Müşterinin aklı varsa yalvarsın.2 Müşteri olmak; Kur’an’ı anlamak istiyor muyuz? Risale-i nur, Kur’an’ı anlama çabamızdır. Bir kitap ihtiyacı hissedildiği zaman gerçekten size verim verebilir. Risale-i Nur külliyatının kapağını kaldırırken bu ihtiyaç dairesinin içinde olmak gerekir. Kitaplar Nedir, Ne Anlatır? “Sözler; Genel ve temel imani meseleleri içerir. Allah’ın varlığının ispatı, Haşir, Kader, Kur’an’ın mucize oluşu, Meleklerin ispatı gibi. Mektubat: Ehli tarik bir talebesine verdiği cevapları içerir. Tasavvuf, İslamın ihsan şuurunu temsil eder. Bu ihsan şuuru girilip anlatılır. Genel olarak, Sözler’e göre tafsilli ve cüz’i meseleler ihitva eder. Cehennem nerededir, Aşk ve Şefkat arasındaki fark, tasavvuf, tarikatler gibi. Lemalar; İncelikli meseleleri ele alır. İnsan merkezli psikolojik bir eserdir. İman-insan ilişkisi içerisinde çok muazzam hakikatleri barındırır. Enfüsi alemde iman dersleri verilir. Hastalar, İhtiyarlar, Tesettür Risaleleri, bazı zikirlerin açıklamaları gibi. Şualar: Marifet kitabı ve derinliklidir. Azametli iman derslerinin en geniş sınırlarını çizer. Ayetü’l Kübra ve Münacaat’da Semadan başlar; hava, dağlar, denizler, bitkiler aleminden imani meseleleri ispat eder. Halık’ı tanıtır. Genel imani mevzuları Meyve Risalesinde ve El Hüccetü’z Zehra Risalesinde toplar. Müdafaalar kısmı da Risale-i Nur davasının savunmasıdır. Lahikalar: Risale-i Nur hizmetinin prensiplerinden ve kardeşler arasındaki münasebetten bahseder. Barla Lahikası, Kastamonu Lahikası ve Emirdağ Lahikası sırasıyla dar daireden (kendinden, kardeşinden) geniş daireye göre (tüm dünyaya) gider. Mesnevi-i Nuriye: Külliyatın çekirdeği ve küçük bir özetidir. Diğer kitaplarda bir risalede anlatılan meseleler, bunda bir paragrafta ifade edilir. İşarat-ül İ'caz: Tefsir modelidir, daha ziyade belagat ve gramer ağırlıklıdır. Kuran-ı Kerimin Fatihadan Bakara 31. ayete kadar ayet ayet, kelime kelime tefsiridir. Muhakemat: Tefsir ve kelam usulüdür. Tarihçe-i Hayat: Hizmetografidir, Üstad'ın hizmetini ve davasını tanıtır. Yüzde yetmişi Risalelerde geçen kısımlardır, yüzde onu Üstad'ın Risale-i Nur'a girmemiş makale ve savunmalarıdır. Ancak yüzde yirmisi Üstad'dan bahseder. Sikke-i Tasdik-i Gaybi: Risale-i Nur hizmetinin makbuliyetine alamet olan inam ve ikram ve işaretlerden bahseder. Münazarat, İşarat, Sünuhat, Hutbe-i Şamiye, Nurun İlk Kapısı ve Divan-ı Harb-i Örfi gibi küçük ve eski eserler; siyasi ve içtimai konulardan bahseder vs…”3 Kısaca kodlamaya çalışırsak; Sözler-Şeriat-Sübhanallah Mektubat-İhsan Şuuru-Elhamdülillah Lem’alar-Hakikat-Allahuekber Şualar-Marifet-La ilahe illallah dedirtir. Bu eserlerin hitap ettiği kitle; inançsız kişiler veya müslümanlardır. Tüm insanlığa seslenir. Kısaca şuur sahibi bütün insanlar. Barla Kastamonu Emirdağ Tarihçe-i Hayat Bu eserlerin hitap kitlesi; hayatını İslam dini üzerine yaşamak ve yaşatmak isteyen insanlardır.Bu yüzden hitaplardaki isimleri kendimize kabul ederek okur ve çağa göre hal, harekat dersi çıkarırız. “Şu Risale bir meclis-i nuranîdir ki, Kur'ân'ın şu münevver, mübarek şakirtleri, içinde birbiriyle mânen müzakere ve müdavele-i efkâr ediyorlar. Ve yüksek bir medrese salonudur ki, Kur'ân'ın şakirtleri onda herbiri aldığı dersi arkadaşlarına söylüyor. Ve Kur'ân-ı Mu'cizü'l-Beyânın hazine-i kudsiyesinin sandukçaları olan Risalelerin satıcı ve dellâllarına muhteşem ve müzeyyen bir dükkân ve bir menzildir. Herbiri aldığı kıymettar mücevheratı birbirine ve müşterilerine orada gösteriyor. Bârekâllah, sen de o menzili çok güzel süslendirmişsin.”4 Asayı Musa İman ve Küfür Bu eserler dört ana kitabın tekrarı ve derlemesidir. Dolaylı olarak da herkese hitap eder. Mesnevi-i Nuriye Muhakemat İşarat'ül İcaz Bu eserlerin hitap ettiği kitle; okumaya talip olan (eyyühel aziz, arkadaş, azizim der), tefekkür penceresi daha da açmaya çalışan kişilerdir. Sikke-i Tasdik Gaybi Bu eser Risale-i Nur’un mahiyetini anlatan farklı bir ilimle yazılmış eserdir. Hitap ettiği kitle hakkında; “Bu Sikke-i Gaybiye'yi mahrem tutardık; yalnız has kardeşlerime mahsustu. Ben vefat ettikten sonra neşredilsin demiştim. Fakat zabıta geldi, adliye hesabına onu sakladığımız yerden çıkardılar. İki sene ellerinde kaldı. Üç mahkeme tetkikinden sonra iade edildi. Bize muhalif gayet nâmahremler dahi beraber okudular. Bize çok yabanî insanlar gördüler. Bu iki defadır Isparta adliyesinin eline başka risalelerle beraber girmiş, hiçbir itiraz edilmeden geri verilmiş. Madem umumun nazarına istemediğimiz halde gösterilmiş ve madem Risale-i Nur'un ehemmiyetini ispat edip şakirtlerini şevke getiriyor, kuvve-i mâneviyelerini ziyadeleştiriyor; elbette Medresetü'z-Zehra erkânlarının neşrine karar vermelerine iştirak ederim.”5 Hangi sırayla okunmalı? “Malûmdur ki, Risale-i Nur, başta otuz üç adet Sözlerdir ve "Sözler" nâmıyla yâd edilir. Fakat, Otuz Üçüncü Söz müstakil değil, belki otuz üç adet Mektubattan ibarettir. Ve "Mektubat" namıyla zikredilir. Sonra Otuz Birinci Mektup dahi müstakil değil, belki otuz bir adet Lem'alardan mürekkeptir ve "Lem'alar" adıyla müştehirdir. Sonra Otuz Birinci Lem'a dahi müstakil olmamış; o da inşaallah otuz bir adet Şuâlardan mürekkep olacak. El- yetü'l-Kübrâ Yedinci ve bu risale Sekizinci Şuâlardır. Demek Sözlerin hâtimesi Otuz İkinci Sözdür.” 6 Okuma sırası adına bir çok farklı metod ve uygulama söz konusudur. Bediüzzaman’ın burada verdiği Sözler, Mektubat, Lemalar, Şualar adlı eserlerini okuyup ardından Barla, Kastamonu, Emirdağ, Tarihçe-i Hayat, Asayı Musa, İman ve Küfür Muvazeneleri, Mesnevi-i Nuriye, İşarat-ül İcaz, Muhakemat, Sikke-i Tasdik-i Gaybiye sırasıyla okunabilir. Talebelerinden Mustafa Sungur Ağabey’in tavsiye ettiği diye geçen; “Sözler, Kastamonu, Şualar, Barla, Mektubat, Emirdağ, Lemalar, Tarihçe-i Hayat, Mesnevi Nuriye, Sikke-i Tasdik-i Gaybiye, Asa-yı Musa, İşarat-ül İ’caz, Muhakemat, İman ve Küfür Muvazeneleri”7 “Bir diğer talabesi Zübeyir Gündüzlap Ağabey ise, okuma sırası için; ‘imani bahisler, müdafaalar, lahikaların üçünü birlikte okumalı’ diyor.”8 Bir başka sıralama tavsiyesi de; “Okunan her risaleden mutlaka istifade edilecektir. Ancak daha çok istifade edebilmek için dikkat edilmesi gereken bazı prensipler vardır. Bunlardan bazıları şunlardır; 1. Bulunduğumuz yerde, risaleleri okuyan insanlarla mutlaka tanışmak ve sohbet ortamına katılmaktır. Bu ortam, başta risalelerin anlaşılması olmak üzere bize çok şeyi kazandıracaktır. Manevi ve temiz bir atmosferde farkında olmadan çok faydalı şeyleri öğrendiğimizi ve yine farkında olmadan bunları yaşadığımızı anlayacağız. 2. Anlamadığımız yerleri sormak, yanlış ise düzeltmek, doğru ise onaylama imkanı bulmuş olacağız. 3. Tek tip kitap sıralaması yapmayı uygun bulmuyoruz. Siz seviyenize, ihtiyacınıza göre belirleyebilirsiniz.”9 “Okumak, okumak, okumak, yine okumak... Okumaktan yorulunca ne okuduğunu okumak veya kitab-ı kebir-i kainatı okumak…”10 Okumak marifet kazanma yolculuğu ve manevi beslenme kaynağıdır. Bu yüzden her gün yararlanılması gerekir. Günde 10 sayfa veya yarım saat; kişinin kapasitesine göre ilgilenmesi isabetli olacaktır. Ayrıca dinleme olarak da youtube ve podcastten yararlanılabilir. “Tuğlaları üst üste koymak tekrar değil inşadır.” 11 Verimli Okuma Adına “Hem de ilim iki kısımdır: Bir nevi ilim var ki, bir defa bilinse ve bir-iki defa düşünülse kâfi gelir. Diğer bir kısmı, ekmek gibi, su gibi, her vakit insan onu düşünmeye muhtaç olur. Bir defa anladım, yeter diyemez. İşte ulûm-u imaniye bu kısımdandır. Elinizdeki Sözler ekseriyet itibariyle inşaallah o cümledendir.”12 “Risaletü'n-Nur'un kitapları birbirine tercih edilmez. Herbirinin kendi makamında riyaseti var.” 13 “Risale-i Nur, sair kitaplara muhalif olarak, başta perdeli gidiyor; gittikçe inkişaf eder.”14 Anlamak zordan kolaya gidiyor. Zaten ömrümüz boyunca gördüğümüz tüm dersler, ilimler böyle değil miydi? Yazmayı öğrenirken bile zorlandık, bir dersi (matematik, coğrafya, tarih vs.) öğrenmeye çalıştığımız da aynı şekilde ilk başlarda hep zorlandık. Sonrasında ise yavaş yavaş her şey oturdu. Burada bilginin zorlayıcılığının olması gayet normal. Talip sınanır. Kazanırsa öğrenir. Ayrıca: “Gafletle yapılan zikirler dahi feyizden hâli değildir.”15 “Fen sahasında ilim tahsil etmeğe başlayan bir öğrenci, ‘ben bu meseleyi anlamıyorum’ diye fakülteyi terk etmiyor, bilakis daha fazla ceht ve gayret gösteriyor.”16 “İnsanın vazife-i fıtriyesi, taallümle tekemmüldür”17 Bizim yaratılma amacımız ve sahip olduğumuz vücudumuzun, ruhumuzun isteği; ilim öğrenip gelişmektir. “Bir bahçeye girsem iyisini intihab ederim. Koparmasından zahmet çeksem hoşlanırım.” 