Telkari Sanatı Nedir, Nasıl Yapılır?

El emeği telkari göz kamaştırmakla beraber odakları üzerine topluyor

Telkari  ince gümüş tellerin birleştirilmesinden ibaret olan bir gümüş işleme sanatıdır.

Bir altın veya gümüş tel ya da levhadan, özel bir alet ile, elde edilmiş tane veya kürelerden ibaret olan telkari'deki aynı optik etki aynı kalınlıktaki 2 ya da daha fazla telin örülmesi ile elde edilebilir. Bu kürelerin sırasıyla kaynak ile örülmesine granülleşme denmektedir ve Etrüskler tarafından en üst seviyeye getirilmiştir.

Telkari, tamamen elde yapılan bir işlemdir. Bu amaçla teller kendilerinin etrafında oval, yuvarlak vb. şekiller oluşturularak sarılırlar.

Bu işlem türü çok eski olup, milattan önce 3000'lere dayanmaktadır. Ortadoğu'da ortaya çıkmıştır. Dönem dönem geniş uygulama alanları bulmuştur. Orta Çağ'da Barok dönemde 800'lerin sonu 900'lerin başı arasına Sicilya ve Venedik'te kullanılmıştır.

Bilhassa Mardin yöresinde meşhur olan telkari sanatı, ayrıca Ankara'nın ilçesi olan Beypazarı'nda 80 ila 120 arasında atölye ile temsil edilmektedir.

Yapım aşamaları:

Telkarinin dış kısmındaki temel kalıbı (kontürü) meydana getiren yuvarlak telin silindirden geçirilmesi ile oluşan yassı kalın tele çatı teli denir. Bu teli kullanarak değişik biçim ve ölçüde takının dış çerçevesi oluşturulur. Bu dış çerçeveye çatı adı verilir. Çatı teli, ürünün ana iskeletini oluşturduğundan kolay eğilip bükülmemesi ve formunun bozulmaması için uygun kalınlıkta olması gerekir. Çatı telinin kalınlığı yapılacak işe göre 60-80 mikron arasında değişmektedir.

Çatı teline şekil verirken telin tavlanması çok önemlidir. Çeşitli işlemlerden geçen tel sertleşir, şekil alması zorlaşır. Bu sertliğin ve kırılganlığın giderilmesi için çatı telini hafif kızarıncaya kadar ısıtmak gerekir. Çatı teli tavlandığında istenilen modele göre şekil vermesi kolaylaşacaktır. Çatının düzgün olması telkari dolgusunun düzgün olmasını sağlayacaktır.