Ergenlik Döneminde Beslenme

Çocukluk çağında sağlıklı beslenme, normal büyüme ve gelişmeyi sağlamada ve diyetle ilişkili kronik hastalık risklerini azaltmada önemli rol oynamaktadır. Bu dönemde büyümede ani bir artışın olması besin ve enerji ihtiyacını arttırmaktadır. Çocuklar büyüdükçe yeme alışkanlıklarında değişiklikler olmaktadır. Ergenlikte ebeveyn otoritesine bağımlılıktan bağımsızlığa geçiş olması gıda tercihini ve tüketimini etkilemektedir. Günümüzde ergenlerin diyet alışkanlıklarına bakıldığında büyük bir kısmının düzenli olarak kahvaltı yapmadığı görülmektedir. Sağlıklı bir diyetin ana öğünü olan kahvaltı zaman yokluğu, erken okul aktiviteleri, kilo endişesi ve sabahları aç hissetmeme gibi nedenlerle atlanmaktadır. Özellikle kilo kontrolü için yapılan bu öğün atlama aksine kilo alımına yol açmaktadır. Kahvaltı yapmayan çocuk ve ergenlerde vücut kitle indeksi kahvaltı yapanlara göre daha yüksek bulunmuştur. Kahvaltının atlanması ayrıca okul performansını ve yaşam kalitesini etkilemekte, kahvaltı yapanlarda matematik derecelerinde artma ve psikososyal problemlerde azalma görülmektedir. Ergenlerde öğün atlamanın yanı sıra ev dışında hazırlanmış gıdaların ve atıştırmalıkların tüketiminde de artış mevcuttur. Hamburger, pizza, patates kızartması gibi “fast food” türü gıdalar (yağlı, enerjisi yüksek, tuzlu, baharatlı) ve şekerli içeceklerin tüketimi artarken süt ve süt ürünleri ile meyve ve sebze tüketiminde azalma görülmektedir. Bu tip beslenme ile doymuş yağ, trans yağ, kolesterol, şeker ve tuz alımı artmakta, kalsiyum, demir, çinko, potasyum, vitamin A, C, D, folik asit ve lif alımı azalmaktadır. Aile ile birlikte yenilen yemekler ise çocukların daha kaliteli ve sağlıklı beslenmesini, daha fazla meyve, sebze ve tam buğday ürünlerinin tüketilmesini sağlamaktadır. Sağlıklı bir beslenme için diyette olması gereken besin grupları; tahıllar, sebze, meyve ve kuru baklagiller, süt ve süt ürünleri, et, tavuk, yumurta ve balık ile yağ ve yağ asitleridir. Yeterli ve dengeli bir diyet hazırlanırken yağ, karbonhidrat ve proteinden gelen enerji oranlarına dikkat edilmelidir.

Beslenme önerileri

·         Ekmek ve tahıl ürünlerinde tam buğday ürünleri tercih edilmelidir. (B vitaminleri, magnezyum, demir, lif ve protein kaynağı)

·         Süt ve süt ürünlerinin tüketimi yaş, büyüme hızına ve enerji ihtiyacı göre karşılanmalıdır. (Kalsiyum, vitamin ve protein kaynağı)

·         Günlük sebze ve meyve tüketilmeli, meyve suyu olarak tüketim sınırlandırılmalıdır.

·         Et ve et ürünleri yağsız olmalıdır. (B vitaminleri, demir, çinko ve yüksek kaliteli protein kaynağı)

·         Balık haftada 2 kez tüketilmelidir. (iyot ve omega-3 yağ asidi kaynağı)

·         Doymuş yağ, trans yağ ve kolesterol alımı düşük tutulmalıdır.

·         Tuz alımı ile şekerli içecek gıdaların alımı azaltılmalıdır. (Yüksek kalorili, besin değeri düşük olan gıdalar; tuzlu atıştırmalıklar pasta, kurabiye, kızartılmış ürünler gibi)

·         Yeterli protein, vitamin, mineral ve lif alımı için değişik ve farklı türden gıdaların tüketilmesi sağlanmalıdır.

·         Yemekler mümkün olduğunca belli saatlerde ve hep birlikte aile ortamı içinde yenmelidir.

·         Boya göre normal vücut ağırlığının korunması için yeterli fiziksel aktivite yapılmalıdır.

·         Okullarda tüm ergenler için beslenme eğitimi verilmeli, okul yemekleri ve atıştırmalıkları uygun özellikte olması sağlanmalıdır.