18 Az anlarız ama anlamamazlık olmaz hiçbir zaman. Az anladığımız şey eğer çok değerliyse bir önemi de yoktur. Yani kafaya takmayız. Sonuçta iman gibi çok önemli bir konuda bilgi sahibi oluyoruz. Verimi arttırma adına; Azimle, düzenli olarak, -az bile olsa- her gün okumaya gayret edilmeli. Okuma metodu olarak beraber okumak, müzakere edilerek okunması (online zoom üzerinden bile olur.) Anlatmak; okuduğumuzu anlatmak. Öğrendiklerimizin başkalarına anlatılması. Özetleyebiliryorsak anlayabiliyoruzdur. Konuları, çeşitli sorular ve sorgulamalarla derinlemesine tahlil edilmesi, kavrama adına çok önemli ve faydalı olacaktır. Kur’an bize soru sormak adına cesaretlendirir. Bediüzzaman’a sor; “Nur'un herbir kitabı bir Said'dir. Siz hangi kitaba baksanız, benimle karşı karşıya görüşmekten on defa ziyade hem fâidelenir, hem hakikî bir surette benimle görüşmüş olursunuz.” 19 “Zübeyir Gündüzalp; Kitabı eline alıp önce kitabı tanımalı. Mesela Sözler’i eline alıp; kaç sayfa, kaç söz, kaç zeyl vs. diye bakıp, önce kitabı tanımak. Sonra başını kaldırıp zihnen tekrar etmek. Birinci ve ikinci okumaları sözlüğe bakmadan, üçüncüde ise sözlüğe bakarak, dördüncü ve devamındakiler için de paragraf paragraf okuyup, her paragrafı zihninde tekrar ederek ilerlemek. Sonra bahsin bütününü zihninde tekrar etmek. Bir sene bu paragraf paragraf okuma şeklinde okursa, bir sene sonra ne okursa ne işitirse hafızasında kalır. Zübeyir abi, ‘Üstad’dan böyle öğrendik’ diyor. Zübeyir abinin ifadesi: Hz. Üstad dermiş ki; ‘bu usulde çalışsanız, 90 yaşına da gelseniz, hafızanız bunamaz.’ Okuduğunuz kitabın her sayfasından bir cümle veya veciz bir kısım, eğer mümkünse iki veya üç ezberleyin. Böylece kitabı hemen hemen hafızanıza almış olursunuz. Ezberlemek için fazla zorlamayın, ne kadar hafızanızda kalırsa kanaat edin, zamanla çoğalır. Okumada sesli ve sessiz tekrar etmek. Mesela birinci Sözü sessiz okudun. Sonra sesli okumak. Bu, kulak hafızasından da istifade ettirir. Sesli olarak iyi okumanın yegane metodu, okuduğunu anlamaya çalışmaktır. On defa okumak yerine, bir defa yazarak okumak daha faydalıdır. Hizmet niyetiyle kendi nefsimize okumak. Okuyup çıkıp okuyup çıkıp, ilgilendiğimiz müştaklara anlatmak. Üstad bize Arapça Mesnevi’yi evvela bir anda bitirdi. Sonra nihayet 2 sayfayı 8 SAATTE ders vermeye başladı. Okurken yanında defter bulundurmak, kaleme sarılmak. Okuduğun yerlerin mealini yazarak, onu kendine mâl etmek. Okumak; ne okuduğunu da okumak!”20 Başka taktikler; “Külliyatı her sene, en az bir kere, düzenli bir şekilde okumak. Bir Risaleyi okurken, mevzuyla ilgili diğer Risaleleri de hemen arkasından çıkarıp okumak. Külliyatın indeksini kendimiz çıkarmak. Önce her Risalenin, sonra o risalenin kısımlarının neden bahsettiğini yazarak ezberlemek. Her gün mutlaka az da olsa okumak. Altını çizerek okumak.” 21 “Risale-i Nur’da anlamadığımız bir kelimenin manası ya o cümlenin içinde yada paragrafın içinde veya konu içinde geçmektedir. Geçmiyorsa bile konunun mantıki üslubundan o kelime çıkarılabilir. Okurken fazla üzerinden durulmamalı(konu bitmeden) yoksa zihindeki anlam bütünlüğü gevşer kopabilir.(Burası lügatlı külliyatlara da bakıyor.) İlk devrelerde anlamıyorum denmesi onların yüksek bir ilmin dersini verdiği içindir. Sesli tekrarlar zihne daha geniş hükmederek dikkat kuvvetlendirir kelimelerden ziyade anlam, mana üzerinde durunuz Kelimeleri düşünmek mananın önüne geçiyor.(Tek kelimeyi anlamaya odaklı değil cümle anlamayı odaklanmalı.) İnsanı yetiştiren yazarak çalıştıklarıdır. Okurken kafanı kaldır tekrar et. Neden okumalı? Nefsin ihtiyacı için okumalı, din düşmanlarının desiselerinden kurtulmak için okumalı, tatbik-i hareket için okumalı. 22 “Sezai Karakoç’un, ‘14 asırlık İslâm kültürünün özeti’ diye nitelendirdiği Risale-i Nur, sizi de âlim yapar. Çünkü, zamanında girdiği bütün münazaralardan başarıyla çıkan ve bileğini hiç kimsenin bükemediği Bediüzzaman bile bu eserleri herkesten fazla okuyup istifade ediyorsa, hepimizin onu okuyup anlamaya canımız pahasına koşmamız gerekir. Risale-i Nur’u yeni tanıyıp şahsî okumaya başlamak isteyenler, hangisine öncelik vermek gerektiğini araştırırlar. Elbette ilk başlangıç için okunması ve anlaşılması kolay bir yer seçilmelidir. Bunun için en uygunu, öncelikle Sözler’in arkasındaki konferansı okumaktır. Burası, Risale-i Nur’un ve Bediüzzaman Hazretlerinin özellikleri anlatıldığı için bir nevi “giriş” hükmündedir. Risale-i Nur’u, bir defter kalem alarak, lügat ve diğer yardımcı kaynaklarla birlikte, tıpkı bir okul dersi çalışır gibi okumalısınız. Günler geçecek ve peş peşe kitaplar bitecek, defterler dolacak. Sakın bu defterleri hor kullanmayın, bir kenara atmayın, iyi koruyun. Çünkü yıllar geçse de bunlara ihtiyacınız olacak ve belki de yararlanmak isteyenlere vereceksiniz. Meselâ, çocuklarınıza veya torunlarınıza... Çektiğiniz zahmete değmez mi? Bu tür çalışmaya giriştiğinizde yine “kolaydan zora” doğru bir sıralama izleyebilirsiniz. Günler geçtikçe sizi hayran eden bir başarıyla karşılaşacaksınız. Artık bir merdiven çıkar veya tuğlaları üst üste koyar gibi bir gelişme izleyeceksiniz. Meselâ, bir kitap bitirdiğinizde artık bazı kelimeleri deftere hiç yazmayacaksınız; çünkü öğrendiniz! Belki de geçen yıllara yanacaksınız. “Madem kendim bu kadar derin mânâları anlayabilecekmişim, neden bunca geçen zamanımı tam değerlendiremedim?” diye düşüneceksiniz. Müzakereli derste bütün dikkatler konuya odaklanmalı ve herkes anlamak için çırpınmalıdır. Ayrıca anladığı mânâları hemen o anda deftere veya kitabın kenarına not etmelidir. Çünkü bu mânâlar bir sonraki okumada size lâzım olacaktır. Not almayı hiçbir zaman ihmal etmeyeceksiniz. Ta ki, bir zamanlar aldığınız notları kafanıza nakşedene kadar…”23 Dili ve Anlama (Açılma) “Risâle-i Nurları okumadan ne Türk Dili öğrenilebilir, ne de Türk düşüncesi öğrenilebilir. Risâle-i Nurlar bizim millî hazinelerimizdir.”24 “Ben, kemâl-i lezzetle, her gün tefekkürle okumaya başladım. Birkaç gün sonra hatırıma geldi ki: Madem Risale-i Nur bu zamanın bir mürşididir, talebelerine bir vird-i ekber olabilir diye kaleme aldım.”25 “Bir nevi ilim var ki, bir defa bilinse ve bir-iki defa düşünülse kâfi gelir. Diğer bir kısmı, ekmek gibi, su gibi, her vakit insan onu düşünmeye muhtaç olur. Bir defa anladım, yeter diyemez. İşte ulûm-u imaniye bu kısımdandır. Elinizdeki Sözler ekseriyet itibarıyla inşaallah o cümledendir.” 26 Kelimeler ve kavramlar düşünmenin yapı taşlarıdır. Daha verimli tahliller için kelime hazinemizin genişlemesine ve kelimelerin sadece anlamlarına değil terminolojik anlamlarına açılmaya ihtiyaç vardır. Risale-nur düşüncenin dilidir. Kişi, kelimeleri ancak düşüncesine malzeme yaparak kendisine mal edebilir. İrfani metinler; Kalbe gelen ilhamlarla yazılır. Futuhutul Gayb, Mesnevi vb. Tek katmanlı metinler değildir. Bir kere okunup kaldırılmaz. İstifade etmek beklentisi ve gayretiyle yaklaşılmalıdır. Risale-i nur farklı zamanlarda, farklı anlayış seviyelerine ve insanın farklı yönlerine hitap eden çok katmanlı irfani bir metindir. Kelimelere biraz vukufiyetle düşünce dünyasını etkilemeye başlar. Risale-i nur metinleri böylelikle kelime ve kavramları açarak zihni daha zengin anlam katmanlarına ulaştırmaktadır. Metinler birbirinin tamamlayıcısı/arttırıcısı olduğu için de tekrar okumalarında daha farklı anlıyoruz. Mesela; 15.sözden sonra 1.sözü okumak ile sadece 1. sözü okumak farklıdır değil mi? Algılarımız açılıyor. Sonra açılmış algımızla 1.sözdeki farklılık 15.sözü de farklılaştırıyor. Ardından tekrar 1.söz okumanı da farklılaştırıyor. Adeta kısır döngü içinde kendini her zaman yeniliyorsun. Daha zengin anlam katmanlarına eriştikçe eşya ve hadiseleri daha derinlemesine değerlendirme imkanına ulaşılmaktadır. Anlama mertebeleri sonsuz olduğu için de tekrar tekrar ele alarak metinde daha çok derinleşmek gerekmektedir. Bu da ömür boyu okumayı gerektiriyor. Metinlerde ve kendimizde böyle derinleşiyoruz. “İnsanların arza âit malûmat ve müsellemât-ı bedihiyatları, ülfete mebnîdir. Ülfet ise, cehl-i mürekkep üstüne serilmiş bir perdedir. Hakikate bakılırsa, zannettikleri ilim, cehildir. Bu sırra binaendir ki, Kur'ân, âyetleriyle insanların nazarını melûfatları olan şeylere çeviriyor. yetler, necimler gibi ülfet perdesini deler, atar. İnsanın kulağından tutar, başını eğdirir. O ülfetin altındaki havâriku'l-âdât mu'cizeleri o âdiyat içerisinde gösterir.”27 Çiçekteki mucizeyi okumalarımız sayesinde okuyabilir, görebiliriz. Yoksa bizim için plastik çiçekten bir farkı olmayacaktır. Ayrıca Risale-i nur okudukça hem Kur’an’ı Kerim’in ayetlerine hem de kainat kitabının ayetlerine daha fazla açılmaya/anlamaya başlıyoruz. Sonsuz mana mertebeleri yolculuğuna çıkıyoruz. Risale-i Nur daki her kelime marifet yolculuğunda bir rehber bir anahtar bir adım. Unutma! Biz dünyaya ilimle gelişmek için geldik. Risale-i Nur okumakta tam olarak budur. Risale-i Nur'un Yeri ve Makamı “Yaradılışın en yüksek gayesi ve fıtratın en yüce neticesi Allah’a imandır. En büyük dava da Allah’ı tanıyarak ebedi saadeti kazanmaktır. Bu sebeple İslam tefekkür tarihinde, alimlerin üzerinde durduğu, mütefekkirlerin üzerinde zeka yorduğu, filozofların bütün tafsilatıyla tartıştığı en önemli mevzu, Allah’a ve sıfatlarına iman; Allah’ın varlığının ve birliğinin isbatı olmuştur. İslam fikir tarihi tetkik edildiğinde, marifet-i Sani denilen kemalat arşına uzanan yolların dört asla irca edilebileceğini görüyoruz: Birincisi; Tasfiye ve işrak üzerinde kurulmuş olan ehl-i tasavvufun yoludur. Tasfiye, zikir ve ibadetlerle kalbi ve aklı masivadan arındırarak Allah’a ve O’nun marifetine ulaşmaya çalışmaktır. İşrak ise, keşif ve ilham ile insanı Allah’a götüren yolları bulmaya gayrettir. Her ikisinde de marifetullah yolunda kalb ayağıyla gidilmeye çalışılır. Bu seyrü sülukün anahtarı ve vesileleri, zikri ilahi ve tefekkürdür. İmam Rabbani’nin ifadesiyle, ‘bütün tariklerin nokta-i müntehası, iman hakikatlerinin vuzüh ve inkaşafıdır.’ Yine İmam-ı Rabbani’nin tasnifine göre, tasavvuf tariki, velayet-i suğradır. İmam-ı Rabbaniler, Abdülkadir-i Geylaniler ve Beyazıd-i Bestamiler, bu yolun manevi reisleridirler. İkincisi; İslamın itikad esaslarını muhafaza ve müdafa için Kelam denilen bir ilim teşekkül ettiren Kelamcıların yoludur ki, Allah’ı tanıma ve isbat hususunda bunların dayandıkları en mühim iki esas imkan ve hudus denilen delillerdir. Bunlar, bu iki delili kullanırken, akla ve nazari esaslara istinad ederler. Fahreddin Raziler, Teftezaniler ve İmam Gazaliler, bu yolun manevi reisleridirler. Bu her iki yol da, her ne kadar Kur’an’dan ilham alarak dal budak salmışlar ise de, beşer fikri başka başka kalıplara soktukları için uzunlaşmış, müşkülleşmiş ve bazı vehimlerden ve vartalardan mahfuz kalamamıştır. Kelamcıların bazı ifrat ve tefraitlerini Kelam kitaplarında okuduğumuz gibi, ehl-i tasavvufun bazı vartalarını da, Bediüzzaman’ın Telvihat-i Tis’a adını verdiği Risale’sinden öğreniyoruz. Üçüncüsü; Şüphelerle dolu olan ve sahiplerini de şüpheler içinde bırakan İslam filozoflarının yoludur ki, İbn-i Sinalar, Farabiler ve Kindiler gibi bir kısmı aklı esas alarak yürüyen ve kendilerine Meşaiyyun veya Aristocular tabir edilenler ile Sühreverdiler ve İbn-i Tufeyller gibi ilham ve kalbe sezişi esas alan ve kendilerine İşrakıyyun tabir edilenler, bu yolun yolcusudurlar. Felsefesinin fasid bir takım esasları ve müntesiplerini sürüklediği vahim neticelerden dolayı, İslam filozoflarından olan İbni Sina ve Farabi gib dahiler, adi bir mümin derecesini ancak kazanabilmişlerdir. Hatta İmam Gazali gibi bir Hüccetül İslam, onlara o dereceyi de vermemiştir. Dördüncüsü; Risale-i Nur’un esas mesleğini teşkil eden Kur’an’ın yoludur. Bu ifadeden, öteki yolların Kur’an dışı olduğu şeklinde bir mana çıkarılmamalıdır. Ne demek olduğunu isterseniz, Bediüzzaman’dan dinleyelim: ‘Risaletü'n-Nur, sair ulemanın eserleri gibi, yalnız aklın ayağı ve nazarıyla ders vermiyor; ve evliya misilli yalnız kalbin keşf ve zevkiyle hareket etmiyor. Belki aklın ve kalbin ittihad ve imtizacı ve ruh ve sair letâifin teavünü ayağıyla hareket ederek evc-i âlâya uçar. Taarruz eden felsefenin değil ayağı, belki gözü yetişemediği yerlere çıkar, hakaik-i imaniyeyi kör gözüne de gösterir’ Risale-i Nur’un telif edildiği Yeni Said devresini anlatırken de, İmam Rabbani’nin ‘Tevhid-i Kıble et; yani yalnız bir üstadın arkasından git’ şeklindeki manevi ikazından sonra kalbine şöyle geldiğini anlatmaktadır: ‘Üstad-ı hakikî Kur'ân'dır. Tevhid-i kıble bu üstadla olur" diye, yalnız o üstad-ı kudsînin irşadıyla hem kalbi, hem ruhu gayet garip bir tarzda sülûke başladılar. Nefs-i emmaresi de şükûk ve şübehatıyla onu mânevî ve ilmî mücahedeye mecbur etti. Gözü kapalı olarak değil; belki İmam-ı Gazâlî (r.a.) Mevlâna Celâleddin (r.a.) ve İmam-ı Rabbânî (r.a.) gibi kalb, ruh, akıl gözleri açık olarak, ehl-i istiğrâkın akıl gözünü kapadığı yerlerde, o makamlarda gözü açık olarak gezmiş. Cenâb-ı Hakka hadsiz şükür olsun ki, Kur'ân'ın dersiyle, irşadıyla hakikate bir yol bulmuş, girmiş. Hatta ‘Her şeyde bir delil var; gösteriyor ki, Allah bir’ mealindeki hakikatine mazhar olduğunu, Yeni Said'in Risale-i Nur'uyla göstermiş.’ Kur’an’ın Allah’ı isbat ederken kullandığı İhtira ve İnayet delillerini, asrımızda gelişen ilimlerle birleştirerek şerh eden Risale-i Nur’un evvela bu asırda yeni bir iman mektebi olarak ifa ettiği fonksiyonu ve sonra da diğer İslam alimlerinin eserlerinde ve mesleklerinden farkını yine Bediüzzaman’dan dinleyelim: ‘Risale-i Nur, yalnız bir cüz'î tahribatı ve bir küçük haneyi tamir etmiyor. Belki küllî bir tahribatı ve İslâmiyeti içine alan ve dağlar büyüklüğünde taşları bulunan bir muhît kal'ayı tamir ediyor. Ve yalnız hususî bir kalbi ve has bir vicdanı ıslaha çalışmıyor. Belki, bin seneden beri tedarik ve terâküm edilen müfsid âletlerle dehşetli rahnelenen kalb-i umumîyi ve efkâr-ı âmmeyi ve umumun ve bâhusus avâm-ı mü'minînin istinadgâhları olan İslâmî esasların ve cereyanların ve şeâirlerin kırılmasıyla bozulmaya yüz tutan vicdan-ı umumîyi, Kur'ân'ın i'câzıyla ve geniş yaralarını Kur'ân'ın ve imanın ilâçlarıyla tedavi etmeye çalışıyor.’ Diğer eserlerden farkı ise, şöyle ortaya konuluyor: ‘Eski mübarek zâtların ekseri divanları ve ulemanın bir kısım risaleleri imanın ve mârifetin neticelerinden ve meyvelerinden ve feyizlerinden bahsederler. Onların zamanlarında imanın esasatına ve köklerine hücum yoktu ve erkân-ı iman sarsılmıyordu. Şimdi ise köklerine ve erkânına şiddetli ve cemaatli bir surette taarruz var. O divanlar ve risalelerin çoğu has mü'minlere ve fertlere hitap ederler; bu zamanın dehşetli taarruzunu def edemiyorlar. Risale-i Nur ise, Kur'ân'ın bir mânevî mu'cizesi olarak imanın esasatını kurtarıyor ve mevcut imandan istifade cihetine değil, belki çok deliller ve parlak burhanlarla imanın ispatına ve tahakkukuna ve muhafazasına ve şübehattan kurtarmasına hizmet ettiğinden, herkese bu zamanda ekmek gibi, ilâç gibi lüzumu var olduğunu dikkatle bakanlar hükmediyorlar. O divanlar derler ki: "Velî ol, gör; makamata çık, bak, nurları, feyizleri al." Risale-i Nur ise der: "Her kim olursan ol; bak, gör. Yalnız gözünü aç, hakikati müşahede et, saadet-i ebediyenin anahtarı olan imanını kurtar.’ Kısaca Risale-i Nur, manen şu beyti terennüm etmektedir: ‘Elde Kur’an gibi bir mucize-i baki varken, başka bürhan aramak aklıma zaid görünür. Elde Kur’an gibi bir bürhan-ı hakikat varken, münkirleri ilzam için gönlüme sıklet mi gelir.’”28 “Risale-i Nur Kur’an’ın hakiki bir tefsiri olduğuna göre, Kur’an neyin tefsiridir? Ve Kur’an’ın esas maksadı ve beyan ettiği hakikatler nelerdir? Bu suallerin cevabı, Risale-i Nur’un neden hakiki ve manevi bir Kur’an tefsiri olduğunun da cevabı olacaktır. Evvela, Kur’an Allah’ın Tekvin sıfatından doğan Kainat kitabının ezeli tercümesidir. Yani kudret kalemiyle Kainat Kitabını yazan Allah, bu kitabını Kelam sıfatından neşet eden Kur’an denilen ezeli kelamıyla tercüme etmiştir. İslamiyetin yüceliği, Kainat Kitabının kaideleri ile Kur’an’ın kaideleri arasında mutabakat bulunmasındandır. Bu sebepledir ki, İslamiyet fıtrat dini olmuştur. Risale-i Nur da bu ezeli tercümenin izahı ve tefsiri mahiyetindedir. Saniyen, Kur’an’ın ana maksadı, Hikmet tarafından Kainata sorulan ‘Ey Kainat nereden? Ve kimin emriyle geliyorsunuz? Sultanınız kimdir? Delil ve hatibiniz kimdir? Vazifeniz nedir? Ve nereye gideceksiniz?’ şeklindeki sorulara cevap vermektir. Salisen, Kur’an bu sorulara dört ana maksadım vardır diyerek cevap vermiştir ki, Kainatın ustası olan Allah’ın isbatı yani tevhid,nübüvvet, cismani haşir ve ibadet ile adaletten ibaret bulunan bu dört maksat, Kur’an’ın her yerine intişar eylemiştir. O halde Kur’an’ın asıl maksadı bu dört hakikatın beyanıdır ve Kur’an’ın Kainattan bahsedişi, bu dört ana maksadı izah edebilmek içindir. Zaten Kainat Kitabının sureleri, ayetleri ve harfleri demek olan masnu ve mahluklar, Kur’an’ın bu dört hakikatını akıl olan kimselere anlatmak için kudret kalemiyle yazılmıştır. Buradan şu hakikat ortaya çıkıyor: Kur’an’ın konusu kainat olduğu gibi, ilimlerin de konusu kainattır. Kur’an da ilimler de, Kainat Kitabının bablarını ve fasıllarını, surelerini ve ayetlerini izah etmektedirler. O halde hakiki hikmet ve ilimlerden hiçbirinin Kur’an’a muhalif olması mümkün değildir. Zira Kur’an, Kainat Kitabının müellifi tarafından yapılan tercümesidir; ilimler ise, aynı kitabın acemileri ve mübtedileri tarafından yapılan izahıdır. Fizik, Kimya ve Matematik gibi ilimler, Kainat Kitabının hükümlerini açıklayan fenlerdir. İşte Risale-i Nur, Kur’an’ın dört ana maksadı olan tevhid, nübüvvet, haşir, ibadet ve adalet hakikatlerini, Kur’an’ın Kainat Kitabını tercümesinden ilham alarak, Kainat Kitabından ayetlerle ve temsil sırrıyla izah eden bir tefsirdir. Kur’an’ın hakikatlerinin Kainat Kitabından verdiği misallerle ve temsil yoluyla tefsir ve izah ettiğinden, aynı zamanda Kainat Kitabının da bir tefsiri mahiyetindedir. Bu sebeple, Risale-i Nur, araştırma konusu, Kainat Kitabının bir babı veya faslı olan müsbet ilimlerin Kainatla ilgili olarak ortaya koyduğu ve mutlak