Crohn Hastalığı Nedir, Belirtileri Nelerdir? Crohn Hastalığı Ölümcülmüdür?

Crohn hastalığı nedir? Belirtileri nelerdir? Crohn hastalığının nedenleri ve tedavisi nedir? Crohn hastalığının yan etkileri nelerdir? Crohn hastalığı ameliyat ile geçer mi? Crohn hastalığı ilerlerse ne olur? Ölümcülmüdür?

Bensu Soral "Ben Crohn hastasıyım. Crohn; kronik bir rahatsızlık olmakla beraber her hafta kendime iğne yapmamı gerektiren bir hastalık." açıklamasında bulundu. Bu açıklamanın ardından crohn hastalığı merak edildi. Crohn hastalığı nedir? Crohn hastalığı belirtileri neler?

CROHN HASTALIĞI NEDİR?

Crohn hastalığı, ağızdan anüse kadar olan gastrointestinal sistemin iltihaplanmasına neden olan bir bağırsak hastalığıdır. Bu iltihaplanma, sindirim sisteminin bir veya birkaç bölümüne tutunabileceği gibi, genellikle ince bağırsağın son kısmı olan ileumda ve kalın bağırsağın başlangıç bölgesinde görülür.

Crohn hastalığının ilk tanımlaması, Dr. Burrill B. Crohn tarafından 1932 yılında “inflamatuar bağırsak iltihabı” olarak yapılmıştır. Hastalık hakkında çok fazla araştırma yapılmış olsa da sebebi halen kesin olarak bilinmemektedir. Uzmanlar tarafından, bulaşıcı bir hastalık olmayan Crohn hastalığının oluşmasında, etkenlerin çevresel ve genetik faktörler olduğu varsayılır. Bazı hastaların birinci dereceden bir akrabasında Crohn hastalığı öyküsü olsa da aile geçmişi ile kimin bu rahatsızlıktan etkileneceği tahmin edilemez. Bu sebeplerin yanı sıra, hastalığın bakteri veya virüslere karşı gastrointestinal sistemin verdiği bir cevap olduğu da teoriler arasındadır.

Crohn hastalığı inflamatuar bir bağırsak hastalığı olduğu için sıklıkla ülseratif kolit hastalığı ile karıştırılır. Ülseratif kolit hastalığı sadece kalın bağırsakla sınırlı kalırken, Crohn hastalığında ülserli ve iltihaplı bölge tüm sindirim sisteminde görülebilir. Crohn hastalığı olan birçok kişinin iltihap tutulumu bağırsakta gerçekleştiği için, ülseratif kolit olduğu yanılgısına düşülebilir.

Crohn hastalığı her yaş insanda ortaya çıkabilir. Ancak, en çok 20 ila 30 yaş arasındaki kişilerde görülür. Görülme oranı kadınlar ve erkekler arasında eşittir. Crohn hastalığı, tüm etnik kökenleri etkileyebilen bir hastalıktır.

CROHN HASTALIĞI BELİRTİLERİ NELERDİR?

Crohn hastalığında belirtiler kişiden kişiye farklılık gösterebilse de genel anlamda en yaygın şekilde görülen belirtiler aşağıdaki şekilde sıralanabilir:

• İshal
• Karın ağrıları
• Bağırsak tıkanmaları
• Ateş
• Yorgunluk
• İştahsızlık ve kilo kaybı
• Tuvaletten sonra bağırsakları hala dolu hissetmek
• Sık tuvalet ihtiyacı Crohn hastalığının erken dönemde gösterdiği belirtiler arasındadır.

Erken dönemde müdahale edilemeyen Crohn hastalığında belirtiler daha da şiddetli hale gelebilir.

• Anüs çevresinde ağrı ve anal fistül
• Ağızdan makata kadar olan bölgede yaşanan ülser
• Eklem ve cilt iltihabı
• Kansızlık nedeniyle nefes darlığı gibi belirtiler hastalığın ilerleyen döneminde ortaya çıkabilmektedir.

Çocuklarda büyüme-gelişme geriliği Crohn hastalığının bulguları olabilir. Crohn hastalarının dörtte birinde bağırsak dışı hastalıklar da izlenir. Bunlar en çok deride, eklemlerde, gözde, karaciğer ve safra yollarında, böbrek ve idrar yollarında, damar kalp ve akciğerlerde oluşmaktadır.

CROHN HASTALIĞI TANISI NASIL KONUR?

