Rota Virüsü Ve Neden olduğu Hastalık

Dünyada yılda yaklaşık altı yüz bin çocuğun hayatını kaybetmesine sebep olan Rotavirüs, ilaçsız ancak doktor takibiyle tedavi edilmesi gereken bir hastalık olarak tanımlanıyor. 5 yaşına kadar her çocuğun en az 1 kez geçirdiği rotavirüs enfeksiyonu aşı ile de önlenebiliyor. Rotavirüs aşısının tehlikeli yan etkileri olduğuna dair yaygın kanının aksine, günümüzde aşı güvenle kullanılabiliyor.

    Rota Virüsü Nedir?

Rota virus, tüm dünyada çocuklarda en sık ciddi ishale yol açan mikroorganizmadır. 5 yaşına kadar her çocuk en az 1 kez rota virus enfeksiyonu geçirir. 4-36 ay arasındaki çocuklarda rotavirus daha ciddi ishallere sebep olur. Gelişmekte olan ülkelerde 0- 2 yaş arası çocuklarda ani ortaya çıkan ishallerin %50’sinin sebebidir. Rota virüsü mide-bağırsak sisteminin viral bir enfeksiyondur. Rota virüs, özellikle 2 yaş altı çocuklardaki akut ishallerin en sık nedenlerinden biridir. Küçük yaşlarda görüldüğünde genellikle hastane yatışlarının sebebidir. Aşırı kusma ve ishal, hayatı tehdit eden sıvı kaybı nedeniyle hastane şartlarında tedavi gerekli olabilir.

Rota Virüsü Neden Olur?

Etken ağız yoluyla bulaşır. Mikrop bulaşmış besinlerin yanı sıra, oyuncaklarda ve diğer yüzeylerde bulunması, kişisel eşyaların da bir bulaşma mekanizması olduğunu göstermiştir. Aile içi yayılma sıktır ve evde birden çok ferdi aynı anda etkileyebilir. Ayrıca yuva ve kreşlerde de bulaşma hızlı olabilir. İshal bittikten sonra 3 gün daha dışkı yoluyla bulaşma olabileceği ve “Rotavirüs”e bağlı şikayetler başlamadan bulaştırıcılığın başladığı unutulmamalıdır. Ayrıca bu rahatsızlık çoğu zaman yiyeceklerle değil, insandan insana ya da enfekte yüzeylerde canlı kalarak insanlara bulaşmaktadır. Bu nedenle örneğin yuvalarda alt değiştirmeler bulaşma riskini çok artırır.

Rota Virüsü  Belirtileri Nelerdir?

Bu virüs, cerrahi müdahale gerektiren rahatsızlıkları taklit edebilir. Doktor desteği gerekir. Çocuk virüsü aldıktan 1- 2 gün sonra belirtileri göstermeye başlar. En sık görülen belirti ishaldir. Dışkı genellikle yeşil, sulu ve kansızdır. Beraberinde kusma ve ateş de olabilir. Karın ağrısı bu tabloya eşlik edebilir. Bu belirtiler 1 hafta sürebilir.

Rota Virüsü Nasıl Bulaşır?

Rota virüsü enfekte olan bir kişinin dışkısında ilk belirtilerin ortaya çıkmasından birkaç gün önce ve semptomlar azaldıktan sonrasında da 10 güne kadar bulunur.Virüs bu süre zarfında enfekte olmuş kişinin semptomları olmasa bile elden ağza temas yoluyla kolayca başkalarına bulaşır.

Hasta bireyde rota virüsü taşıyıcı ise tuvaleti kullandıktan sonra ellerini yıkamıyorsa, Bebek bezini değiştirdikten ya da çocuğa tuvaleti kullanmasına yardımcı olduktan sonra el hijyeni kurallarına uymadıysa virüs hazırlanan besinler, oyuncaklar, mutfak eşyaları, kapı kulpları kitaplar, uzaktan kumandalar, gözlükler veya kıyafetler gibi dokunulan hemen her şeye virüsü bulaştırabilir.

Rota virüsü ile kirlenmiş  bir nesneye dokunursa ve ardından kendi ağza dokunursa, enfekte olabilir. Enfekte olmuş yüzeyler dezenfekte edilmezse virüs haftalarca bulaşıcı kalabilir.