intizamı ve nizamı gerektiren ilim kaidelerinde, Kur’an’ın ana maksatlarını isbat etmekte ve kör gözlere de göstermektedir. Yani Risale-i Nur, ilimlerle iç içedir ve mevzu bütünlükleri vardır. Kur’an mevzuları içine girmiş Kainatla ilgili meselelerde, aynı konuyu araştıran ilimlerin kaidelerini de kullanarak, tevhid, nübüvvet, haşir ve adalet esaslarını açıklar.”29 “Prof. Dr. Nevzat Tarhan'a göre Risale-i Nur'da kavramlar anlatılırken pozitif bilimlerden faydalanılmış olması önemli bir noktadır. Bediüzzaman'ın kitapları, dini anlamlar taşımanın yanı sıra psikolojik, sosyolojik ve felsefi boyutları da barındırmaktadır. Bilimsel bir metodoloji ile tümdengelim, tümevarım, olmayana ergi metodu, analoji, mukayese gibi mantık kurallarını ve akıl yürütme yöntemlerini de kullanan Nursi, kanıta dayalı dini yorumlar yaparak ispatlanabilir bir maneviyat geliştirmiştir. Yeni psikolojik bilgiler ve sosyal sinirbilim verileri ile Bediüzzaman'ın öğretisi arasında çok yakın benzerlikler bulunmaktadır. Ölüm sonrası hayatın varlığı, sonsuzluk gibi konular, ortalama bir insanın da anlayabileceği bir seviyede anlatılmıştır. Eserlerde fen bilimleri de kullanılarak imanî gerçekleri kanıtlama yolu seçilmiş, Kur'an hakikatleri ile fenlerin ve bilimlerin ortaya koyduğu gerçeklerin arasında tenakuz bulunmadığı, Allah'ın varlığı, öldükten sonra diriliş, kadere iman gibi konular mantık ve muhakeme çerçevesinde açıklanmıştır. Tesadüfi varoluş anlayışı yerine tasarımla varoluş fikri, delilleriyle ortaya konmuş, Naturalizme karşı Mistisizm tezi savunulmuş, kainat dışında, kainat cinsinden olmayan, aşkın bir yaratıcının olması gerektiği mantıki yargılama yöntemleriyle ifade edilmiştir.”30 “Bunlar arasında çağdaş düşünürlerden Faslı Prof. Dr. Taha Abdurrahman, Risâle-i Nur'un düşünce dünyasında yaptığı büyük devrimden söz ederken, onun diğer yönlerinin yanında bu yönünün de kayda değer olduğuna dikkat çekmektedir: Alman filozofu Kant ve takipçileri, her şeyin merkezine aklı aldılar ve sadece aklın ürünü olan hususlara itibar ettiler. Hattâ bu hususta öyle ileri gittiler ki, İncil ve Kur'ân gibi semavî kitapları ve temsil ettikleri dinleri de aklın etrafında dönen diğer eşya arasına katarak, akli sistem içinde onlara bir tanım getirdiler. Yani, tıpkı eski insanların dünyayı sabit sanıp güneşin de onun etrafında döndüğünü tevehhüm ettikleri gibi, aklı sabit kabul ederek semavi kitap ve dinleri onun etrafında gezdirdiler. 'İşte Bediüzzaman, Risâle-i Nur’la düşünce dünyasındaki bu gidişatı olması gereken mecraya çevirdi—tıpkı ilim dünyasında Kopernik'in yaptığı gibi. Nasıl ki Kopernik, 'Dünyanın sabit, güneşin onun etrafında döndüğü şeklindeki eski görüşü ortadan kaldırıp; onun yerine, güneşin sabit, dünyanın hem kendi etrafında, hem güneşin etrafında döndüğünü ispat etti; Bediüzzaman da Risâle-i Nur'la düşünce dünyasında buna benzer bir inkılap gerçekleştirdi: 'insanın düşünce dünyası sabit olamaz, her şeyi kendi etrafında döndürmeye gücü yetemez. Asıl sabit olan ve merkezde bulunan vahiy güneşidir. İnsanın düşünce dünyası hem kendi ekseni etrafında döner, hem de vahiy güneşinin etrafında döner' diyerek insan düşüncesinin olması gereken asıl yerini tespit etmiş, aklı yalnızlık ve karanlıktan kurtararak aydınlatmış ve rahatlatmıştır.”31 “Kaldı ki, bizzat Mustafa Sungur Ağabey’den dinlediğim şu hadise mühimdir: ‘Kardeşlerim, Haşre dair 10.Sözün 9. Hakikatını binlerce defa okudum ve bunu yazarken en az 400 ayet yardımıma gelmiştir.’ Yani 400 ayetten ilham almış”32 “Risale-i Nur, Kur'an'ın baştan sona tüm ayetlerini değil, özellikle imana ve hakikate taalluk eden bin civarında ayetini açıklar. Açıklanan bu ayetlerin ışığında, diğer ayetleri de yorumlayabilecek muazzam bir altyapı kazandırır. Risale-i Nur'da ele alınan ayetler, genelde din düşmanları tarafından tenkit konusu yapılmış ayetlerdir. Risale-i Nur, onların tenkit ettikleri noktalarda i’caz parıltıları olduğunu, aklı başında olanlara izah ve ispat eder. Nitekim, onun izahları sonucu olarak, nice din düşmanı ikna olmuş, İslam’a girmiş, ikna olmayanlar ise en azından ilzam olarak sesini kesmek zorunda kalmıştır. Risale-i Nur'da, söz gelimi “Namaz nasıl kılınır? Farzları ve sünnetleri nelerdir?” gibi konulara girilmez. Ama, “Namaz niçin kılınır? Niçin belli vakitlerde eda edilir?” türünden soruların cevabı gayet delilli bir şekilde ele alınır. Onu okuyan biri, namaz kılma konusunda ikna olunca, nasıl kılınacağını fıkıh kitaplarından öğrenir.”33 "Risale-i Nur eczaları, bütün mühim hakaik-ı imaniye ve Kur'aniyeyi hatta en muannide karşı dahi parlak bir surette isbatı, çok kuvvetli bir işaret-i gaybiye ve bir inâyet-i İlahiyedir. Çünkü, hakâik-ı imaniye ve Kur'aniye içinde öyleleri var ki; en büyük bir dahî telakki edilen İbn-i Sina, fehminde aczini itiraf etmiş 'Akıl buna yol bulamaz!' demiş. Onuncu Söz risalesi, o zatın dehasıyla yetişemediği hakaikı, avamlara da çocuklara da bildiriyor."34 “Bediüzzaman, bu konuda ikinci bir misali Sa'd-ı Teftezanî'den vermiş ve o zatın Telvih adlı eserinde kırk- elli sayfalık "Mukaddemat-ı İsnâ Aşer" ismiyle bilinen bir bölümde ancak ilim adamlarına bildirdiği meseleleri, kendisinin kadere dâir yazdığı 26. sözde sadece iki sayfada, tamamıyla hallettiğini, sırf âlimlere değil, herkese bildirecek şekilde açıkladığını ifade etmiş ve bunun İlâhî bir inayetin eseri olduğunu vurgulamıştır.”35 Sadeleştirme “Bir milletin mizacı, o milletin hissiyatının menşei olduğu gibi, lisân-ı millîsi de hissiyatının ma’kesidir.”36 “Bediüzzaman Said Nursi’nin eserlerini, ancak Said Nursi kabiliyetinde ve İslâmî kelime hazinesini onun kadar iyi bilen birisi nihayet tevil ve tefsire kalkışabilir. Bunu da ne kadar yapabileceği, yaptıktan sonra belli olur. Risâle-i Nur’un kelimeleri üzerinde oynamak kimsenin hakkı da değildir, haddi de değildir.”37 “Bu da ayrıca ele alınması gereken bir konudur. Ancak risaleleri anlamak için sadece sadeleştirme yolunu düşünmek, anlamayı fazla kolaylaştırmaz, üstelik mânâyı kısırlaştırır. Zaten bir “terimler hazinesi” olan Risale-i Nur’un sadeleştirilmesi de kolay değildir. Genelde Kur’anî ve İslâmî olan terimleri nasıl sadeleştireceksiniz? Söz gelişi, “tesbih, tahmid, tefekkür, arş, haşir, sırat” gibi terimlerin Türkçesi var mı? Allah’ın isimlerini ve sıfatlarını nasıl sadeleştireceksiniz? Bu kelimeleri anlamanın yolu kesinlikle sadeleştirmek olamaz. Ancak mânâlarını öğrenerek anlayabilirsiniz.”38 Ekler Risale-i Nur ve tarihsel gelişim; https://www.youtube.com/watch?v=beIbiW7BRbE&ab_channel=%C4%B0skele Risale-i Nur’un tefsir makamındaki yeri; https://sorularlarisale.com/makale/risale-i-nurun-tefsirdeki-yeri Sayfa sayıları www.erisale.com dikkate alınarak hazırlanmıştır. Kaynakça 1.Emirdağ 167. mektup 2.Barla 255. mektup 3.https://sorularlarisale.com/kulliyattaki-kitaplarin-icerikleri-nelerdir-konulari-nelerdir-nelerden-bahseder-genel-hatlariyla-bilgi-verir-misiniz 4.Barla Lahikası 114 5.Sikke-i Tasdik-i Gaybiye 15 6.Şualar 889 7.https://www.facebook.com/RisaledenDamlalar/posts/2144941832284880/ 8.https://sorularlarisale.com/risale-i-nur-okumaya-nereden-baslamali-okuma-sirasi-nasil-olmali-nasil-takip-etmeli-istifademizi-arttirmak-icin-ne) yorumlar kısmından 9.https://sorularlarisale.com/risale-i-nur-okumaya-nereden-baslamali-okuma-sirasi-nasil-olmali-nasil-takip-etmeli-istifademizi-arttirmak-icin-ne 10.https://www.risaleajans.com/nur-alemi/basariya-goturen-prensipler 11.https://www.risaleajans.com/nur-alemi/basariya-goturen-prensipler 12.Barla Lahikası 363 13.Kastamonu Lahikası 26 14.Şualar sayfa 94 15.Mesnevi-i Nuriye 115 16.https://sorularlarisale.com/risale-i-nurlari-okuyoruz-ama-anlayamiyoruz-bu-konuda-tavsiyeleriniz-nelerdir 17.Sözler 423 18.Mesnev-i Nuriye 316 19.Emirdağ 557 20.https://sorularlarisale.com/risale-i-nur-okumaya-nereden-baslamali-okuma-sirasi-nasil-olmali-nasil-takip-etmeli-istifademizi-arttirmak-icin-ne yorumlar kısmından 21.https://sorularlarisale.com/risale-i-nurdaki-konulari-unutmamak-icin-okurken-nasil-bir-yol-izlemeliyim 22.https://www.youtube.com/playlist?list=PLVeKNZGsyBM1hB8MmWc0QeVBecBXWcA_P 23.https://sorularlarisale.com/ucuncu-bolum 24.https://sorularlarisale.com/makale/said-nursinin-iki-muhim-tercihi 25.Kastamonu Lahikası 51 26.Barla Lahikası 363 27.Mesnevi-i Nuriye 257 28.Risale-i Nur’a İtirazlar ve Cevaplar - Ahmet Akgündüz 29.a.g.e 30.https://tr.wikipedia.org/wiki/Risale-i_Nur 31.https://sorularlarisale.com/risale-i-nur-nedir-risaleler-hakkinda-ayrintili-bilgi-verir-misiniz 32.Risale-i Nur’a İtirazlar ve Cevaplar - Ahmet Akgündüz 33.https://sorularlarisale.com/risale-i-nur-nedir-risaleler-hakkinda-ayrintili-bilgi-verir-misiniz 34.Mektubat 524 35.a.g.e 524 36.Muhakemat 100 37.https://sorularlarisale.com/makale/said-nursinin-iki-muhim-tercih 38.https://sorularlarisale.com/birinci-bolum Gördüğünüz eksiklikler ve kusurlarda [email protected] adresine mail atabilirsiniz. (Hasan Gök)