Uzun süren karın ağrısı, bulantı ve kusma, ishal ve ağırlık kaybı şikayeti olan bireylerde Chron hastalığının bulunup bulunmadığı araştırılmalıdır. Hastalığın teşhisinde kullanılan yöntemler genel olarak şunlardır:

• Kan testleri
• Dışkı örneğinin incelenmesi
• Sindirim sistemi filmlerinin çekilmesi
• Endoskopi ve kolonoskopi
• Biyopsi

CROHN HASTALIĞI NEDENLERİ NELERDİR?

Yukarıda da belirtildiği gibi Chron hastalığının nedeni tam olarak bilinmemektedir. Ancak yapılan araştırmalar sonucunda hastalığa sahip ebeveynlerin çocuklarında bu hastalığın görülme olasılığının normalden 14 ila 15 kat daha fazla olduğu görülmüştür. Bulaşıcı bir hastalık olmayıp hastalıklı bir kişiden sağlıklı bir kişiye herhangi bir şekilde Chron hastalığının bulaşması söz konusu değildir. Birtakım virüs ve bakteri türevi ajanların vücudun savunma sistemini etkileyeren hastalığın oluşumunda rol oynadığı düşünülse de bu konuda henüz yeterli derecede kanıt yoktur. Yine aynı şekilde stresli yaşamın da hastalığın oluşumu üzerindeki etkileri tartışılmaktadır.

CROHN HASTALIĞI TEDAVİ YÖNTEMLERİ NELERDİR?

Chron hastalığı, hiçbir zaman tam olarak iyileştirilemeyen kalıcı bir hastalıktır. Hasta bireyler, Chron hastalığının alevlendiği ve durgunlaştığı çeşitli periyotlar geçirir. Alevlenme dönemlerinde daha yoğun olmak üzere çeşitli ilaç tedavileri ve tıbbi beslenme tedavisi uygulanan hastalarda hastalık önlenemese de yol açtığı semptomların minimuma indirilmesi mümkündür. Bunun dışında Chron hastalığının yaklaşık olarak %50 - %70'lik kısmı yaşamları boyunca en az bir kez cerrahi müdahaleye ihtiyaç duyar. Özellikle ilaç tedavisine yanıt vermeyen hastalarda cerrahi müdahale tercih edilmektedir.

Chron hastası bireyler, yaşamları boyunca özel bir beslenme planı çerçevesinde hareket etmelidir. Özellikle yüksek posa oranına sahip besinler hastalığı tetiklediğinden mümkün olduğunca az tüketilmeli, özellikle aktif (alevlenme) dönemlerinde diyetten çıkarılmalıdır. Bireylerin ishal veya kabızlık sorunu yaşadığı dönemlerde de Chron hastalığı diyeti buna göre düzenlenmelidir. Bunun dışında hastalığın aktif dönemlerinde bireyler ağır sporlar ve fiziksel güç gerektiren hareketler yapmaktan kaçınmalı, mümkün olduğunca istirahat etmelidir. Sonuç olarak Chron hastalığına sahip olan bireylerde doktor ve diyetisyen eşliğinde yapılan tedavilere gereken özen gösterilerek hastalığın yol açtığı sorunlar en aza indirilebilir, bu sayede yaşam kalitesi büyük ölçüde artırılabilir.

CROHN HASTALIĞI TEDAVİSİ

Bulantı, ishal, kilo kaybı ve karın ağrısı şikâyeti bulunan kişilere, öncelikle hastalığın teşhisi için bazı testler uygulanmalıdır. Crohn hastalığını tedavi etmeden önce, tanısı için kan testleri ve dışkı incelemesi istenir; endoskopi ve kolonoskopi yöntemleriyle görüntüleme yapılır. Son olarak da kesin tanı için biyopsi yapılması gerekir. Tüm bu testlerden sonra uygulanacak olan tedavi yöntemi ise kişiye göre değişebilir, fakat Crohn hastalığı tedavisi kalıcı ve kesin değildir.

Crohn hastalığı ilaçları, beslenme değişiklikleri ve cerrahi müdahale hastalığı kesin olarak tedavi etmese de sebep olduğu ciddi bulguları kontrol altına alarak kişinin yaşam kalitesini artırır. Crohn hastalığında kullanılan anti-inflamatuar ilaçlar hastalığın tepkisini bastırır ve bu tepkiden dolayı ortaya çıkan ateş, ishal ve ağrı gibi semptomları hafifletir. Bağışıklık sistemini baskılayıcı ilaçlar ise iltihaplanmaya neden olan maddelere karşı savaşır ve iltihabı azaltır.