Rota Virüsünden Nasıl Korunular? Rota virüs Aşısı Nedir?

Korunması güç bir virüstür. Kolay bulaşır ve birçok kez hastalık yapabilir. Ancak aşı ile korunma sağlanabilir. Bulaşıcı ve sık görülen bu hastalıktan çocukları korumak aşı ile mümkündür. İlk rota virüs aşı çalışmasında yan etki olarak bağırsak düğümlenmesi gözlemlenmiş olsa da, yapılan çalışmalar sonrasında ortaya çıkarılan rota virüs aşıları ile bu yan etki ortadan kaldırılmıştır.

Rota Virüsü Aşısının Yan Etkileri Var Mıdır?

Geçici ishal ya da kusma, ateş ve iştah kaybı yan etkiler arasındadır. Ancak her çocukta da bu yan etkiler görülmeyebilir.

Rota Virüsü Tanısı Nasıl Konulur?

Hastanın anamnezi alındıktan, rotavirüs ishali olup olmadığı öğrenildikten sonra rota virüs tanısında, dışkı örneklerinde, rota virüsün antijenlerini saptayan testler sıklıkla kullanılmaktadır. Bu testler hızlı ve doğru tanı konmasını kolaylaştırmışlardır.

Rota Virüsü Nasıl Tedavi Edilir?

Hastalığın kendine özgü bir tedavisi yoktur. Antibiyotikler tedavide gereksizdir hatta ishal ve kusmayı kötüleştirebilirler. Yapılması gereken şey kusmanın yoğun olduğu dönemde mideyi dinlendirdikten sonra ağızdan çok yavaş (5 dakikada bir tatlı kaşığı) sıvı vermektir.Genellikle, enfeksiyon üç ila yedi gün içinde kendiliğinden düzelir.

Bebek emzirilerek besleniyorsa emzirilmeye istediği kadar uzun süre devam etmesine izin vermek gereklidir.

Eğer bebek formül ile besleniyorsa yine doktor tavsiyesi üzerine az miktarda oral rehidrasyon sıvısı veya normal formül verilmeli, bebek formülü fazladan sulandırılmamalıdır.

Daha büyük çocuklar dinlenmeye teşvik edilmelidir. Tam tahıllı ekmek veya krakerler, yağsız et, yoğurt, meyve ve sebze gibi ilave şeker içermeyen yumuşak yiyecekler sunulmalıdır. Oral rehidrasyon sıvısı dahil olmak üzere bol miktarda sıvı tüketimi önemlidir. 

Rota virüsü kaynaklı enfeksiyon sürecinde gazlı içeceklerden, elma suyundan, yoğurt dışındaki süt ürünlerinden ve ishali daha da ağırlaştırabilecek kötüleştirebilen şekerli yiyeceklerden kaçınılmalıdır. Kafein, alkol ve ikinci el nikotin tüketimi dahil olmak üzere mideyi tahriş edebilecek her türlü maddeden kaçınılmalıdır.

Su kaybı, yani dehidrasyon rota virüs kaynaklı bağırsak enfeksiyonunun ciddi bir komplikasyonudur. Rota virüsünden kaynaklanan bağırsak enfeksiyonu normal şartlar altında sıvı alımının arttırılması ile evde tedavi edilebilir.

Bazı vakalarda görülen şiddetli dehidrasyon, yani su kaybı ise hastanede damardan sıvı alımını gerektirir.

ROTA VİRÜSÜ İLE İLGİLİ SIKÇA SORULAN SORULAR

Rota virüs tedavisinde nelere dikkat edilir?

• İyileşmeye büyük katkısı olan anne sütü kesinlikle kesilmemelidir.
• İshalde sıkı diyetler önerilmemektedir ama yağlı ve şekerli yiyeceklerden bir miktar kaçınmak gerekir.
• Diyetin çocuğun tolere ettiği şekilde geliştirilmesi önemlidir.
• Anne babaların kilo kaybı ve iştahsızlıkla ilgili endişeleri olsa da bu süreçte önemli olan çocuğun yeterince sıvı almasıdır. Çocukların, kilo verseler bile hastalık sonrası süratle bu kiloların geri aldıkları unutulmamalıdır. Ayrıca çocuğu yemesi için zorlamak kusmaya neden olabilir.
• Probiyotik kullanımının hastalığın süresini bir gün kadar kısalttığı ve şiddetini azalttığı  gözlenmiştir.
• Sıvı kaybı olmadan hemen damar yolundan sıvı vermek gereksizdir ancak sıvı kaybı başladığı noktada ağızdan rehidratasyon tekniği (az az sık sık içirmek) etkisiz hale gelirse damar yolundan sıvı verilmesi gerekebilir.