Öncelikli olarak okuduğum en kıymetli, en faydalı, en güzel kitap olduğunu ifade etmeliyim. Bu sitenin üyeleri olarak okuyan bir kitleyiz. Bu en büyük ve önemli ortak noktamız. Zira bizleri burada buluşturan da bu okuma sevgimiz. Fakat okuduğumuz kitaplar ile bazen buluşuyor, bazen ayrılıyoruz. Tabiki içeriği düzgün, eğlenceli kitaplar da okumalıyız fakat bize faydalı olacak, dünya hayatımızı güzelleştirecek, ahiret hayatımıza yararı olacak eserler de mutlaka okumalıyız. İşte bu açıdan bu muhteşem eseri herkes mutlaka okumalı, okurken istifade etmeye çalışarak okumalı ve etrafımızdaki insanlara okutturmalıyız. Eser içerisinde eski Osmanlıca kelimeler çok olduğu için anlaşılması biraz zor. Lugat gereksinimi oluyor. Benim tavsiyem ışık yayınlarından okumanız. Herbir sayfanın alt kısmında o sayfada geçen kelimelerin anlamları verilmiş. Bazen kelimelerin anlamlarına baksanız bile bazı yerlerde anlamakta zorlanabilirsiniz. Fakat asla pes etmeyin. Çünkü bir anda karşınıza o kadar net, duru, berrak, enfes bir ifade çıkıyor ki, hayran oluyorsunuz. Zira bu eser insanın aklına hitap ettiği gibi kalbine ve ruhuna da hitap eden bir eser. Bu kitap kominizimin etkisiyle yurdumuzda ve dünyada dinsizliğin çok yaygınlaştığı bir dönemde yazılmış. Bu sebeple kitapta en çok açıklanan mesele iman meselesi. Allah'a iman, ahirete iman. Daha sonra besmele, namazın önemi, şükür, kanaat, ibadet, doğruluk, tevazu, cömertlik, cesaret gibi konular geliyor. Üslup çok sağlam olduğu için sıkılmıyorsunuz. Üstad Bediüzzaman ile beraber kainat kitabını okuyor, ayetlerde, hadislerde verilen manaları anlamaya çalışıyor, bahara, ağaçlara, çiçeklere bakıp tekrar dirilmeyi düşünüyorsunuz. Okurken düşünceden düşünceye, bir alemden başka bir aleme geçiyor, kelimelerin, cümlelerin verdiği o eşsiz hazzı kalbinizde, aklınızda, ruhunuzda hissediyor, huzur buluyorsunuz... (Bekir İstanbul)