Crohn hastalığı bazı besinlerden kaynaklı ortaya çıkan bir hastalık olmasa da düzenli ve sağlıklı beslenme her hastalıkta olduğu gibi Crohn hastalığında da önemlidir. Dengeli beslenmek ishal gibi semptomları azaltır. Crohn hastalığı olanların ayrıca gazlı içeceklerden, kızartılmış gıdalardan, çok baharatlı yiyeceklerden ve lif oranı yüksek besinlerden uzak durması ve daha fazla sıvı tüketmesi gerekir.

İlaçların etkili olmadığı, bağırsak tıkanıklığının ya da darlığının ortaya çıktığı durumlarda Crohn hastalarına cerrahi müdahale uygulanır. Hastalığın şiddeti ve yerine göre cerrahi müdahale şekli farklılık gösterir. Bu ameliyatın uygulanmasının sonrasında 5 yıl içerisinde %25, 10 yıl içerisinde %35 oranında olmak üzere hastalığın nüks etme ihtimali vardır.

CROHN HASTALIĞI İLERLERSE NE OLUR? ÖLÜMCÜLMÜDÜR?

Crohn hastalığı gizlice ilerleyen bir hastalık olmadığı ve belirtileri ile kısa sürede teşhisi konulduğu için hastalığa müdahale edilebilir. Crohn hastalığı olanlar tedavi olmadıklarında ise hayati riskler ile karşı karşıya kalabilir. Doğru yöntemler ile müdahale edilmeyen Crohn hastalığında belirtilerin şiddetinin fazla olması sebebiyle hastanın yaşam kalitesinde ciddi oranda düşüş gözlenir. Sindirim sisteminin büyük bir bölümüne yayılan bu hastalığın sonu ölümle sonuçlanabilir.

CROHN HASTALIĞI VE CİNSELLİK

Diğer iltihaplı bağırsak rahatsızlıklarında olduğu gibi Crohn hastalığı da cinsel yaşamı etkiler. Bu olumsuzluk, hastalığın semptomlarından kaynaklanabileceği gibi hastanın psikolojisi ile de ilgili olabilir. Genel olarak karın ağrısı, anüste acı, gaz veya dışkı kaçırma korkusu Crohn hastalığı ve cinsellik ile bağlantılıdır. Bu yüzden de cinsel hayatında sorun yaşayan kişilerin doktora bunu belirtmesi gerekir.

CROHN HASTALIĞI AMELİYATI

Crohn hastalığı ameliyatı bu hastalığa bağlı olarak gelişebilecek bazı durumlarda yapılır. Anüs çevresinde apse, fistül gibi rahatsızlıklarda direkt olarak bölgeye işlem uygulanabileceği gibi, hastanın hayatını tehlikeye atacak ya da ileride başka hastalıkları da beraberinde getirecek olan bağırsakta daralma ya da tıkanıklıkta cerrahi müdahale şarttır.

Cerrahi müdahalede amaçlanan, bağırsağın iltihaplı bölümünü almak ve kalan bağırsak uçlarını yeniden birleştirmektir. Ancak bu operasyon sonrasında, ameliyat yapılan bölümde olduğu gibi bağırsağın sağlam bölümlerinde de yeniden iltihaplanma oluşabilir. Crohn hastalığı ameliyatı kalıcı bir çözüm değildir ve ameliyat öncesinde bağırsağın bir bölümünün alınacağı göz önünde bulundurulmalıdır. Bu yüzden de yalnızca hastanın hayati tehlikesi bulunduğu veya rahatsızlığın dayanılamayacak duruma geldiği vakalarda ameliyat düşünülmelidir. Crohn hastalığına bağlı olarak gelişen bağırsak darlığı durumunda ise, bağırsağın bir bölümünün çıkarılması yerine sadece darlığı ortadan kaldıracak müdahaleler gerçekleştirilir.

Crohn hastalığında ameliyat gerektiren durumlardan biri de kanser riskidir. Uzun süre Crohn hastalığı olan ve tedavi gören kişilerde kalın bağırsak kanser oluşumu gözlenmiştir. Bu yüzden de kanser belirtisi bulunan bölge ameliyat ile alınır.

Ameliyat gerektiren bir diğer durum ise çocuklarda gelişim bozukluğunu önlemektir. Her yaşta olduğu gibi çocuklarda da görülebilen bu hastalık, besin emilimini olumsuz yönde etkilediği için gelişim bozukluğuna sebep olabilir. Bu durumda da hastalıklı bölgenin alınması çocuğun hayatı için oldukça önemlidir.

Yazı mardinlife tarafından hazırlanmıştır. İstifade edilen kaynaklar: medicalpark.com.tr, memorial.com.tr, medicana.com.tr