Ticarette Anonim mi limitet şirket mi?

Sevgili okurlarım, 6102 Sayılı Türk Ticaret Kanunu (TTK) ve ilgili mevzuat kapsamında kurulan şirket türlerinden en yaygın olan iki şirket türü, anonim şirket ve limitet şirkettir. Anonim şirket, sermayesi belirli ve paylara bölünmüş olan, borçlarından dolayı yalnız malvarlığıyla sorumlu bulunan sermaye şirketi şeklinde tanımlanabilir. Bu şirket türünde pay sahipleri, sadece taahhüt etmiş oldukları sermaye payları ile ve şirkete karşı sorumludur. Limited şirket ise bir veya daha çok gerçek veya tüzel kişi tarafından kurulan; belirli bir sermayesi olup, bu sermaye esas sermaye paylarının toplamından oluşan ve pay sahiplerinin şirketin borçlarından taahhüt ettikleri sermaye oranında sorumlu olduğu bir sermaye şirketi şeklinde tanımlanmaktadır.
Ülkemizde en çok tercih edilen ticaret şirketi türü limitet şirket olup, olup, anonim şirket uzun yıllar boyunca hep ikinci sırada kaldığı görülmektedir. Her ne kadar limitet şirketlerin sayıca üstünlüğüne rağmen anonim şirketlerin limitet şirkete nazaran bazı avantajlara sahip olduğu görülmektedir.

Bununla birlikte anonim ve limitet şirketlere dair genel bir bakış açısı oluşturmak amacıyla her iki şirketin temel avantaj ve dezavantajlarını şöyle sıralayabiliriz.

1.Esas Sermaye
* Anonim şirketlerde esas sermayenin en az elli bin TL olması öngörülmüştür. Kayıtlı sermaye sistemini kabul etmiş halka açık olmayan anonim şirketlerde başlangıç sermayesi en az yüz bin Türk Lirası olmalıdır. Bu sistemde, Yönetim Kurulu’nun, şirket sözleşmesinde belirtilen kayıtlı sermaye tavanına kadar sermaye artırma yetkisi vardır.
* Limited şirketler için en az 10 bin TL esas sermaye ile kurulabilme imkânı tanınmıştır. Limited şirketlerde kayıtlı sermaye sistemi öngörülmemiştir.

2. Halka Açılma

* Türk Hukukunda yalnızca anonim şirketlerin halka açılma imkânı vardır.

3. Avukat Bulundurma Zorunluluğu

* Sermayesi 250.000. TL ve üstünde olan anonim şirketler bir avukatla danışmanlık anlaşması yapmak zorundadır.
* Limited şirketlerde herhangi bir şekilde avukat bulundurma zorunluluğu yoktur.

4. Ortak Sayısı

* Limited şirketler ve anonim şirketler tek ortaklı olarak kurulabilir.
*Anonim şirketlerde ortak sayısına ilişkin herhangi bir üst sınır öngörülmemiştir.
* Limited şirketlerde ortak sayısı 50 ile sınırlandırılmıştır.

5. Ortakların Sorumlulukları

* Anonim şirketlerde ortakların şirket borçlarına ilişkin sorumlulukları sınırlıdır. Ortaklar sadece taahhüt ettikleri sermaye borcunu yerine getirmekle yükümlüdür ve şirkete karşı sorumludur. Ortaklar, şirketin kamu borçlarından sorumlu tutulamazlar. Anonim şirketlerin bu özellikli yapısı sayesinde ortaklar, şirketin üstlendiği zarar ve risklerden şahsi mal varlıklarıyla sorumlu olmazlar.
* Limited şirketlerde, ortakların sorumluluğu bakımından anonim şirketlerdeki gibi keskin bir sınırlandırma bulunmamaktadır. Ortaklar, şirketten tahsil edilemeyen kamu borçlarından (vergi, SGK prim borcu vb.) sermaye payları oranında doğrudan doğruya, şahsi mal varlıklarıyla sorumlu olurlar.

6. Ortaklarının Yönetici Olma Zorunluluğu

* Anonim şirketlerde ortakların yönetici olarak Yönetim Kurulu’nda yer alması mümkündür, fakat en az bir hissedarın Yönetim Kurulu’nda bulunması zorunlu değildir. Yaygın uygulamaya göre anonim şirketlerde ortaklar, Yönetim Kurulu ve kanuni temsilci pozisyonlarında bulunmazlar. Şirket, faaliyet gösterdiği alanlarda uzman ve profesyonel kişilerce yönetilir. Bu şekilde şirketin daha işlevsel ve efektif işleyişi sağlanır. Şirketin kamusal borç ve cezai sorumlulukları şirket ortaklarınca değil, o pozisyonda görevlendirilen kişilerce üstlenilir. Böylelikle ortakların sorumlulukları önemli ölçüde sınırlandırılmış olur.