Said Nursi ve İslam bağlantısını nedense bir türlü kuramıyorum. Kur'an'ı anlamak için yazmış olduğu (pardon kendisi yazmadım diyor bana yazdırıldı diyor, yani vahiy) kitabı kesinlikle okumamız gerektiği hatta defalarca okumamız gerektiği, tecvid ile okursak sanırsam kısayoldan cennete daha rahat gidileceğinin düşünüldüğü külliyatın yazarı. Ne var mesela bu külliyatının içinde, Hz. Muhammed (sav) mesela namaz kılarken önünden çocuk geçiyor ve Peygamber "Ey Allah'ım o bizim namazımızı kesti sen de onun ayaklarını kes" diye beddua ediyor ve anında da maalesef bir müşriğin çocuğu kötürüm kalıyor. Bu kıssayı okurken hiçbir şekilde alemlere rahmet olarak gönderilen bir peygamber nasıl olur da beddua eder diye düşünmeyeceğiz ve beddua etse bile çocuğa neden eder diye de düşünmeyeceğiz, her ne kadar inancımızda çocuklar günahsız desek de Üstad beddua etti diyorsa etmiştir tabii ki, bizim ne haddimize sorgulamak, hem zaten biz insanlar anlayamaz, anlamak için hocaların, mollaların bilgilerine ihtiyacımız vardır(!) Yukarıda da dediğim gibi sonuçta Said Nursi bu külliyatı yazdığını kabul etmiyor yani yazdırıldı diyor ve yine bu külliyatı içinde de Hz. Ali'nin kendisini yani Risale-i Nur isimli cennet biletinin geleceğini müjdelediğini söylüyor. Çok ilginç gerçekten de ben Kur'an'da Peygamberimiz'in bir insan, bir beşer olduğunu okurken ve ALLAH hariç hiç kimsenin gaybi bilemeyeceğini okurken ama Hz. Ali burada gaybi biliyor ve Risale-i Nur'u müjdeliyor, peki nasıl müjdeliyor o da tabii ki de Lem'alar'ın içinde 18. Lem'a'da mevcut. Hz. Ali'ye Cebrail görünüyor ve haşa ALLAH'tan bir sahife getirmiş ve o sahifeyi de Hz. Ali'nin kucağına bırakıyor. Peygamberimiz'e bile vahiy sözlü olarak inerken ama Hz. Ali'ye sayfa halinde iniyor yani hazır kağıda geçirilmiş ve noktalama işaretlerini de sonuna kadar dikkat edilmiş, harekeleri, ötreleri hatta esreleri bile varmış(!) Haliyle bir müslüman olarak zamanın benzersizinin dediklerine inanmayarak kısa bir araştırma yaptım çünkü okuduğumu yanlış anlıyorum ve yorumluyorum diye yine de düşünüyordum ama araştırmalarım sonucu karşıma çıkanlar daha da ilginçti, mesela Peygamberlik aslında haşa Hz. Ali'ye gelecekmiş ama Cebrail yanlışlıkla Hz. Muhammed'e gitmiş ve sanırsam ki bu tarz bir hatayı haşa ve kella Allah yapmış ve kendisine yedirememiş olacağından ki peygamberlik görevini Hz. Muhammed sürdürmüş, belki de Cebrail'in sonuna kadar arkasında kalmış. Cebrail (as) bu hatayı nasıl yapmış gerçekten de anlamadım, düşünsenize 12 yaşındaki bir çocuğa peygamberlik götüreceksiniz ama yanlışlıkla 40 yaşındaki bir adama gidiyorsunuz, bu nasıl bir görev aşkı (yanlışlık olayı Risale-i Nur'da da, Lem'alar'da da geçmiyor ama sevenlerinin bir kısmı savunuyor maalesef). Sözleri de aslında bir nevi neden yarım bıraktığım az çok anlaşılmıştır. İslam'a tasavvuf gibi, Mesnevî gibi aslında hiç uymayan, hurafelerin yanında az çok doğru olan sözleri maalesef okumak hiç ilgimi çekmedi. Sanırım bu inceleme bazı arkadaşların tepkisini çekecek ama bunları dile getirmem lazımdı ve herhangi bir hakaret de kullanmadığımı sadece yazar ve kitap hakkında görüşlerimi belirtebildiğimi düşünüyorum. (mithrandir21 / Uğur)

