fransız öpücüğü

Başlığa aldanmayın, bu yazı orijinal adıyla “french kiss” filmine dair değil. Hani şu 1995 yapımı Meg Ryan ile Kevin Kline’nin oynadığı kült filme dair değil. Bu yazı 2001 yılının 18 Ocak ayında fransa parlementosunun kabul ettiği Ermeni tasarısına dairdir. O zaman Başbakanımız merhum Bülent Ecevit tasarının yasalaşması halinde fransa ile ilşkilerimizin zarar göreceğini belirtti. O yetmedi Paris elçimizi Ankara’ya çağırdık. Dış İşleri Bakanımız İsmail Cem “Ne kadar yanlış yaptıklarını bilahare görecekler.” dedi. Hatta daha da ileri gidildi ATO başkanı Sinan Aygün fransız mallarına boykot çağrısında bulundu. Sonuç olarak bu kadar ileri gidebilen fransa’ya karşı Türkiye fransız kaldı. Çünkü tabiri caizse fransa aslında 2001 yılında Ermeni meselesi konusunda Türkiye’ye ihtarda bulundu. Ama ne yazık Türkiye bu ihtarı anlamadı ve süre fırsatını değerlendiremedi. Şimdi de bu fransızlar bu Ermeni kazanını niye tekrar ısıttılar diye dövünmenin hiçbir anlamı yok.

Anlamı olsaydı daha 2001 yılında fransaya karşı tavır alınırdı, ama alınmadı. Hatta fransayla ilişkilerimiz hemen bir sonraki sene tam gaz ilerledi. Hem ilişkilerimiz yalnızca ticari değildi aynı zamanda da kültüreldi. Çünkü basit bir Ermeni meselesi için ticari ortağımızı kıramazdık. Şeytanın gör dediği parmağı gözüne sokamazdık.

Ama anlamı yoktu. fransayla ticari ilişkilerin bozulmaması için ödün vermekte beis yoktu. Ne de olsa halk bir yıla kalmaz unuturdu. Öyle de oldu ve bu sadece fransa için değil, ardından Rasmussen olayında da o kadar bağrıldı çağrıldı ama yine de kabul edildi. Tamam o başka bu başka diyebilirsiniz. Biri dinimize küfretti diğeri Ermeni yasasını getirdi. Dinimize küfredeni affettik sonra onu NATO genel sekreteri seçtik. E ya fransa? Onu da “unuttunuz mu yoksa af mı ettiniz?” diye sorar insan. Çünkü üzerinden kısa bir süre sonra fransanın NATO’ya alınmasına Türkiye izin verdi. Şimdi de Ermeni yasası çıkınca Türkiye’nin “Hani centilmenlik?” diye sorması idarecilerin bu işten ne kadar anlamadıklarının göstergesidir. Çünkü uluslar ilişkilerde centilmenlik yalnızca okulda kitaplarda yazılı bir şeydir, gerçek hayatta devletler öncelikle kendi çıkarlarını gözetir ve bunu bakanlarımız bilmiyorsa vay halimize. Başkası ne düşünür bilmem ama benim aklıma en son bilgisizlik ve tecrübesizlik gelir. Çünkü fransayla ilişkilerimizde hep fransa gözetildi. Sanki kalkınmada öncelikli bir ilimizmiş gibi hep gözetildi.

Bu defa da böyle olacak. fransa AB’dir, dolayısıyla fransa cezalandırılamayacak kadar sağlam bir pozisyona sahip. Türkiye fransa-NATO ilişkilerinde elini daha açmadan kaybetti. Hatta şu anda Türkiye NATO’dan nasıl atılabilir araştırılıyor.

Dünyada ülkeler ekonomiyle cezalandırılır. Onların kültürünü veya diline ambargo koymak imkânsızdır. Öyle bir durumda Türkiye-fransa ticari ilişkilerine bakıldığında Türkiye’deki fransız yatırımı daha çok stratejik yatırımlar durumunda ve bunlar otomotiv (ve yan sanayisi), gıda, çimento ve perakende dağıtım. Kısacası bunlar Peugeot, Renault, Danone, Lafarge, Carrefour, Axa, Sodexo gibi büyük şirketler.

Böyle bir durumda Türkiye nasıl ticari tepki verebilir? Kanaatimce veremez. Peugeot’daki işçiler işi mi bırakacaklar? Hayır, şu ana kadar daha kimse de Sodexo yemek kuponlarını da yırtıp çöpe atmadı. Atmayacak da. Hoteller de fransızları almamakla cezalandırmayacaklarsa o zaman bu kadar bağırmanın anlamı ne? fransız kelimesini artık küçük yazmak bile hükümetin tedbirlerinden daha etkili olacak.

Çünkü daha şimdiden Ermeni yasası unutulmaya başlandı. Bir yıla kalmaz Fransız ilişkilerimiz eskisinden daha sıcak olacak. Bu yüzden kalkıp bir daha fransaya gitmem demenin Türkiye’ye hayrı olmadığı gibi fransaya da zararı hiç olmayacak.