Rota virüs aşısı nasıl yapılır?

Toplam üretici firmanın aşısına göre 2 ay ara ile 2 veya 3 doz, ağızdan verilir. Son aşının 6-8. ayda tamamlanması gerekir. İki doz uygulanan rota virüs aşısında son dozun en geç 6. ayda, 3 doz uygulanan firmanın aşısında son dozun en geç 8. ayda tamamlanması gerekir. Rota virüs aşıları ülkemizde uygulanan diğer çocukluk çağı aşılarıyla eş zamanlı verilebilir. Farklı rota virüs aşılarıyla doz rejiminin tamamlanması önerilmez. Rota virüs aşıları, canlı viral aşılar olduğundan bağışıklık yetmezliği olan bebeklere önerilmez.

Rota virüs aşısı ne zaman yapılmalı?

Rota virüs aşılamasına ilk 6-12 haftada başlanmalıdır, aşının ilk dozuna başlama yaşı 3 ayı geçmemelidir.

Rota virüs aşısı ateş yapar mı?

Rota virüs aşısının yan etkileri arasında ateş de yer alır. Ancak her çocukta ateş görülmeyebilir.

Rota virüsü aşısı yapılmazsa ne olur?

Rota virüs rutin aşılama takviminde bulunmamakla birlikte sık görüldüğü için aşılanma Önerilir.

Birden fazla kez rotavirüs olunur mu?

Bir kez rota virüs nedeniyle ishal olan çocuk, ilerde yeniden rota virüs enfeksiyonu geçirebilir. Burada iyi olan tek şey, bağışıklık sisteminin biraz daha hazırlıklı olmasıdır. İlk rota virüs enfeksiyonundan sonra geçirilen diğer rota virüs enfeksiyonları, biraz daha hafif atlatılabilir.

Rota virüste ne zaman tehlikeli olur?

Rotavirus enfeksiyonunda en çok korkulan şey, sıvı ve elektrolit kaybıdır. Dehidratasyon dediğimiz, vücut sıvısı ve elektrolit kaybının derecesi, tedavinin ne şekilde olması gerektiğini belirler. Hastalık sırasında günde 10- 20 kez ishal olabileceği gibi, sık sık kusma da söz konusu olabilir. Bu gibi ciddi durumlarda hastaneye yatırılıp, uygun sıvı tedavisine başlamak doğru olacaktır. Hafif vakaların, evde ağızdan sıvı tedavisi ile düzelmesi mümkündür. Ateş için de ateş düşürücülerden yararlanılır.

Rota virüs ne kadar sürer?

İshal sebebiyle ortaya çıkan sıvı kaybı sağlığı tehdit ederek ölüme yol açabilir. Hastalığın kuluçka süresi 2 gün sürebilmektedir. Rota virüsü iyileşme süresi ise yaklaşık 1 hafta olarak ortaya çıkar.

Rota virüsü temasla bulaşır mı?

Bulaşıcı bir virüs olan rota virüsü kişiden kişiye temas yoluyla, eşyalardan ya da besinlerden bulaşabilir.

Rota virüsü kimlerde olur?

Rota virüsü bebeklerde ve çocuklarda görülebilir. Çocuklarda görülen ishal başlangıcının ilk nedeni olarak rota virüs görülebilmektedir. Her yer ortaya çıkabilecek olan rota virüsü hemen hemen her çocuğa bulaşabilir.

Rota virüste antibiyotik etkili mi?

Antibiyotiklerin rota virüs üzerinde bir etkisi bulunmamaktadır.

Rota virüs diyetinde  var mı?

Çocuğa pirinç suyu, meyve çayları, az yoğurtlu ayran verilebilir. Ayrıca probiyotik önerilir. Sıvı ve tuz dengesine dikkat edilmelidir.