Kitabın Yazarı Bediüzzaman Said Nursî Kimdir?

Bediüzzaman Said Nursî (Mart 1878, Bitlis - 23 Mart 1960, Şanlıurfa), İslam alimi, düşünürü.

1892'de Bitlis'te Şeyh Emin Efendi ve diğer İslam alimlerinin de bulunduğu ilim meclisinde yapılan imtihan ve münazara sonunda Molla Fethullah tarafından Bediüzzaman unvanı verilmiş; diğer alimler tarafından da kabul görmüş ve bu isimle anılmaya başlanmıştır.

I. Dünya Savaşı'nda gönüllü alay komutanı olarak Kafkas Cephesi'nde mücadele etti. Savaş sırasında birçok öğrencisi ölmüş, kendisi ise gazi olmuştur. Başarılarından dolayı kendisine Harp madalyası verildi. Ordu-yu Hümâyun'un tavsiyesi ile Dar'ül-Hikmet'ül İslamiye azası olarak atandı. 1922'ye kadar görevini yerine getirdi.

1923 yılında TBMM'nin daveti üzerine Ankara'ya gelen Nursî, Ankara'da aradığı atmosferi bulamaz. Van'a dönerek inzivaya çekilir ve daha sonraları bu dönüşünü Yeni Said'in başlangıcı olarak nitelendirir. Bu dönemde sosyal ve siyasi meselelerden uzaklaşır. En önemli vazifenin imanı kuvvetlendirmek olduğunu söyler. Şiddetle karşı çıktığı ama silah çekmediği Cumhuriyet idaresi tarafından bu dönem zarfında uzun yıllar sürgün, gözetim ve yer yer hapis hayatı yaşatılacak ve zorunlu ikamete tabi tutulacaktır. Büyük çoğunluğunun Isparta Barla'da yazıldığı Risale-i Nur külliyatının yazımı ve Nur Cemaati'nin oluşumu bu dönemde yaşanmıştır.

23 Mart 1960'ta Şanlıurfa’da vefat etti.

Detaylı bilgi: https://tr.wikipedia.org/wiki/Said_Nursî

Bediüzzaman Said Nursî Kitapları - Eserleri

Sözler
Gençlik Rehberi
Lem'alar
Namaz Risalesi
Hanımlar Rehberi
Asa-yı Musa (Büyük Boy)

İman ve Küfür Muvazeneleri
Hizmet Rehberi
Mektubat
Şualar
Barla Lahikası
Kastamonu Lahikası
Emirdağ Lahikası

İşaratü'l-İ'caz
Mesnevi-i Nuriye
Sikke-i Tasdik-i Gaybi
Zülfikar
Tılsımlar Mecmuası
Tarihçe-i Hayat (Büyük Boy-Ciltli)
Muhakemat

Münazarat
Hutbe-i Şamiye
Divan-ı Harb-i Örfî
Sünnet-i Seniyye Risalesi
Mu'cizât-i Ahmediye Risalesi
Tabiat Risalesi
Münacat

Namaz ve Hikmetleri Risalesi
Miftahü'l İman
El-hüccetüz Zehra
Tiryak
Beyanat ve Tenvirler
Nur'un İlk Kapısı
Nur Aleminin Bir Anahtarı

Latif Nükteler
Ayet'ül Kübra
Otuz Üç Pencere
İman Hakikatleri
Haşir Risalesi
Ramazan, İktisat, Şükür Risaleleri
İhtiyarlar Risalesi

Meyve Risalesi
Sünuhat
Hastalar Risalesi
İhlâs Risaleleri
Uhuvvet Risalesi
Küçük Sözler
Vesvese Risalesi

Risale-i Nur'dan Dualar
Kader Risalesi
Yirmiüçüncü Söz
Risale-i Nura Giriş
Bediüzzaman Cevap Veriyor
Müdafaalar
İçtimai Dersler

Fihrist Risalesi
Asar-ı Bediiyye
Said Nursi'nin Kendi Dilinden Nesebi
Dersên Civakî
Telvihat-ı Tis’a
Mucizat-ı Kur`âniye Risalesi
İsm-i Âzam Risalesi

Mirac Ve Şakk-ı Kamer Risaleleri
Hakikat Nurları
Rahmet Ve Şefkat İlâçları
İçtihad Risalesi
Ene Ve Zerre Risalesi
Risale-i Nur Hakkında verilen Bir Konferans
Zühretünnur

Açıklamalı Cevşenü'l Kebir
Siracü'n-Nur
Hakkı Müdafaa Cephesi
Hutuvat-ı Sitte
Sevgi Risalesi
Hizmet Düsturları
Beş Risale

Mektubat Mecmuası-1 (Osmanlıca)
Mektubat Mecmuası 2 (Osmanlıca)
Eski Said Dönemi Eserleri
Mirkat-üs Sünnet
Mektubat (Osmanlıca - Orta Boy)
Ezkar-ı Nuriye
Hizbul Kur'âni Ekber ve Virdül Kur'âni Elazım

Bediüzzaman Said Nursi'nin İlk Dönem Eserleri
Tefekkürname
Mektubat Mecmuası 1. Kısım
Mektubat Mecmuası 2. Kısım
Şualar Mecmuası 2. Kısım
Tasavvuf Risalesi
Otuzuncu Lem'a Esma-i Sitte

Hikmetü'l-İstiaze Risalesi
Yirmi Dördüncü Söz
İçtihad Sahabe ve Cennet Risalesi
Münacat ve Hasbiye Risaleleri
Mi'rac Risalesi
Otuzikinci Söz
Nurlardan Seçmeler - 2

Beka-yı Ruh Melaike ve Haşr Risalesi
İkinci Şua - Tevhide Dair
Peyven Biçuk Peyva Bistu Seyemin Mektubata Bistemin
Medrese-i Yusufiye Risalesi
Sünuhat - Tuluat - İşarat
Emirdağ Lahikası Mecmuası Cilt -1
Nur Çeşmesi

Emirdağ Lahikası 2.cilt
Risale Günlüğüm
Keşfü'l-Envar Külliyatından Arabi İşaratü'l-İcaz Meal ve Şerhi 4
Üstad Bediüzzaman Said Nursi Hazretlerinden Hulusi Ağabey'e Gönderilen ve Neşredilmeyen Mektuplardan
Usko ja Ihminen
Viisaita Sanoja
Totuus Luonnosta