* Limited şirketlerdeyse yönetim faaliyetleri müdürler tarafından yürütülmektedir. Şirket sözleşmesi ile şirketin yönetimi ve temsili, müdür sıfatını taşıyan bir veya birden fazla ortağa veya tüm ortaklara ya da üçüncü kişilere devredilebilir. Fakat en az bir ortağın, şirketin yönetim ve temsil yetkisini haiz olması gerekir. Kanuni temsil ve yönetim sorumluluğunun zorunlu olarak ortaklardan en az biri tarafından üstlenilmesi, söz konusu ortak için ekonomik risk teşkil etmekte, ayrıca ortağa yöneticilik pozisyonundan kaynaklanan hukuki ve cezai sorumluluk yüklemektedir. Bu doğrultuda, özellikle tek ortaklı limited şirketler, beklenmedik ekonomik, hukuki ve cezai risk ve zorluklarla karşılaşabilmektedir.
Limited şirketin müdürleri 10-20 yıl gibi uzun bir süreyle görev yapmak üzere seçilebilmekte iken, anonim şirketin yönetim kurulu üyeleri en çok üç yıl süreyle görev yapmak üzere seçilebilmekte süreleri dolunca yeniden seçilmeleri mümkündür.
Bağımsız denetim kapsamına giren sınırlı sayıda limitet şirket hariç limitet şirketleri için herhangi bir denetim zorunluluğu bulunmamakta iken, bağımsız denetim kapsamına giren anonim şirketler, TTK’nin 397’inci maddesinin dördüncü fıkrası uyarınca denetime tabi tutulmuşlardır.


7. Şirketten Çıkma ve Çıkarılma

* Anonim şirketlerde, pay sahiplerinin mahkeme kararıyla şirketten çıkarılması söz konusu değildir. Pay bedelini ifa etmeyen pay sahibi çağrıya rağmen faiziyle birlikte borcunu ödemez ise taahhüt ettiği paylardan yoksun bırakılır.
*Limited şirketlerde, şirket sözleşmesinde, bir ortağın genel kurul kararı ile şirketten çıkarılabileceği sebepler öngörülebilir ve şirket sözleşmesiyle ortaklara şirketten çıkma hakkı tanınabilir. Ayrıca, bir ortağın şirketten çıkarılması veya çıkması için haklı sebeplerin mevcut olduğu durumlarda çıkarma talebiyle şirket, çıkma talebiyle ortak, mahkemeye başvurabilir. Şirketten çıkmak isteyen ortak şirketten sermaye payının gerçek değerini isteyebilir.

8. Hisse Devri

* Anonim şirketlerde pay devrinin noter huzurunda bir devir işlemi ile yapılması veya bu devirlerin ticaret siciline kaydedilmesi zorunlu değildir. Anonim şirket pay senetleri nama ve hamiline olmak üzere ikiye ayrılır:
* Nama yazılı pay senetleri, şirket ana sözleşmesinde aksine hüküm bulunmadıkça devredilebilir. Nama yazılı pay senetlerinin devri, ciro edilmesi ve devralana teslim edilmesi ile gerçekleşir.
* Hamiline yazılı pay senetlerinin devri ise şirket ve üçüncü şahıslar hakkında ancak teslim ile hüküm ifade eder.
Anonim şirketlerde pay devirlerinin usul kolaylığı, ticaret hayatının gerektirdiği hızlılık ve etkililik ihtiyacını karşılamaktadır.
Limited şirketlerde ortaklık paylarının devri serbestçe yapılamaz ve şekle tâbi tutulmuştur. Pay devrinin noter onaylı devir sözleşmesi ile yapılması, devir için genel kurulun (esas sermayenin en az dörtte üçüne sahip ortakların) onayı ve devrin ticaret siciline tescil edilmesi zorunludur. Tescil yapılmadığı takdirde devir hukuken gerçekleşmiş sayılmaz.

Özetle; anonim şirketlerin, ortakların ticari faaliyetlerine ve şahsi mal varlıklarına ilişkin maddi sorumluluk ve riskleri en düşük seviyeye indirmesi, sermaye paylarının kolay ve hızlı el değiştirmesine imkân vermesi ve yönetim bakımından kolaylıklara sahip olması sebebiyle limitet şirketlere kıyasla daha avantajlı olduğu söylenebilir. Anonim şirket ve limitet şirket arasındaki birçok benzerliğin yanı sıra, sermaye, yönetim organları, sorumluluk, pay devri, belirli gündem maddelerine sahip genel kurul toplantılarının yapılma şekli, avukat bulundurma zorunluluğu gibi çeşitli noktalarda yukarıda açıklandığı üzere birçok fark bulunmaktadır. Bu farklılıklar sebebiyle, şirketin kuruluş işlemlerine başlanmadan önce şirketi kurma amaç ve hedefleri doğrultusunda değerlendirme yapılmalı ve bu farklılıklar dikkate alınarak kurulacak olan şirketin türüne karar verilmelidir.

Günün Sözü :”Pırlantaların en değerlisini içimde taşıyorum, o da vicdanımdır.” (William Shakespeare)

Abdulbaki AKBAL
S.M.Mali Müşavir B-Denetçi