Yirmi Dördüncü Mektup
Risalei Nur Külliyatından Namaz
Fatiha Tefsiri
Mu'cizat-ı Ahmediye Risalesi - Ondokuzuncu Mektup
Risale-i Nur
İhlas ve Kardeşlik
On Birinci Söz'ün Şerhi

Ene Risalesi'nin Şerhi
Tesettür Risalesi
Hüve Nüktesi
Dua Risalesi
Vesvese ve Hikmetü'l İstiâze Risâleleri
Sabır Risalesi
Risale-i Nur Külliyatından Misbahu'l-İman

Ehl-i Beyt Risalesi
Hastalar Risalesi ve Çocuk Taziyenamesi Risale-i Nur Külliyatından (Cep Boy)
Emirdağ Lahikası Mecmuası-3
Hukuk-u Valideyn (mini boy)
Makalât-ı Hulûsiyye - 2
İkinci Şua
Rîsaleya Lem'eyan

Rumuzat-ı Semaniye
Namaz Tesbihatı
Nurlardan Seçmeler -1
Hakikat Çekirdekleri
Türkçe Açıklamalı Kaside-i Celcelutiye ve Hizbü’l-Ekberi’n-Nuri
Namaz Risalesi
Mu'cizât-ı Ahmediye (asm) Risalesi

Sırr-ı İnna A'tayna Risalesi
Hastalar Risalesi
Hutuvat-ı Sitte Risalesi
Risale-i Nur Külliyatından Aile Risalesi
Çekirdekler Çiçekleri
Müsbet Hareket
Risale-i Nur Külliyatı

Vesvese Bahsi

Bediüzzaman Said Nursî Alıntıları - Sözleri

Kelâmullah olan Kur'an o kadar hayatdar ve kıymetdardır ki, onu dinleyen, işiten kulakların adedini ve o kulaklara giren o kudsî kelimelerin sayısını, bütün denizler mürekkep ve melaikeler kâtib ve zerreler, nutfeler ve nebatlar ve kıllar kalemler olsa bitiremezler. (Latif Nükteler)
Mahlukatın en zalimi insandır. (Mesnevi-i Nuriye)
Hakkı tanıyan, hakkın hatırını hiçbir hatıra feda etmez. (Hizmet Rehberi)
Ey kendini insan bilen insan! Kendini oku... Yoksa hayvan ve taş-toprak hükmünde cansız bir insan olma ihtimalin var! (Otuz Üç Pencere)
Bununla beraber, meşâgil-i dünyeviye dediğin, çoğu sana ait olmayan ve fuzulî bir surette karıştığın ve karıştırdığın malâyani meşgalelerdir. En elzemini bırakıp, güya binler sene ömrün var gibi en lüzumsuz ve malûmat ile vakit geçiriyorsun. (Namaz ve Hikmetleri Risalesi)
Evet, Kur'an der ki: "Eğer yerdeki ağaçlar kalem olup denizler mürekkep olsa Cenab-ı Hakk'ın kelimatını yazsalar, bitiremezler." (Zülfikar)

Bedevîlikte beşer üç dört şeye muhtaç oluyordu. O üç dört hâcâtını tedarik etmeyen, on adette ancak ikisiydi. Şimdiki garp medeniyet-i zâlime-i hâzırası, su-i istimâlât ve israfat ve hevesatı tehyiç ve havâic-i gayr-ı zaruriyeyi, zarurî hâcatlar hükmüne getirip görenek ve tiryakilik cihetiyle, şimdiki o medenî insanın tam muhtaç olduğu dört hâcâtı yerine, yirmi şeye bu zamanda muhtaç oluyor. O yirmi hâcâtı tam helâl bir tarzda tedarik edecek, yirmiden ancak ikisi olabilir; on sekizi muhtaç hükmünde kalır. Demek, bu medeniyet-i hâzıra insanı çok fakir ediyor. O ihtiyaç cihetinde beşeri zulme, başka haram kazanmaya sevk etmiş. (Hizmet Düsturları)
Kardeşlerimden rica ederim ki: Sıkıntı veya ruh darlığından veya titizlikten veya nefis ve şeytanın desiselerine kapılmaktan veya şuursuzluktan arkadaşlardan sudûr eden fena ve çirkin sözleriyle birbirine küsmesinler ve "Haysiyetime dokundu" demesinler. Ben, o fena sözleri kendime alıyorum. Damarınıza dokunmasın. Bin haysiyetim olsa, kardeşlerimin mabeynindeki muhabbete ve samimiyete feda ederim. (Medrese-i Yusufiye Risalesi)
Her gün yirmi dört saat sermaye-i hayatı Hâlık'ımız bize ihsan ediyor; tâ ki, iki hayatımıza lâzım şeyler o sermaye ile alınsın. Biz kısacık hayat-ı dünyeviyeye yirmi üç saatı sarfedip, beş farz namaza kâfi gelen bir saati, pek çok uzun olan hayat-ı uhreviyemize sarfetmezsek; ne kadar hilâf-ı akıl bir hata ve o hatanın cezası olarak hem kalbî, hem ruhî sıkıntıları çekmek ve o sıkıntılar yüzünden ahlâkını bozmak ve meyûsane hayatını geçirmek sebebiyle, değil terbiye almak, belki terbiyenin aksine gitmekle ne derece hasâret ederiz, kıyâs edilsin. (Meyve Risalesi)
. Ey göz, güzel bak! (Küçük Sözler)
Bir sinek, elime kondu. Emanetullah olan gözünü, yüzünü, kanatlarını güzelce temizlemeye başladı. Bir neferin mîrî silâhını, elbisesini güzelce temizlediği gibi, sinek de temizliyordu. Nefsime dedim: "Bak!" Baktı, tam ders aldı. O sinek ise, mağrur ve tenbel nefsime hoca ve muallim oldu. (Latif Nükteler)
...mahlûkatın sıkıntılı gürültüsünden sıyrılıp huzûr-u Rahmân'a gitmek; bin can ile arzu edilir bir seyahattir, belki bir saadettir. (Tiryak)
حَسْبُنَا اللَّهُ وَ نِعْمَ الْوَ كِيلُ Onun bekası bize yeter" dedim. (Şualar)

"İhtiyarın cüz'î ise; kendi mâlikinin irâde-i külliyesine işini bırak. İktidarın küçük ise, Kadîr-i Mutlak'ın kudretine itimad et. Hayatın az ise, hayât-ı bâkiyeyi düşün. Ömrün kısa ise; ebedî bir ömrün var, merak etme. Fikrin sönük ise; Kur'ân'ın güneşi altına gir, îmanın nuruyla bak ki; yıldız böceği olan fikrin yerine herbir âyet-i Kur'ân, birer yıldız misillû sana ışık verir. Hem hadsiz emellerin, elemlerin varsa, nihayetsiz bir sevap ve hadsiz bir rahmet seni bekliyor. Hem hadsiz arzuların, makasıdın varsa, onları düşünüp muztarip olma. Onlar bu dünyaya sığışmaz. Onların yerleri başka diyardır ve onları veren de başkadır." (Ayet'ül Kübra)
Ey rahmet ve keremi, sonsuzluğa uzanan bütün ümitlere tükenmez bir hazine olan ve her ne halde olunursa olunsun Kendisinden asla ümit kesilmeyen yüce Recâ (Açıklamalı Cevşenü'l Kebir)
Tevafuk birkaç cihette bir şeyi gösterse, delalet derecesinde bir işarettir. Bazan bir tek tevafuk, bazı karainle delalet hükmüne geçer. (Latif Nükteler)
İşte enva-ı dalalet derecatına göre az çok kâinatın yaratılmasındaki hikmet-i Rabbaniyeye ve dünyanın bekasındaki makasıd-ı Sübhaniyeye zarar verdiği için ehl-i isyana ve ehl-i dalalete karşı kâinat hiddete geliyor, mevcudat kızıyor, mahlukat öfkeleniyor. (İman Hakikatleri)
Hem kat'iyyen biliniz ki; bu hayat-ı dünyeviyede hakikî lezzet, iman dairesindedir ve imandadır. (Hanımlar Rehberi)
Artık bütün insanları kardeş yaparak yemyeşil cennetlerin nurlu ufuklarından esen refah ve saadet, huzur ve asayiş rüzgârıyla dalgalanan âlemşümul bir bayrak altında toplayacak olan yegâne kuvvet, İslâmdır. Zira beşeriyetin bugünkü hali, tıpkı İslâmdan evvelki insan cem'iyetlerinin acıklı halidir. Bunun için insanlığı o günkü ebedî felâketten kurtaran İslâm, bugün de kurtarabilir... (Nur Aleminin Bir Anahtarı)
Zira bir müslimin herbir sıfatı İslâmiyetten neş'et etmek lâzım gelmez. (Muhakemat)